Szczawin (województwo łódzkie)

Szczawin

wieś
Położenie na mapie gminy
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	zgierski
Gmina	Zgierz
Liczba ludności (2011)	535[2]
Strefa numeracyjna	42
Kod pocztowy	95-002[3]
Tablice rejestracyjne	EZG
SIMC	0417250
Położenie na mapie gminy wiejskiej Zgierz Szczawin
Położenie na mapie Polski Szczawin
Położenie na mapie województwa łódzkiego Szczawin
Położenie na mapie powiatu zgierskiego Szczawin
51°54′07″N 19°29′13″E[1]

Szczawin – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie zgierskim, w gminie Zgierz^[4].

Części wsi

Integralne części wsi Szczawin^[5]^[6]^[7]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0417266	Szczawin Duży	część wsi
0417272	Szczawin Mały	część wsi
0417289	Szczawin Przykościelny	część wsi
0417295	Szczawin-Kolonia	część wsi

Historia

Nazwa wsi (pierwotnie „Szczauino”, „Szczawino”, „Sczavino” i „Sczawyn”) wywodzi się od typowych dla okolicy kwaśnych gleb, na których często rośnie szczaw. Pierwsze wzmianki na temat szczawińskiej osady pochodzą z 1339 roku, kiedy to książę łęczycki i dobrzyński podarował Paulinie, wdowie po wojewodzie łęczyckim Borzywoju, wieś Szczawin w zamian za Paprotnię i Brzeziny. Szczawinem w latach 1452–1555 oraz 1569–1580 zarządzała rodzina Lasockich, odpowiednio Michał, Stanisław, Jakub i Krzysztof, a w późniejszym okresie wieś często zmieniała swoich właścicieli. W drugiej połowie XIX wieku Szczawin, przechodząc znaczący rozwój, podzielił się na cztery osady: Szczawin Duży, Szczawin Mały, Szczawin Kościelny i Szczawin Kolonia^[8].

W końcu XVI wieku Szczawin był wsią królewską (tenuta) w powiecie brzezińskim województwa łęczyckiego^[9]. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w ówczesnym województwie łódzkim.

Sport

Od 1949 roku na terenie wsi funkcjonuje klub piłkarski LKS START Szczawin.^[10]

Kościół

Około 1430 roku, za czasów panowania rodziny Bielawskich, erygowany przez abp. Wojciecha Jastrzębca został kościół pw. św. Anny. Z imienia jest znany jeden z pierwszych proboszczów parafii, Michał z Pacanowa, będący kanonikiem gnieźnieńskim i doktorem teologii. W 1796 roku probostwo w parafii zostało oddane klasztorowi o.o. Franciszkanów w Łagiewnikach z powodu kłopotów finansowych, którzy rok później wybudowali nowy kościół pw. św. Stanisława. Rosyjski zarządca wsi, Jerzy Trubnikow, w 1879 roku podarował srebrne lichtarze, znajdujące się tam do dziś. W 1912 roku dokonano gruntownej rewitalizacji kościoła, jednak w listopadzie 1914 roku uległ zniszczeniu podczas walk I wojny światowej. 24 marca 1987 roku kościół spłonął. Budowa obecnego budynku została zakończona w roku 1992^[8].

Cmentarz

Na cmentarzu parafialnym w Szczawinie leżą m.in.:

• Jacek Ojrzyński – kustosz Muzeum Sztuki w Łodzi^[11],
• Józef Smoleński – oficer Wojska Polskiego i uczestnik wojny moskiewskiej w 1812 roku,
• Ignacy Urbanowski – kawaler orderu Virtuti Militari, uczestnik powstania listopadowego, powstania styczniowego i więzień stanu w latach 1864–1871,

oraz prawie 150 żołnierzy niemieckich i rosyjskich poległych w listopadzie 1914 roku podczas działań frontowych w okolicach Szczawina^[8].

Szkoła

Istnienie parafialnej szkoły w Szczawinie odnotowano już na początku XVI wieku. Nauczyciel opłacany był przez kmieciów. Budynek szkolny otwarto 13 stycznia 1886 roku. W roku 1904 rozpoczęto budowę murowanej szkoły. W tym czasie patriota i członek partii socjalistycznej, Sawicki, prowadził lekcje w budynku wynajętym u cieśli, a wieczorami gromadził gospodarzy, czytając im polskie utwory i opowiadając o wolnej Polsce. Podczas I wojny światowej szkoła działała nieregularnie, gdyż w jej budynku stacjonowały na zmianę wojska niemieckie i rosyjskie. Za kierownictwa Salomei Lewickiej, od 1923 roku szkoła zaczęła sukcesywnie otwierać kolejne oddziały i zatrudniać kolejnych nauczycieli. W roku 1932 opuścili ją pierwsi absolwenci klas siódmych. W okresie II wojny światowej ówczesny kierownik, Józef Jabłoński, został aresztowany i umarł w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen. Zakazano nauczania historii i usunięto godło oraz portrety polskich patriotów, lekcje przerwano w styczniu 1940 roku. W roku 1973 wybudowano nowy budynek szkolny. Zaczęły działać świetlica, stołówka, Dom Nauczyciela i zorganizowano dowożenie uczniów do szkoły^[8]. Całą historię szkoły można przeczytać na oficjalnej stronie internetowej^[12]

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 168242
2. Wieś Szczawin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-12-27] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1227 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. Bronisław Matusz, Ziemia szczawińska. Zarys dziejów. Wyd. II. Szczawin 2014.
5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
6. GUS. Rejestr TERYT.
7. KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany, [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-22)]. (pol.).{{Cytuj stronę}} Linki zewnętrzne: "opublikowany".
8. IrenaI. Konsowicz IrenaI. i inni, Szczawin z dziejów wsi i oświaty, Wydawnictwo Szkolne SP Szczawin, 1993 . Brak numerów stron w książce
9. Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 66.
10. Zostań jednym z Nas! [online], Start Szczawin, 14 kwietnia 2021 [dostęp 2022-11-07] .strona główna serwisu
11. MaciejM. Cholewiński MaciejM., Jacek Ojrzyński (1940–2016). O Muzeum wiedział prawie wszystko…, „Kronika Miasta Łodzi” (2 (74)), 2016 . Brak numerów stron w czasopiśmie
12. Szkolnastrona.pl, Historia szkoły - Szkoła Podstawowa im. Króla Stefana Batorego w Szczawinie [online], spszczawin.szkolnastrona.pl [dostęp 2023-03-10]  (pol.).

Linki zewnętrzne

• Szczawin (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 820 .