Pierwotnie miejscowość nazywała się Trościanica. Tę historyczną nazwę zniesiono i zastąpiono sztuczną i obcą kulturowo Trześcianką dopiero w 1967 r.[9] Próba przywrócenia poprawnej historycznie nazwy spotkała się w 2009 z protestami społecznymi, w związku z czym od niej odstąpiono[10].
Cerkiew na cmentarzuIkonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Trześciance Trześcianka stanowi jeden z punktów Szlaku Otwartych Okiennic: jeden z wielu bogato zdobionych drewnianych domów
rozplanowanie wsi wraz z tradycyjną zabudową i unikatową architekturą drewnianą, XVI–XIX, nr rej.:691 z 25.03.1988
drewniany wiatrak koźlak z 1900 r., przeniesiony w 1987 r. do skansenu we wsi Stupniki, gdzie znajduje się do dnia dzisiejszego[13]
Historia
Pierwsze informacje o miejscowości Trześcianka pochodzą z końca XV wieku, kiedy to istniał dwór Trościanica położony przy szlaku z Litwy do Korony. Założony został on między 1494 a 1504 rokiem, a obok niego osiedlono przed 1541 r. chłopów królewskich starostwa bielskiego, których osada dała początek dzisiejszej wsi[14]. Jedynym śladem istnienia dworu jest niewielkie wzniesienie w pobliżu wsi nazywane Zamczyskiem.
W 1915 roku wszyscy mieszkańcy wsi zostali masowo ewakuowani przez władze carskie w głąb Rosji w ramach tzw. bieżeństwa. Powroty do rodzinnej wsi rozpoczęły się dopiero po 1919 roku i trwały z różną intensywnością przez następne dziesięciolecie. Należy zaznaczyć, że znaczna część mieszkańców już nigdy nie powróciła z Rosji. Podczas powszechnego spisu ludności przeprowadzonego w 1921 roku 98% mieszkańców Trześcianki (606 osób) zadeklarowało wyznanie prawosławne oraz białoruską przynależność narodową[9], pozostali stanowili wyznawcy religii mojżeszowej (życie religijne Żydów z Trześcianki skupiało się głównie wokół synagogi w Zabłudowie[18]). W latach 1944–1946 w ramach akcji deportacji ludności polskiej z terytorium Radzieckiej Białorusi i ludności białoruskiej z terytorium Polski Ludowej oraz w wyniku działalności wrogo nastawionego do miejscowej ludności białoruskiej polskiego podziemia zbrojnego kilkanaście rodzin z Trześcianki zdecydowało się na trwałą migrację do Związku Radzieckiego na zawsze opuszczając rodzinną wieś[19]. Wyjazdy do Związku Radzieckiego nasiliły się szczególnie po pacyfikacji niedalekiej białoruskiej wsi Potoka przez pierwszy szwadron V Brygady Wileńskiej Armii Krajowej pod dowództwem Zygmunta Błażejewicza[20] oraz po dokonaniu napadu na pobliską wieś Puchły przez oddział NSZ pod dowództwem Romulada Rajsa[21]. Społeczność żydowska Trześcianki po zakończeniu II wojny światowej stopniała do zaledwie jednej osoby[18]. W latach 60., 70. i 80. XX w. większość mieszkańców wsi emigrowała do aglomeracji miejskich. Na fali tych trendów demograficznych pod koniec lat 90. zlikwidowano w Trześciance szkołę podstawową. W 2011 roku wieś zamieszkiwało 265 osób[2][3].
Przez Trześciankę przebiega Podlaski Szlak Bociani, Podlaski Szlak Kulturowy "Drzewo i Sacrum" oraz Szlak Świątyń Prawosławnych. Ponadto ze względu na częściowo zachowaną unikalną architekturę drewnianą wieś włączono do szlaku Krainy Otwartych Okiennic. Część drewnianych domów posiada znaczną wartość artystyczną.
Dnia 21 listopada 2015 roku podczas święta parafialnego Michała Archanioła, niebiańskiego patrona cerkwi w Trześciance, odsłonięty został pomnik upamiętniający mieszkańców Trześcianki, którzy w 1915 roku zmuszeni zostali przez władze carską do ewakuacji w głąb Imperium Rosyjskiego w ramach Bieżeństwa. Pomnik stanowi polny kamień pochodzący z cerkiewnego placu, na którym osadzony został żeliwny krzyż ośmioramienny, jaki przed remontem cerkwi zwieńczał jedną z jej kopuł. Poświęcenia obelisku dokonał prawosławny metropolita warszawski i całej Polski Sawa[26].
Związani z Trześcianką
Piotr Tomaszuk – reżyser teatralny, dramaturg, scenarzysta. Założyciel i dyrektor Teatru Wierszalin. Z Trześcianką związany jest poprzez dziadków, którzy tu mieszkali i u których spędzał dzieciństwo. Sąsiadka dziadków z Trześcianki, będąca szeptuchą, była inspiracją dla wyreżyserowanej przez niego sztuki o nazwie Wziołowstąpienie[27][28][29].
Wiktor Stachwiuk – malarz, poeta, były redaktor naczelny Radia Racja nadającego w języku białoruskim, autor książki Siva zozula napisanej w gwarze mieszkańców Trześcianki, stanowiącej gruntowny zapis historii, tradycji, obyczajów, świąt i folkloru mieszkańców wsi Trześcianka[30][31].
Kaplica (czasownia) za wsią (zdjęcie z ok. 1985 roku)
↑Joanna Szafrańska: Spotkanie pt. Nasza Tryścianicka gwara. [w:] Wydarzenia w Bibliotece 2013 [on-line]. Oficjalna Strona Internetowa Urzędu Gminy w Narwi. [dostęp 2015-11-03].
↑ abRozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
.svg)
