Władysław Bielański

Władysław Bielański

Data i miejsce urodzenia	11 marca 1911 Kraków
Data i miejsce śmierci	15 marca 1982 Kraków
profesor doktor habilitowany nauk weterynaryjnych
Specjalność: biologia rozrodu zwierząt
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1946 – weterynaria Uniwersytet Jagielloński
Habilitacja	1951 – weterynaria Uniwersytet Jagielloński
Profesura	1954 (nadzwyczajny) 1963 (zwyczajny)
Odznaczenia

Władysław Bielański, również: Władysław Firlej-Bielański^[1] (ur. 11 marca 1911 w Krakowie, zm. 15 marca 1982 tamże) – polski biolog, specjalista biologii rozrodu zwierząt.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Adama, inżyniera lądowo-wodnego i dyrektora Dróg Wodnych w Krakowie, i Marii Walerii z Bogdańskich (1886–1978)^[1], współzałożycielki krakowskiego Towarzystwa Ogrodniczego. Brat Adama Bielańskiego, prof. chemii oraz Zofii Bielańskiej-Osuchowskiej, prof. nauk przyrodniczych. Po ukończeniu gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza studiował w latach 1930–1934 zoologię i zootechnikę w UJ, a w następnym czteroleciu weterynarię w lwowskiej Akademii Medycyny Weterynaryjnej. Podczas studiów działał w korporacji akademickiej Corolla.

W 1935 ukończył studia z zakresu zoologii i zootechniki na Uniwersytecie Jagiellońskim, naukę kontynuował w Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Podczas studiów należał do Korporacji Studentów Szkół Akademickich „Corolla”^[2].

W 1946 na Uniwersytecie Jagiellońskim przedstawił pracę pt. „Dziedziczenie zgryzu karpiowatego u koni”, na podstawie której uzyskał stopień doktora nauk weterynaryjnych oraz stanowisko adiunkta Katedrze Ogólnej Hodowli Zwierząt. W 1951 przedstawił rozprawę pt. „Ocena morfologiczna plemników dla rokowania płodności ogiera” i uzyskał stopień doktora habilitowanego, a następnie podjął się organizacji Katedry Zoohigieny, którą od 1952 kierował. Równocześnie od 1950 do 1956 stał na czele Zakładu Hodowli Koni w Instytucie Zootechniki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1954 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, trzy lata później powierzono mu stanowisko kierownika Zakładu Fizjologii Rozrodu i Sztucznego Unasienniania w Instytucie Zootechniki, zajmował je przez dziesięć lat. W 1963 został profesorem zwyczajnym Wyższej Szkoły Rolniczej w Krakowie. Od 1970 do przejścia na emeryturę był dyrektorem Instytutu Stosowanej Fizjologii Zwierząt Akademii Rolniczej w Krakowie. Od 1969 członek korespondent, a od 1976 członek rzeczywisty PAN^[3].

15 stycznia 1955 na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego został odznaczony Medalem 10-lecia Polski Ludowej^[4].

Zmarł w Krakowie, spoczywa na cmentarzu Rakowickim (kwatera PAS 4-zach-po lewej Mikesków)^[5].

Grób prof. Władysława Bielańskiego na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Dorobek naukowy

Prowadził badania nad przyczynami niepłodności mulic, metodami wczesnej diagnozy ciąży u klaczy, biologią i kriobiologią nasienia ogiera, transportem zarodków końskich w podwiązanych jajowodach żywych królic. Autor podręcznika „Rozród zwierząt” (1962). Profesor, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, organizator i pierwszy przewodniczący Komitetu Biologii Rozrodu Zwierząt Użytkowych PAN.

Upamiętnienie

Od roku 2001 Towarzystwo Biologii Rozrodu przyznaje nagrodę im. Władysława Bielańskiego za najlepsze prace naukowe z dziedziny biologii rozrodu wykonane przez młodych pracowników nauki^[6].

Życie prywatne

Ze związku zawartego w 1941 z Martą Sosnowską miał synów Andrzeja i Władysława oraz córki Maję i Katarzynę.

Przypisy

1. Władysław Firlej-Bielański h. Lewart M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-01-09].
2. Archiwum Korporacyjne
3. BIELAŃSKI, Władysław [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN [dostęp 2023-02-01]  (pol.).
4. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
5. Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2024-01-09] .
6. Nagroda imienia Prof. Władysława Bielańskiego [online], Towarzystwo Biologii Rozrodu [dostęp 2023-02-01]  (pol.).

Bibliografia

• Regulamin Nagrody im. Władysława Bielańskiego (wraz z biogramem). Towarzystwo Biologii Rozrodu. [dostęp 2016-03-03].
• Nota biograficzna Władysława Bielańskiego. W: Tadeusz Wośkowski: Dzieje studiów rolniczo-lasowych w ośrodku lwowsko-dublańskich. Warszawa: Centralna Biblioteka Rolnicza im. Michała Oczapowskiego, 2011, s. 33. ISBN 978-83-932996-0-7. [dostęp 2016-03-03].
• Kazimierz Kosiniak-Kamysz. 25 rocznica śmierci prof. Władysława Bielańskiego 10.03.1910-15.03.1982. „Biuletyn Informacyjny Akademii Rolniczej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie”. 2 (50), s. 11-17, czerwiec-lipiec 2007. [dostęp 2016-03-03]. 
• Andrzej Śródka, Uczeni polscy XIX–XX stulecia, tom I: A–G, Warszawa 1994, s. 129–131 (z fotografią)

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000110013006
• VIAF: 101901874
• LCCN: n82078409
• GND: 106365162X
• PLWABN: 9810569528205606
• NUKAT: n96637860

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3877369

Identyfikatory zewnętrzne:

• PAN: BIELAŃSKI, Władysław
• identyfikator osoby w serwisie „Nauka Polska”: 16288