Termin „tajga” stosowany bywa w odniesieniu do lasów borealnych, czyli północnych, zarówno Eurazji, jak i Ameryki Północnej, ewentualnie ograniczany jest tylko do pierwszego z tych kontynentów. Przy wąskim ujęciu terminu analogiczne lasy Ameryki Północnej określane są mianem borealnych lasów iglastych[1].
Charakterystyka
Tajgę w większości porastają lasy iglaste oraz w niewielkim stopniu liściaste. Gatunki liściaste są częstsze na obrzeżach lasów, pożarzyskach, nad brzegami rzek i na bagnach. Większy udział gatunków liściastych daje się zauważyć także na obszarach przymorskich, gdzie klimat jest znacznie łagodniejszy. Na północy tajga sąsiaduje przez obszar zwany lasotundrą z tundrą, a na południu z lasami liściastymi albo ze strefą stepową. Dosyć rozległy obszar Europy Środkowej i Wschodniej zajmuje boreo-nemoralna strefa przejściowa, charakteryzująca się mozaikowatością formacji leśnych. Strefa ta ciągnie się od południowej Szwecji poprzez kraje nadbałtyckie aż po Ural. W jej południowych rejonach przeważają lasy liściaste, natomiast na północy dominują lasy iglaste. W rejonie zachodnim, gdzie znajdują się lepsze gleby, występują głównie drzewostany dębowe z domieszką buka. W Europie Wschodniej dominującą rolę w składzie lasów borealnych odgrywa natomiast sosna. Podobnie mieszany charakter mają formacje na Dalekim Wschodzie. W zachodniej części Ameryki Północnej borealne lasy iglaste przechodzą w iglaste lasy górskie lub nadmorskie (deszczowe lasy strefy umiarkowanej). W uproszczonych klasyfikacjach formacji roślinnych wszystkie te lasy iglaste bywają łączone jako jeden biom, mimo znacznych różnic klimatycznych.
Tajga Eurazji rozciąga się na przestrzeni około 9 tys. km od Półwyspu Skandynawskiego na zachodzie do Oceanu Spokojnego na wschodzie. Występują tam krótkie, ciepłe lato i długa, mroźna, śnieżna zima. W większej części strefy lasów iglastych występuje wieczna zmarzlina. Grunt jest bardzo głęboko zamarznięty i tylko latem rozmraża się na głębokość 1 m. Wieczna zmarzlina uniemożliwia odpływanie wód opadowych, co sprzyja tworzeniu się rozległych obszarów bagiennych.
tajgę ciemną – występuje głównie w Europie i Zachodniej Syberii, ale także wyspowo na obszarze całej Syberii. Budowana jest przez gatunki wyższe, rosnące gęściej (świerk syberyjski, jodła syberyjska, limba syberyjska), ma stosunkowo bogate runokrzewinkowe;
tajgę jasną – występuje we Wschodniej Syberii i północnej Europie. Budowana jest przez gatunki niższe, rosnące rzadziej (modrzew dahurski, sosna zwyczajna), runo ma ubogie, chrobotkowe.
Na fizjonomię i ekologię roślinności tajgi duży wpływ mają naturalne zaburzenia (wiatrołomy, pożary, powodzie), gdyż wiele gatunków drzew, zwłaszcza tajgi jasnej, wykazuje cechy pirofityczne – np. posiada grubą, łuszczącą się korkową korę.
Flora
Na obszarach tajgi rosną głównie drzewa iglaste: świerki, sosny, limby, jodły syberyjskie, modrzewie, ale także – najczęściej drobnolistne – liściaste: brzozy, osiki, olsze, jarzęby. Drzewa szpilkowe są bardzo dobrze przystosowane do panujących warunków klimatycznych. Mogą rosnąć aż do obszarów, na których zaledwie przez 30 dni w roku średnia temperatura przekracza 10 °C, a w dwóch następnych miesiącach nie ma mrozu. Gruba, woskowa okrywa szpilek chroni je przed mrozami. Drzewostany w borealnej strefie lasów iglastych półkuli północnej są z reguły jednowarstwowe, zwarte, ciemne, albo też zbudowane dość luźno. Im dalej na północ, tym są one bardziej luźne i uboższe gatunkowo. Luźna forma tych lasów związana jest przede wszystkim ze zmianą pokroju koron drzew, które na tych szerokościach geograficznych są węższe, bardziej strzeliste. Wąskie i wysokie korony pozwalają na lepsze wykorzystanie promieni słonecznych podczas niskiego położenia słońca. Takie ukształtowanie koron drzew nie powoduje także szkód okiścią śnieżną.
Warstwa krzewów w borealnych lasach iglastych jest bardzo słabo wykształcona. Składają się na nią przeważnie pojedyncze egzemplarze młodych drzewek, ale najczęściej reprezentowany jest jałowiec.
↑Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6. Brak numerów stron w książce
↑B.B.RosickyB.B., "Arhtropods in environment at various stages of anthropogenization. General considerations. III Symposium on Medical and Veterinary Acaroentomology", 1977. Brak numerów stron w książce