Wacław Borowski

Wacław Borowski

Portret Wacława Borowskiego pędzla Leopolda Gottlieba
Data i miejsce urodzenia	6 sierpnia 1885 Łódź
Data i miejsce śmierci	9 kwietnia 1954 Łódź
Narodowość	polska
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie
Dziedzina sztuki	malarstwo, grafika, litografia
Odznaczenia

Wacław Borowski (ur. 6 sierpnia 1885 w Łodzi, zm. 9 kwietnia 1954 tamże) – polski malarz, grafik, litograf i scenograf.

Życiorys

Urodził się 6 sierpnia 1885 w Łodzi, w rodzinie Hipolita i Julii z Garbolewskich^[1]. Po ukończeniu gimnazjum studiował w latach 1905–1909 w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Józefa Mehoffera. W latach 1909–1913 przebywał w Paryżu, gdzie kopiował dzieła starych mistrzów z Luwru. Później podróżował do Włoch, by zgłębić tajniki renesansu w jego kolebce. Następnie, w latach 1914–1919, mieszkał w Szwajcarii. W 1920 uczestniczył jako ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej.

Był współzałożycielem i członkiem (1922–1932) warszawskiego Stowarzyszenia Artystów Polskich „Rytm”, w którym propagował estetykę nowego klasycyzmu. Przez dłuższy czas pełnił nawet funkcję prezesa. Do ugrupowania należała również jego żona Irena Pokrzywnicka – malarka i projektantka mody, z którą rozstał się w 1932. W 1926 przystąpił do Stowarzyszenia Artystów Grafików „Ryt”, zaś od 1932 roku był członkiem Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych.

Borowski był czołowym polskim artystą klasycyzującym lat 20. i 30. Jego estetyka nowego klasycyzmu opierała się na renesansowych zasadach komponowania obrazu, ale także widoczny jest silny wpływ środowiska paryskiego, a szczególnie André Deraina i Henri Matisse'a. W okresie przynależności do grupy Rytm łączyła go silna przyjaźń z Eugeniuszem Zakiem, z którym to wypracował styl o idyllicznym wyrazie i lirycznym nastroju, z formą stylizowaną na włoskich mistrzów Quattrocenta. Krytyczny wobec impresjonizmu, skłaniał się w kierunku kubistycznej geometryzacji.

Poza malarstwem sztalugowym, parał się także malarstwem monumentalnym, w 1925 pokrył polichromią Salę Obiadów Czwartkowych na Zamku Królewskim w Warszawie, wykonał polichromię kaplicy w Miłosławiu, oraz liczne wnętrza warszawskich kamienic (m.in. wnętrze kawiarni Ziemiańskiej przy ulicy Mazowieckiej). Wykonał prace dekoratorskie wnętrz na statkach pasażerskich MS Piłsudski i MS Batory^[1]. Borowski był także autorem scenografii teatralnych, szczególnie związany był z Teatrem Polskim w Warszawie. Jako ilustrator współpracował z pismem „Pani”. Zajmował się też projektowaniem banknotów dla Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Projektowana przez W. Borowskiego nowa seria banknotów nazwana „Wodzowie Polski” miała składać się z pięciu nominałów od 10 do 500 złotych. Wybuch II wojny światowej przerwał realizację tej serii^[2].

Wziął udział w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury na igrzyskach olimpijskich w Los Angeles (1932) w dziedzinie malarstwa, w którym za jego obraz olejny Łuczniczki przyznano wyróżnienie honorowe.

Został pochowany w części rzymskokatolickiej Starego Cmentarza w Łodzi^[3], zaś jego symboliczny grób znajduje się na warszawskim cmentarzu Powązkowskim (kwatera c-10-3)^[4].

Twórczość

Malarstwo

• Diana (1929)
• Martwa natura z draperią (1930)
• Łuczniczka (1931)
• W pracowni (1932)
• W lesie (1932)
• Młodość (1932)
• Rybak (1938)

Banknoty

• 
  Awers banknotu 20 zł, 1936
• 
  Rewers banknotu 20 zł, 1936

Ordery i odznaczenia

• Wielki Oficer Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)^[1]
• Komandor Orderu Feniksa (Grecja)^[1]

Przypisy

1. Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1939, s. 24. [dostęp 2021-07-02].
2. Banknoty polskie. Niezwykła historia kraju i pieniądza 1929–1939. Część 16 – Wielki kryzys na świecie i w Polsce. Cykl przygotowany przez „Gazetę Wyborczą” we współpracy z magazynem historycznym „Mówią wieki”. Warszawa 2006.
3. Wacław Borowski 1897 - 1954 w BillionGraves GPS Headstones [online], billiongraves.com [dostęp 2024-08-06] .
4. Cmentarz Stare Powązki: BOROWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-03] .

Bibliografia

• Wacław Borowski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21] .
• Zbigniew Porada, Olimpijczycy z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, Kraków 2014, s. 41–43 (z wizerunkiem).

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000077840519
• VIAF: 102027826
• GND: 1038836336
• SUDOC: 176309772
• NKC: xx0115071
• PLWABN: 9810562509205606
• NUKAT: n99012993

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3879731
• ETP: 15563

Identyfikatory zewnętrzne:

• Olympedia: 921170