Tadeusz Kulisiewicz

Tadeusz Kulisiewicz
Ilustracja
Tadeusz Kulisiewicz (przed 1959)
Data i miejsce urodzenia

13 listopada 1899
Kalisz

Data i miejsce śmierci

18 sierpnia 1988
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

rysunek, grafika

Epoka

modernizm

Muzeum artysty

Centrum Rysunku i Grafiki im. Tadeusza Kulisiewicza w Kaliszu (1994)

Odznaczenia
Order Budowniczych Polski Ludowej Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy II klasy Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal 10-lecia Polski Ludowej
Odznaka Nagrody Państwowej Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (srebrna)

Tadeusz Kulisiewicz (ur. 13 listopada 1899 w Kaliszu, zm. 18 sierpnia 1988 w Warszawie) – polski grafik i rysownik.

Życiorys

Tadeusz Kulisiewicz
Tadeusz Kulisiewicz na swojej wystawie jubileuszowej w Muzeum Narodowym w Warszawie (1964)
Upamiętniająca artystę tablica zaprojektowana przez Jerzego Sikorskiego, umieszczona na budynku przy ul. Mazowieckiej 7 w Warszawie

Urodził się w Kaliszu, jako syn ślusarza i kowala Walentego Kulisiewicza i Marii z Popielińskich. Ukończył Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu, w zbiorach którego znajdują się najwcześniejsze prace artysty. Studia artystyczne odbył w Państwowej Szkole Sztuk Dekoracyjnych w Poznaniu (1922–1923) i w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie (1923–1929), w pracowniach profesorów Miłosza i Mieczysława Kotarbińskich oraz Władysława Skoczylasa. Od 1926 należał do Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików „Ryt”. W latach 1933–1939 prowadził kursy rysunku w warszawskiej ASP w pracowni Mieczysława Kotarbińskiego[potrzebny przypis].

Od 29 sierpnia 1946 był profesorem nadzwyczajnym rysunku Akademii Sztuk Plastycznych w Warszawie[1], a 12 sierpnia 1950 został mianowany profesorem zwyczajnym grafiki[2]. W 1955 został członkiem korespondentem Akademii Sztuki w Berlinie, a w 1965 otrzymał honorowe członkostwo Akademii Sztuk Pięknych we Florencji. Indywidualne wystawy prac artysty prezentowane były w licznych krajach Europy, Azji i obu Ameryk.

Od 1971 był członkiem Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie[3]. Był członkiem Rady Krajowej PRON w 1983[4]. W 1983 wybrany został w skład Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C39-2-6)[5].

Twórczość

W 1926 Kulisiewicz odwiedził Szlembark, wieś w Gorcach. Od tego czasu powracał tam często przez całe życie. W latach 1928–1930 stworzył cykl drzeworytów poświęcony Szlembarkowi. W przeciwieństwie do modnej w latach 20. radosnej stylizacji góralszczyzny, ukazał świat Szlembarku w nastroju powagi i surowości. Drzeworyty Kulisiewicza wyróżniały się siłą ekspresji, monumentalizacją tematu. W okresie przedwojennym Kulisiewicz tworzył przeważnie drzeworyty. Prace swoje zestawiał w cykle monotematyczne. W ten sposób powstał zbiór szlembarski, złożony z czterech tek: „Szlembark” (1932), „Bacówka” (1932–1933), „Metody” (1934), „Wieś w Gorcach” (1935–1936), uzupełniony potem o zbiór rysunków „Szlembarskie rysunki” (1939)[6].

Okres wojny Kulisiewicz spędził w Krakowie i Szlembarku. W powstaniu warszawskim spłonęła jego pracownia, w tym 70 desek drzeworytniczych. Po wojnie zaniechał tworzenia drzeworytów i poświęcił się głównie rysunkowi i grafice miedziorytniczej – suchorytowi. W 1945 rysował ruiny Warszawy, tworząc cykl stu rysunków tuszem „Ruiny Warszawy 1945” pokazany w 1947 w Muzeum Narodowym w Warszawie i wydany w postaci wielkoformatowego albumu. Artysta sporządzał w terenie szkice ołówkowe, z których w pracowni powstawały rysunki tuszem.

W okresie powojennym w poszukiwaniu tematów artysta odbył wiele podróży m.in. do Niemiec, Belgii, Brazylii, Chin, Francji, Holandii, Indii, Meksyku, Włoch i ZSRR. Kilkakrotnie wyjeżdżał do Berlina Wschodniego, gdzie w teatrze Berliner Ensemble szkicował inscenizacje sztuk Bertolta Brechta: „Matki Courage i jej dzieci” (1949), „Kaukaskiego Koła Kredowego” (1954) i „Życia Galileusza” (1957). Następne podróże zaowocowały cyklami rysunków: z Czechosłowacji (1951), Chin (1952), Indii (1956), Meksyku (1957, 1958/1959), Wenecji (1958 i 1961), Brazylii (1963). W późniejszych cyklach zaczął pojawiać się kolor.

Oprócz rysunków Kulisiewicz tworzył także cykle suchorytów: „Żołnierze rewolucji i pokoju” (1948), „Bojownicy o wolność i demokrację” (1951), „Stalowe ptaki” (1965), „Kobieta” (1973/1974), „Macierzyństwo i matka” (1974) „Moja historia sztuki” (1975) „Krajobrazy spalone” (1979/1981), „Chiny” (1982) oraz „Ludzie Indii, Meksyku i Brazylii” (1982–1983).

W 1986 roku powołał fundację Stypendia i Nagrody im. Tadeusza Kulisiewicza promującą młodych artystów[7]. Na mocy testamentu Kulisiewicza wyposażenie jego warszawskiej pracowni przeszło na własność Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w Kaliszu.

Ordery i odznaczenia

Nagrody

  • 1928: I nagroda na Salonie Grafiki Polskiej w Warszawie
  • 1929: I nagroda na wystawie grafiki w Krakowie
  • 1929: II nagroda na Poznańskiej Wystawie Krajowej
  • 1933: I nagroda na Międzynarodowej Wystawie Drzeworytu w Warszawie
  • 1937: Nagroda Miasta Łodzi za całokształt działalności artystycznej w dziedzinie grafiki i drzeworytnictwa[17]
  • 1952: Nagroda Państwowa I stopnia za wybitne osiągnięcia artystyczne w dziedzinie grafiki, w szczególności za cykle rysunków: „Bojownicy o Wolność i Demokrację” (1951–1952) oraz „Podróże po Czechosłowacji” (1951–1952) wystawionych na zbiorowej wystawie prac artysty w marcu 1952 r.[18][19][20]
  • 1954: Nagroda UNESCO na XXVII Biennale w Wenecji[21]
  • 1955: Nagroda Państwowa I stopnia za twórczość w minionym 10-leciu ze szczególnym uwzględnieniem cyklu rysunków „Szlembark”[22]
  • 1961: I nagroda w dziale rysunków na VI Biennale Sztuki w São Paulo[21]
  • 1961: Nagroda I stopnia na Wystawie Grafiki Artystycznej i Rysunku z cyklu „Polskie Dzieło Plastyczne w XV-lecie PRL”[21]
  • 1965: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za prace eksponowane na wystawie centralnej „20 lat Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Twórczości Plastycznej”[23]

Upamiętnienie

Imieniem Tadeusza Kulisiewicza nazwano ulice na Ursynowie w Warszawie[24], Kaliszu[25] i Szlembarku[26].

We wrześniu 1994 w Kaliszu otwarto Centrum Rysunku i Grafiki im. Tadeusza Kulisiewicza[27][28].

W 2019 z okazji 120. rocznicy urodzin Kulisiewicza w Centrum Rysunku i Grafiki im. Tadeusza Kulisiewicza zorganizowano wystawę czasową „Mistrz i uczniowie: Tadeusz Kulisiewicz i tradycje warszawskiej grafiki warsztatowej”[29].

Przypisy

  1. Mianowanie profesorem nadzwyczajnym rysunku ASP w Warszawie [online], muzeawielkopolski.pl [dostęp 2019-12-28] (pol.).
  2. Mianowanie na profesora zwyczajnego grafiki ASP w Warszawie [online], muzeawielkopolski.pl [dostęp 2019-12-28] (pol.).
  3. "Biuletyn Zamek", nr 17a, 19 czerwca 1971, s. 5.
  4. Trybuna Robotnicza, nr 109 (12961), 10 maja 1983, s. 6.
  5. Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
  6. Maciej Masłowski: Tadeusz Kulisiewicz, mies. „Arkady”, Warszawa 1937.
  7. Kulisiewicz Tadeusz · Artyści Kaliscy [online], artyscikaliscy.tarasin.pl [dostęp 2019-12-28].
  8. Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 1, nr 200 z 22 lipca 1971. 
  9. M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  10. M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), kultury i sztuki”.
  11. Uznanie dla twórców kultury [w:] Trybuna Robotnicza, nr 170, 19 lipca 1984, s. 1–2.
  12. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  13. Potrzeby i nowe zadania /w/ "Rzeczpospolita", nr 229, 1 października 1986, s. 8.
  14. Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 5, 21 marca 1962, s. 2.
  15. Legitymacja potwierdzająca odznaczenie T. Kulisiewicza odznaką „Odbudowy Warszawy” [online], www.muzeawielkopolski.pl [dostęp 2019-12-28] (pol.).
  16. Wręczenie Złotego Medalu Calcutta Art Society prof. Tadeuszowi Kulisiewiczowi [online], www.muzeawielkopolski.pl [dostęp 2019-12-28] (pol.).
  17. Nagrody Miasta Łodzi [online], BIP ŁÓDŹ [dostęp 2021-10-04] (pol.).
  18. Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 6, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-08-01]. 
  19. Dziennik Polski, rok VIII, nr 176, (2639), s. 2.
  20. Zawiadomienie o przyznaniu Nagrody Państwowej I stopnia [online], www.muzeawielkopolski.pl [dostęp 2019-12-28] (pol.).
  21. a b c Tadeusz Kulisiewicz Wystawa prac, Zachęta, Warszawa, marzec 1964.
  22. Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-05]. 
  23. Zawiadomienie Ministerstwa Kultury i Sztuki o przyznaniu nagrody pieniężnej [online], www.muzeawielkopolski.pl [dostęp 2019-12-28] (pol.).
  24. Ul. Tadeusza Kulisiewicza - Mapa Warszawa, plan miasta, ulice w Warszawie [online], mapy.e-turysta.pl [dostęp 2023-09-18].
  25. Ul. Tadeusza Kulisiewicza - Mapa Kalisz, plan miasta, ulice w Kaliszu [online], mapy.e-turysta.pl [dostęp 2023-09-18].
  26. Na Kulisowym Szlembarku - do grudnia! - MOZK [online], www.muzeumwkaliszu.pl [dostęp 2022-10-24].
  27. Władysław Kościelniak, Krzysztof Walczak: Kronika miasta Kalisza. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2002, s. 235. ISBN 83-85638-43-1.
  28. Centrum Rysunku i Grafiki im. Tadeusza Kulisiewicza - MOZK [online], www.muzeumwkaliszu.pl [dostęp 2023-09-18].
  29. RAK, Mistrz i uczniowie, [w:] Monitor Wielkopolski, 1(224)/2020, s. 11.

Bibliografia

  • Maciej Masłowski: Tadeusz Kulisiewicz, mies. „Arkady”, Warszawa 1937.
  • Maria Twarowska, Tadeusz Kulisiewicz. Charakterystyka stylu, „Nike” 1937, s. 162–179.
  • Maria Grońska, Nowoczesny drzeworyt polski, Ossolineum, s. 148–157.
  • Warszawa 1945 w rysunkach Tadeusza Kulisiewicza, Czytelnik, Warszawa 1947.
  • Zbiorowa wystawa grafiki i rysunków Tadeusza Kulisiewicza (katalog), Zachęta, Warszawa 1952.
  • Joanna Guze: Kulisiewicz, Wydawnictwo Sztuka, 1956
  • Matka Courage i jaj dzieci (Bertolt Brecht) Wydawnictwo Literackie, Kraków 1965.
  • Mutter Courage und ihre Kinder (Bertolt Brecht), Aufbau-Verlag, Weimar 1968.
  • Mutter Courage und ihre Kinder (Bertolt Brecht), Suhrkamp-Verlag, Frankfurt am Main, 1980.
  • Dziennik kubański, Krajowa Agencja Wydawnicza, Katowice 1984.
  • Jolanta Chrzanowska-Pieńkos, Andrzej Pieńkos, Leksykon sztuki polskiej XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 1996, ISBN 83-86600-48-9, OCLC 835483149.
  • Anna Tabaka: Tadeusz Kulisiewicz (1899–1988). Rysownik, grafik, kaliszanin, z serii Kaliszanie, 2019.

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!