Fragaria × ananassaDuchesne ex Rozier Cours compl. agric. 5:52, t. 5, fig. 1. 1785 (A. N. Duchesne in J. B. A. P. M. de Lamarck, Encycl. 2:538. 1788)[3]
Poziomka truskawka (Fragaria × ananassaDuchesne) – roślina mieszaniec dwóch gatunków poziomki z rodziny różowatych (Rosaceae Juss.). Ma wiele nazw zwyczajowych: poziomka ananasowa, poziomka wielkoowocowa, najczęściej jednak nazywana jest po prostu truskawką. Mieszaniec ten został uzyskany w Europie przez skrzyżowanie pochodzącej ze wschodniej Ameryki Północnejpoziomki wirginijskiej (F. virginiana Mill.) z chilijską (F. chiloensis (L.) Mill.), które zaszło przypadkiem na początku XVIII wieku[4]. Jako pierwszy opisał ją Antoine Nicolas Duchesne. Uprawiana ze względu na jadalne owoce, w warunkach Europy Środkowej wyjątkowo i przejściowo dziczeje (efemerofit).
Krótka o małym przyroście na długość, ale mająca przyrost na grubość, tworząca rozłogi zwane „wąsami”, za pomocą których rozprzestrzenia się i rozmnaża wegetatywnie.
Obupłciowe, złożone z 5 białych płatków korony lub ich krotności oraz różnej liczby działek kielicha ułożonych w dwóch okółkach i kieliszka. Zewnętrzny okółek ma mniejsze działki, wewnętrzne są dłuższe i szersze. Po przekwitnieniu przylegają do owocu. Na wypukłym dnie kwiatowym znajduje się ok. 20 słupków i 20–30 pręcików. W czasie kwitnienia kwiatostan łukowato przygięty do ziemi.
Po zapyleniu kwiatu rozrasta się dno kwiatowe, tworząc jadalny owoc zbiorowy będący jagodą pozorną. Na jej powierzchni zawiązują się liczne orzeszki, będące właściwymi owocami (wieloorzeszkowiec). Kolor orzeszków od kremowego poprzez czerwonawy do purpurowego, w zależności od odmiany. Niektóre kultywary mogą owocować kilka razy w roku.
Biologia
Truskawka jest oktaploidem o liczbie chromosomów 2 n = 8 x = 56 i przybliżonej wielkości genomu 1C = 708–720 Mb. Oba gatunki (Fragaria virginiana i Fragaria chiloensis), z których powstała w wyniku naturalnej hybrydyzacji w wieku XVIII także były oktaploidami[5]. Szczegółowa analiza genomu doprowadziła do wniosku, że genom pochodzi od trzech dzikich gatunków diploidalnych. Cztery z subgenomów pochodzą od diploidalnego osobnika F. vesca, dwa od diploidalnego osobnika F. iinumae oraz kolejne dwa od nieznanego przodka spokrewnionego z F. iinumae[6].
Zastosowanie
Roślina uprawna: uprawiana we wszystkich krajach klimatu umiarkowanego oraz w chłodniejszych rejonach podzwrotnikowych ze względu na smaczne owoce. Truskawki w produkcji najczęściej rozmnażane są wegetatywne poprzez rozłogi. Początki uprawy datuje się na 1817 rok w Wielkiej Brytanii, ale rozwój nastąpił w połowie XIX wieku w Stanach Zjednoczonych[4].
Produkcja truskawek na świecie wykazuje tendencję rosnącą. Według danych FAO w 2020 roku wyniosła 8,9 mln ton[12]. Wielkość jednego miliona produkcja przekroczyła w 1966 roku, dwóch milionów w 1985, trzech w 1999, a w 2009 wyniosła 3,8 mln ton. Zdecydowanie największym producentem są Chiny (prod. w 2020 3,3 mln ton). Kolejnym krajem jest USA z produkcją około 1,1 mln ton, a następnie Egipt, Meksyk i Turcja (wszystkie 500–600 tys.). Produkcja w Polsce w 1978 roku przekroczyła po raz pierwszy 200 tys. ton i do chwili obecnej kształtowała się zawsze w przedziale pomiędzy 170 a 340 tys. ton (167 tys. ton w 2020)[13].
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abJames J. Luby, James F. Hancock, Adam Dale, Sedat Serçe. Reconstructing Fragaria × ananassa utilizing wild F. virginiana and F. chiloensis: inheritance of winter injury, photoperiod sensitivity, fruit size, female fertility and disease resistance in hybrid progenies. „Euphytica”. 163 (1), s. 57–65, 2008. DOI: 10.1007/s10681-007-9575-3. (ang.).
↑Hirakawa H, Shirasawa K, Kosugi S, Tashiro K, Nakayama S, Yamada M et al. Dissection of the octoploid strawberry genome by deep sequencing of the genomes of Fragaria species. „DNA Res”. 21 (2), s. 169–181, 2014. DOI: 10.1093/dnares/dst049. PMID: 24282021. (ang.).
↑Tennessen JA, Govindarajulu R, Ashman TL, Liston A. Evolutionary origins and dynamics of octoploid strawberry subgenomes revealed by dense targeted capture linkage maps. „Genome Biol Evol”. 6 (12), s. 3295–3313, 2014. DOI: 10.1093/gbe/evu261. PMID: 25477420. (ang.).
↑Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 628. ISBN 978-83-200-5311-1.
↑Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 635. ISBN 978-83-200-5311-1.