Pokrycie mapy topograficznej 1:10000 w układzie współrzędnych 1965 na tle granic województw
Układ współrzędnych "1965"(Państwowy Układ Współrzędnych Geodezyjnych 1965) – układ współrzędnych płaskich prostokątnych w odwzorowaniu konforemnym (odwzorowanie quasi-stereograficzne), zwany układem "1965", stosowany do opracowań w skali 1:5000 i skalach większych (mapa zasadnicza).
Układ "1965" obowiązywał do 24 sierpnia 2000, kiedy został zastąpiony przez układ współrzędnych 2000. Jednakże dopuszczono jego stosowanie do 31 grudnia 2009[1].
Opis
Strefy układu współrzędnych "1965"
W układzie tym obszar Polski podzielono na pięć stref odwzorowawczych, przy czym podstawą do wydzielenia stref były granice podziału administracyjnego. Każda strefa objęła pewną liczbę województw zgodnie z ówczesnym podziałem administracyjnym.
Kolejne strefy obejmowały następujące województwa (według podziału województw sprzed 1975):
Strefy mają różną wielkość, a nonsens oparcia ich granic na podziale administracyjnym ujawnił się już w 1975, kiedy wprowadzono nowy podział administracyjny kraju na 49 województw. Okazało się wówczas, że niektóre województwa znalazły się w dwóch, a nawet trzech strefach odwzorowawczych.
Każda strefa została oddzielnie odwzorowana w płaszczyznę. Dla stref: I, II, III i IV zastosowano odwzorowanie quasi-stereograficzne, natomiast dla strefy V odwzorowanie Gaussa-Krügera. Uzyskano małe wartości zniekształceń ze względu na niewielkie rozmiary stref. W strefach 1–4 rzutowania dokonano na płaszczyzny sieczne, dlatego też zniekształcenia odwzorowawcze rozkładają się koncentrycznie do punktów głównych tych stref. W strefie V bez zniekształceń odwzorowują się dwie linie.
Z każdą strefą odwzorowawczą jest związany odrębny układ współrzędnych prostokątnych. Początki układów współrzędnych mają wartości rzędnej i odciętej dobrane tak, aby współrzędne w układzie "1965" stwarzały wrażenie współrzędnych w układzie "1942". Osie rzędnych układów współrzędnych nie są skierowane w stronę północy geograficznej. Dla każdej strefy mają one inny kąt skręcenia dochodzący nawet do kilku stopni. Rzeczywiste współrzędne w układzie "1965" mają cztery cyfry znaczące. Na mapach w układzie "1965", współrzędne opisujące siatkę kilometrową są pozbawione pierwszej cyfry.
Każde odwzorowanie quasi-stereograficzne jako wiernokątne odwzorowanie płaszczyznowe elipsoidy definiuje się określając położenie punktu głównego (punktu styczności płaszczyzny z powierzchnią elipsoidy) oraz skalę odwzorowania w tym punkcie, będącą równocześnie skalą podobieństwa odwzorowania. W strefach 1–4 układu przyjęto skalę w punkcie głównym m0 = 0,9998, czyli zniekształcenie odwzorowawcze w tym punkcie wynosiło z założenia od -20 do +20 cm/km. Układ "1965" był przeznaczony głównie do tworzenia i eksploatacji mapy zasadniczej[2].
Parametry układu
Parametry układu 1965 dla poszczególnych stref.
Układ 1965
Strefa I
Strefa II
Strefa III
Strefa IV
Strefa V
Odwzorowanie
Quasi-stereograficzne
Gaussa-Krugera
Elipsoida odniesienia
Krassowskiego, duża półoś a = 6 378 245 m, spłaszczenie f = 1/298,3
