Stanisław Zieliński (kapitan)

Stanisław Zieliński

komisarz Policji Państwowej
Data i miejsce urodzenia	24 kwietnia 1895 Teofipol
Data i miejsce śmierci	8 kwietnia 1941 Równe
Przebieg służby
Lata służby	1915–1935
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa: kampania wrześniowa
Późniejsza praca	Policja Państwowa (1935–1939)
Odznaczenia

Stanisław Zieliński (ur. 12 listopada^?/24 listopada 1895^[a] w Teofipolu^[b], zm. 8 kwietnia 1941 w Równem^[1]) – kapitan piechoty Wojska Polskiego i komisarz Policji Państwowej.

Kariera wojskowa

Był synem Aleksandra i Karoliny z Michalskich. Do szkół uczęszczał w rodzinnym Teofipolu i Starokonstantynowie.

15 maja 1915 roku został wcielony do Armii Imperium Rosyjskiego i przydzielony do batalionu zapasowego 138 Bołchowskiego pułku piechoty w Riazaniu, w którym ukończył szkołę podoficerską. W sierpniu 1916 roku został przeniesiony do 7 Specjalnego pułku piechoty pod dowództwem płk. Aleksandra Moczulskiego, który wchodził w skład 4 Specjalnej Brygady Piechoty Korpusu Ekspedycyjnego. Razem z pułkiem wyjechał do Francji, a później na Bałkany. Tam jego oddział został włączony w skład Frontu Salonickiego. W czasie walk w Macedonii został ranny i awansowany do stopnia kaprala.

10 października 1917 roku został przyjęty do Armii Polskiej we Francji i przydzielony do 1 pułku strzelców polskich w charakterze instruktora. Po zakończeniu formowania jednostki został przeniesiony do 2 pułku strzelców polskich, również w charakterze instruktora. W 1917 roku, w składzie tego oddziału, walczył na froncie w Wogezach. 24 stycznia 1918 roku został awansowany na sierżanta, a 24 lipca tego roku na starszego sierżanta.

Wiosną 1919 roku razem z Błękitną Armią powrócił do Polski. 1 września 1919 roku jego jednostka została przemianowana na 44 pułk Strzelców Kresowych. W czasie wojny z Ukraińcami i bolszewikami dowodził plutonem w 6 kompanii strzeleckiej i awansował do stopnia chorążego. 28 listopada 1920 roku, po zawieszeniu broni na froncie polsko-bolszewickim, został skierowany na kurs gospodarczy przy Intendenturze Dowództwa Okręgu Generalnego „Lwów”. 4 lutego 1921 roku ukończył kurs z „wynikiem pomyślnym” i następnego dnia został przydzielony do dowództwa taborów 13 Dywizji Piechoty, na stanowisko oficera gospodarczego (kasowego) w kompanii gospodarczej. 4 września 1921 roku powrócił do macierzystego pułku na stanowisko oficera taborowego w drużynie dowódcy pułku, a później oficera młodszego (dowódcy plutonu) 5 kompanii strzeleckiej. Powrót do 44 pułku Strzelców Kresowych związany był z likwidacją dowództwa taborów 13 DP, w ramach przejścia wojska na organizację pokojową i demobilizacją. W okresie od 15 lipca do 17 grudnia 1922 roku był słuchaczem kursu przeszkolenia w Centralnej Szkole Podoficerów Piechoty Nr 1 w Chełmnie. Kurs ukończył z wynikiem dobrym i 124. lokatą na 435 słuchaczy.

27 września 1922 roku Naczelny Wódz, Pierwszy Marszałek Polski Józef Piłsudski, w uznaniu czynów nadzwyczajnego męstwa na polu walki z najeźdźca bolszewickim, zaliczył go w poczet Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari i nadał mu Krzyż Srebrny^[2].

W 1926 roku uzupełnił wykształcenie w Państwowym Gimnazjum im. Marii Konopnickiej w Ostrogu. 15 lipca 1927 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1927 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a Minister Spraw Wojskowych przydzielił do 66 pułku piechoty, w garnizonie Chełmno, na stanowisko dowódcy plutonu w kompanii szkolnej^[3]. 10 września 1927 roku został przeniesiony do 23 pułku piechoty we Włodzimierzu na stanowisku dowódcy plutonu, a później dowódcy 3 kompanii karabinów maszynowych^[4]. 15 sierpnia 1929 roku został mianowany porucznikiem ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1929 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[5]. W okresie od 22 września do 6 grudnia 1930 roku, ukończył kurs w Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu. Po ukończeniu kursu powrócił do 23 pp i objął dowództwo 2 kompanii karabinów maszynowych. 30 marca 1931 roku został przeniesiony do 45 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Równem i wyznaczony na stanowisko młodszego oficera (dowódcy plutonu) w 2 kompanii ciężkich karabinów maszynowych, a później dowódcy 5 kompanii strzeleckiej, oficera żywnościowego pułku i zastępcy oficera mobilizacyjnego^[6]. 4 listopada 1935 roku został skierowany na 6 miesięczną praktykę w Policji Państwowej. Z dniem 30 kwietnia 1936 został zwolniony z czynnej służby wojskowej i przeniesiony do rezerwy.

23 kwietnia 1936 został mianowany z dniem 1 maja 1936 komisarzem i kierownikiem Komisariatu I w Równem^[7]. Mieszkał z rodziną we własnej willi w dzielnicy Grabnik przy ul. Kościuszki 13.

Żonaty z Julią Doleżanówną, z którą miał dwóch synów: Juliana Janusza (ur. 6 sierpnia 1925 roku) i Tadeusza Bogdana (ur. 4 czerwca 1927 roku)^[8].

W okresie od 2 sierpnia 1937 roku do 5 maja 1938 roku mieszkał wraz z rodziną w Gdyni, gdzie pełnił służbę w tamtejszej jednostce Policji Państwowej^[9].

Dnia 14 lipca 1939 roku został mianowany na stopień rotmistrza rezerwy Wojska Polskiego^[c][10].

Epilog

Po siedemdziesięciu latach, 16 czerwca 2011 roku, Tadeusz Zieliński został powiadomiony przez pracownika „Indeksu Represjonowanych” o czasie, miejscu i okolicznościach śmierci swojego ojca^[11]. Z pozyskanych za pośrednictwem Stowarzyszenia Memoriał w Moskwie dokumentów z archiwów rosyjskich wynika, że Stanisław Zieliński w dniu 28 grudnia 1940 roku został skazany^[1] przez Równieński Sąd Obwodowy na karę śmierci przez rozstrzelanie. Wyrok został wydany na podstawie art. 54 § 13 kodeksu karnego Ukraińskiej SRR (aktywna działalność kontrrewolucyjna za caratu lub na rzecz rządów kontrrewolucyjnych w okresie wojny domowej) i wykonany w dniu 8 kwietnia 1941 roku w Równem^[1][12][13].

Z dokumentu w języku rosyjskim „Spis mieszkańców obwodu równieńskiego narodowości polskiej represjonowanych w latach 1939–1941” pochodzącego z Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej wynika, że Stanisław Zieliński został oskarżony, a następnie skazany za to, że „od 1936 roku do dnia wkroczenia Armii Czerwonej pełnił funkcję powiatowego komisarza policji, od 1919 do 1935 roku służył w byłej polskiej armii, brał udział w walkach przeciwko Armii Czerwonej”^[12].

9 czerwca 1994 roku postanowieniem Prokuratury Obwodu Równieńskiego Stanisław Zieliński został zrehabilitowany^[13].

Syn Stanisława Zielińskiego, Tadeusz Bohdan Zieliński, w 2011 roku wystąpił do Ministra Obrony Narodowej Polski w Warszawie o mianowanie swego ojca awansem pośmiertnym na wyższy stopień oficerski i decyzją nr 2854/Kadr z dnia 27 grudnia 2012 roku kpt. Stanisław Zieliński mianowany został na stopień majora.

6 maja 2013 roku przy okazji przyjęcia zorganizowanego w ambasadzie w Paryżu z okazji Święta Narodowego Trzeciego Maja, Stanisław Zieliński został pośmiertnie mianowany na stopień majora^[14].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 5705 – 27 września 1922^[15]
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie^[16]
• Medal Niepodległości – 31 maja 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[17][18]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Medal międzysojuszniczy „Médaille Interalliée” – 1921^[19]
• Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny – 1921^[19]

Uwagi

1. Rocznik Oficerski 1928 s. 281, podano błędną datę urodzenia 24 lutego.
2. W odpisie wypisu z księgi metrykalnej Parafii Teofilowskiej, jako miejsce urodzenia podano wieś Korowie.
3. Na podstawie art. 11 § 1a, art. 38 § 2 i art. 69 § 3 dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 12 marca 1937 r. o służbie wojskowej oficerów (Dz. U. R. P. Nr 20/37, poz. 128).

Przypisy

1. Zieliński Stanisław Aleksander, ur. 1895. [w:] Indeks Represjonowanych przez organa władzy sowieckiej w latach 1939-1956 [on-line]. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2015-04-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-23)].
2. Dekret Naczelnego Wodza z 27 września 1922 roku. Nadanie orderu potwierdził 23 listopada 2005 roku kanclerz Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, gen. bryg. w st. spocz. Stanisław Komornicki.
3. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 19 z 22.07.1927 r.
4. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 23 z 10.09.1927 r., s. 271. Rocznik Oficerski 1928 s. 39, 281.
5. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 14 z 15.08.1929 r.
6. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 3 z 26.03.1931 roku, s. 114. Rocznik Oficerski 1932 s. 113, 575. Odpis zeszytu ewidencyjnego.
7. Rozkaz personalny nr 13 komendanta głównego PP z 7 maja 1936. NAC. [dostęp 2021-04-17]..
8. Służba Bezpieczeństwa Ukrainy, Szczegóły służby Stanisława Zielińskiego w Wojsku Polskim, w Policji Państwowej w Równem, Gdyni i Zdołbunowie, nr 29/0-8, Zarząd Służby Bezpieczeństwa Ukrainy w obwodzie Rówieńskim, 17 maja 2011, s. 1  (ukr.).
9. Kserokopia karty meldunkowej z zasobu Archiwum Państwowego w Gdańsku Oddział w Gdyni, sygn. akt 682/Z 1555.
10. Minister Spraw Wojskowych - Kasprzycki, Tajny Dziennik Personalny Rezerw. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Mianowania w Rezerwie. Podstawa: Dz. Pers. MSWojsk. /38, wyd. Nr 3, Ministerstwo Spraw Wojskowych, 14 lipca 1939  (pol.). Brak numerów stron w książce
11. O.O. Romanowskij O.O., Pismo nr 14-2104-11, Prokuratura Obwodu Rówieńskiego, 2 listopada 2011, s. 1  (ros.).
12. Służba Bezpieczeństwa Ukrainy, Szczegóły służby Stanisława Zielińskiego w Wojsku Polskim, w Policji Państwowej w Równem, Gdyni i Zdołbunowie, nr 29/0-8, Zarząd Służby Bezpieczeństwa Ukrainy w obwodzie Rówieńskim, 17 maja 2011, s. 2  (ukr.).
13. Zaświadczenie o rehabilitacji nr 09/1/2-661 wych. 11, Prokuratura Obwodu Rówieńskiego, 27 października 2011  (ukr.). Brak numerów stron w książce
14. Przyjęcie trzeciomajowe w Ambasadzie - Premier Jean-Marc Ayrault gościem honorowym. Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Paryżu, 2013-05-06. [dostęp 2013-09-10]. (pol.).
15. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 27 października 1922 roku, s. 803.
16. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 113.
17. M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198.
18. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 11 listopada 1932 roku, s. 385.
19. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 34 z 27 sierpnia 1921 roku, s. 1320.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Akta personalne Stanisława Zielińskiego, Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. 1439+6875.