Uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą

Uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą
*Brandenburische Universität Frankfurt*
Universitas literarum Viadrina
Universitas electoralis Marchicae
	; Pieczęć Uniwersytetu Frankfurckiego (Viadriny)
Data założenia	26 kwietnia 1506
Data likwidacji	1811; (przeniesienie do Wrocławia)
Państwo	Królestwo Prus
Adres	Kollegienhaus, Frankfurt an der Oder, Richtstraße 4/5; (obecnie Karl-Marx-Straße / Collegienstraße)
	Położenie na mapie Frankfurtu nad Odrą Uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą
	Położenie na mapie Niemiec Uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą
	Położenie na mapie Brandenburgii Uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą
	52°20′57,6″N 14°33′02,5″E/52,349333 14,550694

Konrad Wimpina – pierwszy rektor Uniwersytetu Viadrina (1506–1529)

Niemiecki znaczek pocztowy wydany w 2006 z okazji 500. rocznicy założenia Uniwersytetu Viadrina

Pamiątkowa ściana Historia Starego Uniwersytetu z lat 80. XX w.
w Parku Lenné we Frankfurcie nad Odrą (2006)

Uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą (łac. Universitas literarum Viadrina, Universitas Viadrina, Universitas electoralis Marchicae, Universitas Francofurtensis; niem. Brandenburgische Universität Frankfurt) – uniwersytet założony w 1506 we Frankfurcie nad Odrą, a w 1811 przeniesiony do Wrocławia i połączony z Akademią Leopoldyńską (łac. Academia Leopoldina) w Uniwersytet Wrocławski.

Historia

Uniwersytet został założony 26 kwietnia 1506 przez księcia elektora brandenburskiego Joachima I. Organizatorem uczelni (od 1505) i pierwszym Rektorem (od 1506) został teolog (katolicki) Konrad Wimpina. Studiowało w niej wtedy 900 studentów z Niemiec, Śląska, Polski, Szwecji, Norwegii oraz Danii. W tym samym czasie Frankfurt miał tylko 5000 mieszkańców. Rozkazem gabinetowym pruskiego króla Fryderyka Wilhelma III z 24 kwietnia 1811 Viadrina została przeniesiona do Wrocławia, tworząc w połączeniu z tamtejszą Akademią Leopoldyńską (Leopoldina) dzisiejszy Uniwersytet Wrocławski^[1]^[2]^[3].

Główny zasób archiwum (w tym rejestry uniwersyteckie), bibliotekę i wyposażenie frankfurckiej Viadriny przewieziono do Wrocławia. Część starszych archiwaliów w 1811 przekazano do pruskiego Tajnego Archiwum (niem. Geheime Staatsarchiv). Tam też trafiły, przeniesione z Wrocławia w 1873, akta gospodarcze uniwersytetu z XVI–XIX w. Kolejny, duży przekaz akt wrocławskich miał miejsce w 1968, w efekcie czego w Brandenburgisches Landeshauptarchiv w Poczdamie przechowywane są obecnie spore zasoby archiwaliów Viadriny, w tym rejestry uniwersyteckie z lat 1506–1648^[4]^[5].

Prawnym następcą pierwszej frankfurckiej Viadriny jest dzisiejszy Uniwersytet Wrocławski (poprzez niemiecki Schlesische Friedrich-Wilhelms-Universität), a do tradycji uczelni nawiązuje założony w 1991 Uniwersytet Europejski Viadrina we Frankfurcie nad Odrą.

Herb Uniwersytetu

Herbem Viadriny frankfurckiej i wrocławskiej (niemieckiego Uniwersytetu Wrocławskiego, w latach 1506–1945) była Madonna na półksiężycu, czyli Immaculata (niem. Mondsichelmadonna).

Rektorzy^[6]

Konrad Wimpina (Konrad Koch) (1460–1531), organizator (1505–1506) i rektor-założyciel (1506)
Ambrosius Lacher(inne języki) (ok. 1470–1540)
Johann II. von Blankenfelde (Johann Blankenfelde) (1471–1527)
Gregor Günther († 1519)
Urban Pierius (1546–1616), rektor od 1577
Ludolph Schrader (1531–1589), rektor 1559, 1568, od 1579
Erdmann Kopernikus († 1573)
Johann Knobloch (1520–1599)
Jacobus Bergemann († 1595)
Heinrich Wenzel von Münsterberg (1592–1639), rektor 1608
Conrad Bergius(inne języki) (1592–1642) 1629
Johann Brunnemann(inne języki) (1608–1672) WS 1638, 1649, 1655, 1669
Johann Christoph Bekmann (1641–1717), rektor 1672
Bernhard Albinus (1653–1721), rektor 1687
Arnold Wesenfeld(inne języki) (1664–1727)
Christian Gottfried Hoffmann (1692–1735), rektor 1722
Johann Lorenz Fleischer (1689–1749), rektor 1744–1749
Johann Samuel Friedrich von Böhmer (1704–1772), rektor 1750, 1759, 1769
Joachim Georg Darjes (1714–1791), rektor 1772, 1779, 1788
Christian Ernst Wünsch (1744–1828), rektor 1792, 1803, 1811, ostatni rektor we Frankfurcie

Znani absolwenci

Carl Philipp Emanuel Bach (niemiecki kompozytor)
Alojzy Prosper Biernacki (minister skarbu Rządu Narodowego w 1831)
Karol Bogumił Diehl (superintendent ewangelicko-reformowany w Królestwie Polskim)
Achacy Freundt (duchowny katolicki, doktor praw)
Krzysztof Hegendorfer (doktorat z prawa 1536)
Karl Georg von Hoym (minister Śląska i Prus Południowych)
Alexander von Humboldt (niemiecki przyrodnik i podróżnik)
Wilhelm von Humboldt (niemiecki filozof i językoznawca)
Ulrich von Hutten (niemiecki rycerz, pisarz, humanista)
Stanisław Kaczkowski (poseł i deputowany na Sejmy Królestwa Polskiego (1820–1831), pisarz oraz autor prac historycznych)
Heinrich von Kleist (niemiecki pisarz, poeta, dramaturg)
Paul Lütkemann (niemiecki kompozytor epoki wczesnego baroku)
Teodor Konstanty Orzechowski (działacz kalwiński, prawnik, urzędnik)
Michael Praetorius (niemiecki kompozytor przełomu renesansu i baroku)
Atanazy Raczyński (ziemianin wielkopolski, dyplomata pruski)
Magda Sakowska (polska dziennikarka)
Johann Tetzel (niemiecki duchowny, inkwizytor generalny Polski)
Christian Ernst Wünsch (do 1811)

Przypisy

↑ PiotrP. Hübner PiotrP., W stronę historii – Kartki z dziejów nauki w Polsce – Uniwersytet we Wrocławiu, „Forum Akademickie”, Lublin, czerwiec 2016 [dostęp 2023-03-25] .
↑ GüntherG. Mühlpfordt GüntherG., Die Oder-Universität 1506–1811, [w:] GüntherG. Hasse, JoachimJ. Winkler (red.), Die Oder-Universität Frankfurt. Beiträge zu ihrer Geschichte, Weimar: Hermann Böhlaus Nachfolger, 1983, s. 19–72 .
↑ WolfgangW. Nebelung WolfgangW., Zur Geschichte der MedizinischenFakultät der Viadrina unter besonderer Berücksichtigung ihrer Ordinarien 1506–1811, [w:] GüntherG. Hasse, JoachimJ. Winkler (red.), Die Oder-Universität Frankfurt. Beiträge zu ihrer Geschichte, Weimar: Hermann Böhlaus Nachfolger, 1983, s. 197–202 .
↑ Ralf-RüdigerR.R. Targiel Ralf-RüdigerR.R., Alma mater Viadrina (1506–1811), [w:] GüntherG. Hasse, JoachimJ. Winkler (red.), Die Oder-Universität Frankfurt. Beiträge zu ihrer Geschichte, Weimar: Hermann Böhlaus Nachfolger, 1983, s. 279–285 .
↑ 86; Rep. 86 Universität Frankfurt (Oder); 1192–1899 (Bestand) [online], Brandenburgisches Landeshauptarchiv. Online Recherche, 2023 [dostęp 2023-03-25] (niem.).
↑ ErnstE. Friedlaender ErnstE., GeorgG. Liebe GeorgG., EmilE. Thenner EmilE., Aeltere Universitäts-Matrikeln. I. Universität Frankfurt a. O., t. I (1506–1648), II (1649–1811), III (Personen und Ortsregister), Leipzig: Verlag von S. Hirzel, 1887–1891 .

Bibliografia

Günther Haase, Joachim Winkler (Hrsg.), Die Oder-Universität Frankfurt. Beiträge zur ihrer Geschichte, Weimar: Hermann Böhlaus Nachfolger, 1983, s. 288, 48 ilustr.

[1] PiotrP. Hübner PiotrP., W stronę historii – Kartki z dziejów nauki w Polsce – Uniwersytet we Wrocławiu, „Forum Akademickie”, Lublin, czerwiec 2016 [dostęp 2023-03-25] .

[2] GüntherG. Mühlpfordt GüntherG., Die Oder-Universität 1506–1811, [w:] GüntherG. Hasse, JoachimJ. Winkler (red.), Die Oder-Universität Frankfurt. Beiträge zu ihrer Geschichte, Weimar: Hermann Böhlaus Nachfolger, 1983, s. 19–72 .

[3] WolfgangW. Nebelung WolfgangW., Zur Geschichte der MedizinischenFakultät der Viadrina unter besonderer Berücksichtigung ihrer Ordinarien 1506–1811, [w:] GüntherG. Hasse, JoachimJ. Winkler (red.), Die Oder-Universität Frankfurt. Beiträge zu ihrer Geschichte, Weimar: Hermann Böhlaus Nachfolger, 1983, s. 197–202 .

[4] Ralf-RüdigerR.R. Targiel Ralf-RüdigerR.R., Alma mater Viadrina (1506–1811), [w:] GüntherG. Hasse, JoachimJ. Winkler (red.), Die Oder-Universität Frankfurt. Beiträge zu ihrer Geschichte, Weimar: Hermann Böhlaus Nachfolger, 1983, s. 279–285 .

[5] 86; Rep. 86 Universität Frankfurt (Oder); 1192–1899 (Bestand) [online], Brandenburgisches Landeshauptarchiv. Online Recherche, 2023 [dostęp 2023-03-25] (niem.).

[6] ErnstE. Friedlaender ErnstE., GeorgG. Liebe GeorgG., EmilE. Thenner EmilE., Aeltere Universitäts-Matrikeln. I. Universität Frankfurt a. O., t. I (1506–1648), II (1649–1811), III (Personen und Ortsregister), Leipzig: Verlag von S. Hirzel, 1887–1891 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]