Wielka Łomnica

Wielka Łomnica

Veľká Lomnica

Państwo	Słowacja
Kraj	preszowski
Powiat	Kieżmark
Starosta	Peter Duda[1]
Powierzchnia	19,13[2] km²
Wysokość	647[3] m n.p.m.
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	5 380[4] 279,22[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 52[3]
Kod pocztowy	059 52[3]
Tablice rejestracyjne	KK
Położenie na mapie kraju preszowskiego Wielka Łomnica
Położenie na mapie Słowacji Wielka Łomnica
49°07′N 20°21′E
Strona internetowa

Wielka Łomnica (słow. Veľká Lomnica, do 1927 Lomnica, niem. Großlomnitz lub Großlomnica, węg. Kakaslomnic, do 1902 Nagy-Lomnicz) – wieś gminna (obec) w północnej Słowacji, w powiecie Kieżmark, 8 kilometrów na północny wschód od Popradu. W 2011 roku liczyła około 4,2 tys. mieszkańców.

Teren wsi był zasiedlony już w neolicie. Wzrost ludności nastąpił w XIII wieku, kiedy do słowiańskiej ludności dołączyli liczni koloniści niemieccy. Wtedy też, w 1257, miejscowość była po raz pierwszy wspomniana w źródłach jako Villa Lomnitza. Późniejsze nazwy wsi to w 1289 Lumpnitz, w 1310 Lomnicza, w 1326 Lompnicza, w 1353 Lompnitza, w 1361 Magna Lomnitz, a w 1417 Kakas-Lomnitz.

Głównym zajęciem mieszkańców były rolnictwo oraz hodowla bydła. Ta druga rozwijała się m.in. na rozległych łąkach (słow. Lomnické lúky), jakie wytworzyły się już w średniowieczu między zabudowaniami wsi a dolnym skrajem tatrzańskich lasów^[6]. Rozwijało się również rzemiosło, garbarstwo oraz handel kożuchami. W 1700 wieś liczyła 692 mieszkańców. Podczas spisu w 1787 Łomnica miała 163 domów, w których mieszkały 252 rodziny (w sumie 1306 osób).

W 1889 przez wieś poprowadzono kolej z Popradu do Kieżmarku, a w 1895 nitkę do Tatrzańskiej Łomnicy.

W czasie I wojny światowej zmobilizowano 161 mieszkańców wsi – 27 zginęło, 12 zostało inwalidami.

W 1930 spis powszechny wykazał 1461 mieszkańców w 261 domach, z tego 971 Niemców, 310 Słowaków i Czechów, 19 Węgrów, 93 Romów, 11 Żydów i 2 Rusinów^{[potrzebny przypis]}.

We wrześniu 1939 łomnickie łąki służyły jako polowe lotnisko niemieckiej Luftwaffe. Osiemnaście maszyn myśliwskich, które tu stacjonowały do 21 września, latało jako osłona bombowców startujących z wojskowego lotniska w Spiskiej Nowej Wsi i atakujących cele od Krakowa po Przemyśl^[6].

Liczna do II wojny światowej społeczność niemiecka uciekła przed frontem lub ją później wysiedlono (ostatnie transporty ruszyły w 1946)^{[potrzebny przypis]}. Ich miejsce zajęli przesiedleńcy z Horehronia, Liptowa i Zamagurza Spiskiego^[6].

Znani mieszkańcy to m.in. Gergely Berzeviczy, ekonomista oraz miłośnik i propagator Tatr, a także przyrodnik Augustini ab Hortis Sámuel.

Najciekawsze zabytki wsi:

• romański kościół rzymskokatolicki z XIII wieku, przebudowany w stylu gotyckim w wieku XV,
• kościół ewangelicki z 1785,
• dwa późnobarokowe kasztele.

Przypisy

1. Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-28]. (słow.).
2. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 19,13S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
3. Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
4. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
5. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
6. Bohuš st., Ivan: Na Lomnických lúkach, w: "Tatry" nr 3/2015, s. 32-33

Linki zewnętrzne

• Strona wsi (słow.)