Wanda Żeleńska

Wanda Żeleńska

Wanda z Grabowskich Żeleńska, ok. 1897
Data i miejsce urodzenia	1 września 1841 Warszawa
Data i miejsce śmierci	27 marca 1904 Kraków
Zawód, zajęcie	pisarka, tłumaczka

Wanda Paulina Żeleńska z domu Grabowska (ur. 1 września 1841 w Warszawie^[1], zm. 27 marca 1904 w Krakowie^[2]) – polska pisarka i tłumaczka. Matka Tadeusza Boya-Żeleńskiego.

Życiorys

Pochodziła z rodziny żydowskich uszlachconych frankistów – neofitów^[3]. Była córką Jana Andrzeja Grabowskiego (1808–1880) i Izabelli z domu Jasińskiej^[4].

Wyszła za mąż za kompozytora Władysława Żeleńskiego (1837–1921), z którym miała synów: Stanisława Gabriela (ur. 1873), Tadeusza (ur. 1874) i Edwarda Narcyza (ur. 1878).

Była zaprzyjaźniona – mimo różnicy wieku – z Narcyzą Żmichowską „Gabryellą” (1819–1876), o czym świadczy zachowana korespondencja – 185 listów. Cztery siostry Grabowskie mieszkały w Warszawie w tym samym domu przy ulicy Miodowej, w którym znajdowało się mieszkanie Gabryelli, co stało się początkiem przyjaźni. Dla wcześnie osieroconej Wandy Gabryella stanowiła wzór do naśladowania. Tej przyjaźni Boy-Żeleński poświęcił znaczną część książki Ludzie żywi. Korespondencję Gabryelli z Wandą wydał Boy drukiem w 1930 pod tytułem Narcyssa i Wanda.

Była prezeską Stowarzyszenia nauczycielek w Krakowie^[5]. Pochowana na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie^[6].

Twórczość

• Autobiografia zastanawiającej się nad sobą kobiety (powieść w rękopisie)
• Czy to powieść? (1876, powieść)
• Znakomite niewiasty (1877, tom szkiców, [1])
• Lirnik Polski (1883, zbiór poezji, ilustrowany rycinami W. Gersona [2])
• tłumaczenie książki Georga Gervinusa o Szekspirze

Przypisy

1. Genealodzy PLG.P. Genealogia Genealodzy PLG.P., Akt urodzenia i chrztu, nr 83/1843. Parafia św. Jana, Warszawa. Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2022-11-20] .
2. Nekrologia Czas 1904 nr 71 z 28 marca s.3
3. Neofici Polscy, T.Jeske-Choiński, s. 76, Warszawa, 1904.
4. Na podstawie akt stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej Przemienienia Pańskiego w Warszawie, akt nr 22/1872, dostęp: 2016-03-06
5. W stowarzyszeniu nauczycielek Kurier Lwowski 1890 nr 57 s.4
6. Pogrzeb ś.p. Wandy z Grabowskich Żeleńskiej Czas 1904 nr 73 z 30 marca s. 1

Bibliografia

• Barbara Winklowa: Narcyza Żmichowska i Wanda Żeleńska, Wydawnictwo Literackie Kraków, 2004 ISBN 83-08-03496-9
• Tadeusz Boy-Żeleński: Ludzie żywi, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1975
• Narcyza Żmichowska: Narcyssa i Wanda, wydały Barbara Winklowa i Helena Żytkowicz, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2007, ISBN 978-83-8934887-6

Linki zewnętrzne

• Znakomite niewiasty : szkice w bibliotece Polona

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000071456102
• VIAF: 8492321
• LCCN: n2004040342
• GND: 130386707
• SUDOC: 122272366
• NKC: js2005312111
• PLWABN: 9810630644605606
• NUKAT: n2004019319