Stanisław Józef Kozicki

Stanisław Józef Kozicki

Stanisław Kozicki (przed 1934)
generał brygady
Data i miejsce urodzenia	7 maja 1893 Lwów
Data i miejsce śmierci	17 czerwca 1948 Barons Cross
Przebieg służby
Lata służby	1914–1948
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	6 Pułk Piechoty Legionów 8 Dywizja Piechoty 26 Dywizji Piechoty Dowództwo Broni Pancernych
Stanowiska	dowódca pułku piechoty dowódca piechoty dywizyjnej dowódca dywizji piechoty dowódca Broni Pancernych
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Stanisław Józef Kozicki^[1] (ur. 7 maja^[2] 1893 we Lwowie, zm. 17 czerwca 1948 w Barons Cross) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

Stanisław Kozicki urodził się 7 marca 1893 we Lwowie, w ówczesnym Królestwie Galicji i Lodomerii, w rodzinie Adama i Marii z Dymkiewiczów. Po ukończeniu gimnazjum i odbyciu jednorocznej ochotniczej służby wojskowej w cesarskiej i królewskiej Armii rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Szkoły Politechnicznej we Lwowie. Był członkiem „Sokoła” i Polskich Drużyn Strzeleckich.

W czasie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich. Był oficerem 1 pułku piechoty Legionów. 5 marca 1915 awansował na chorążego, a 1 kwietnia 1916 na podporucznika^[3]. W lipcu 1917, po kryzysie przysięgowym, został wcielony do c. i k. Armii. We wrześniu 1918 został zwolniony ze służby ze względu na stan zdrowia.

Ppor. Stanisław Kozicki z kpr. Eugeniuszem Quirinim; okres służby w Legionach Polskich.

Wręczenie prezydentowi RP Ignacemu Mościckiemu odznak oddziałów pancernych przez gen. Stanisława Kozickiego 15 grudnia 1938

W listopadzie 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego. Wziął czynny udział w obronie Lwowa, a następnie walczył na wojnie z Ukraińcami i bolszewikami w szeregach 5 i 1 pułku piechoty Legionów. Dowodził kolejno plutonem, kompanią i batalionem. 16 sierpnia 1920 objął dowództwo 6 pułku piechoty Legionów i sprawował je przez siedem kolejnych lat, do 17 sierpnia 1927^[4][5].

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 205. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[6], a 1 grudnia 1924 awansował do stopnia pułkownika ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 52. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[7]. W lipcu 1927 został wyznaczony na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej 8 Dywizji Piechoty w Modlinie^[8][9][10]. Od 6 grudnia 1930 do 31 lipca 1931 był słuchaczem V Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. 8 marca 1935 Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go dowódcą 26 Dywizji Piechoty w Skierniewicach^[11], a dwa lata później awansował do stopnia generała brygady ze starszeństwem z dniem 19 marca 1937 w korpusie generałów.

Nominacja ta, a także jego późniejsze przed samą wojną mianowanie (...) było jednym z typowych posunięć «legionowych» (...) w 1937 przeżył koszmarną tragedię. Ordynans-zwyrodnialec, żeby zatrzeć kradzież, wymordował jego rodzinę i domowników: żonę i pięcioletnią córeczkę, jej nianię i kucharkę. Ponura ta zbrodnia wywołała w Skierniewicach i w całej armii wstrząsające wrażenie. Generał, który był w tym czasie w szpitalu, w następstwie zapadł na chorobę serca; po ciężkim zawale płk dr Belina-Prażmowski wywiózł go Rumunii^[12]

W Skierniewicach generał wraz z żoną Heleną z domu Michoń i córką Alicją, nazywaną zdrobniale Lili, zamieszkał na parterze willi p. Mazarakowej przy ulicy Piłsudskiego 3. W styczniu 1938 w Zakopanem generał Kozicki uległ wypadkowi na nartach i przez sześć tygodni przebywał na leczeniu szpitalnym w Warszawie. W niedzielę 6 marca 1938 wrócił do Skierniewic, lecz nie mógł dostać się do mieszkania. Poprosił o pomoc kapitana Drapsę. Razem, przy użyciu wytrychu, otworzyli drzwi wejściowe. W mieszkaniu zastali zwłoki żony generała i ich pięcioletniej córki Lili oraz szesnastoletniej bony, Zofii Piotrowskiej i osiemnastoletniej służącej, Józefy Olczakówny. Wszystkie ofiary zmarły na skutek obrażeń ciała doznanych w wyniku uderzenia obuchem siekiery w głowę. Zbrodnia została popełniona w nocy z czwartku na piątek 4 marca 1938. Zabójcą był ordynans generała, dwudziestosiedmioletni Bronisław Janowski, analfabeta, urodzony w Nowych Chojnach, przed powołaniem do służby wojskowej zamieszkały we wsi Gałków. Zabójstwo zostało dokonane z chęci zysku. Sprawca zabrał w celu przywłaszczenia biżuterię i odzież należącą do Heleny Kozickiej oraz rewolwer generała, a następnie wyjechał ze Skierniewic razem z konkubiną, Władysławą Kwiatkowską i jej dzieckiem. 9 marca 1938 we wsi Huta Kuflewska funkcjonariusze Policji Państwowej otoczyli dom należący do rodziny Władysławy Kwiatkowskiej, w którym przebywał jej konkubent. Bronisław Janowski popełnił samobójstwo strzelając do siebie z rewolweru generała Kozickiego^[13]. Ofiary zbrodni zostały pochowane 9 marca 1938 w Skierniewicach^[14].

W marcu tego samego roku Stanisław Kozicki został wyznaczony na stanowisko dowódcy Broni Pancernych Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie^[15]. Funkcję objął po śmierci gen. bryg. Włodzimierza Maxymowicz-Raczyńskiego, który zmarł 24 lutego 1938 w Berlinie. Na stanowisku dowódcy Broni Pancernych pozostawał formalnie do drugiej dekady września 1939. W czasie kampanii wrześniowej był chory. Rozkazy w jego imieniu wydawał gen. bryg. Tadeusz Kossakowski^[16]. W czasie kampanii ewakuował się razem z Ministerstwem Spraw Wojskowych z Warszawy na przedmoście rumuńskie. Przed przekroczeniem granicy rumuńskiej z powodu choroby przebywał w szpitalu w Zaleszczykach^[17].

Od września 1939 do 8 lutego 1941 był internowany w Królestwie Rumunii w obozie w Băile Herculane^[18], a następnie do wiosny 1945 przebywał w niemieckiej niewoli, w oflagach: VI E w Dorsten i VI B Dössel.

W niewoli trzymał się nieźle i zachowywał z wielką godnością i nieustępliwością, tak wobec Niemców, jak i wobec naszego starszego obozu gen. B., którego często doprowadzał do furii swoimi antyhitlerowskimi wystąpieniami. Miał więcej odwagi żołnierza-patrioty niż zmysłu taktycznego na szczeblu dowódcy dywizji^[19].

Po uwolnieniu osiedlił się w Anglii. Zmarł 17 czerwca 1948 w Barons Cross pod Leominster i tam został pochowany.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)^[20]
• Krzyż Niepodległości (24 października 1931)^[21]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (9 listopada 1931)^[22]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[23]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Order Pogromcy Niedźwiedzia III klasy (Łotwa)

Zobacz też

• Generałowie i admirałowie II Rzeczypospolitej
• Generałowie i admirałowie II Rzeczypospolitej w II wojnie światowej
• Niemieckie obozy jenieckie 1939–1945

Przypisy

1. 26 stycznia 1934 ogłoszono sprostowanie imienia ze „Stanisław II” na „Stanisław Józef”. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. Zmiany (sprostowania) nazwisk, imion i dat urodzenia. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 22, 26 stycznia 1934. 
2. Rocznik oficerski 1932, s. 16, 486. Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, s. 115. Natomiast Piotr Stawecki, Słownik biograficzny ..., s. 176, jako datę urodzenia podał 7 marca. Generał Kozicki w ewidencji wojskowej figurował jako Stanisław II Kozicki, w celu odróżnienia od innych oficerów noszących to samo nazwisko i imię: Stanisław I Kozicki, ur. 26 lutego 1891, podporucznik rezerwy aptekarz, X Batalion Sanitarny w Przemyślu i Stanisław III Kozicki, ur. 16 czerwca 1899, porucznik uzbrojenia, w 1923 pełniący służbę w Okręgowym Zakładzie Uzbrojenia Nr VII.
3. Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich ..., s. 15.
4. Rocznik oficerski 1923, s. 140.
5. Rocznik oficerski 1924, s. 136.
6. Rocznik oficerski 1923, s. 398.
7. Rocznik oficerski 1924, s. 341.
8. Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 22 lipca 1927 r., Nr 19, s. 219.
9. Rocznik oficerski 1928, s. 114, 160.
10. Rocznik oficerski 1932, s. 16, 486.
11. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Mianowania na stanowiska. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 5, s. 29, 21 marca 1935. 
12. Hulewicz 1973 ↓, s. 194-195. Autor wspomnień popełnił błąd twierdząc, że generał Kozicki „przed samą wojną” został mianowany dowódcą brygady pancernej oraz podał błędną datę morderstwa rodziny i służby generała.
13. Kurier Poznański Nr 107 wydanie wieczorne z 8 marca 1938 r. Kurier Poznański Nr 108 z 8 marca 1938 r., Kurier Poznański Nr 109 z 9 marca 1938 r.
14. Pogrzeb ofiar mordercy. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 54 z 9 marca 1938. 
15. Szubański 1989 ↓, s. 32.
16. Szubański 1989 ↓, s. 59,126.
17. Szubański 1989 ↓, s. 251.
18. Piotr Stawecki, Generałowie polscy w wojnie obronnej 1939 roku i ich dalsze losy wojenne : cz. 2, [w:] Przegląd Historyczno-Wojskowy 15 (66)/3 (249) s. 93–94.
19. Hulewicz 1973 ↓, s. 195.
20. Dekret Wodza Naczelnego L. 2630 z 16 lutego 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 8 poz. 239
21. M.P. z 1931 r. nr 251, poz. 335 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
22. M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 345 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska i szerzenia wiedzy wojskowej”.
23. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.

Bibliografia

• Dzienniki Personalne Ministra Spraw Wojskowych.
• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917.
• Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928 i 1932.
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Dodatek do Dziennika Personalnego M.S.Wojsk. Nr 37 z 24 września 1921 r.
• Bohdan Hulewicz: Wielkie wczoraj w małym kręgu. Wyd. II. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1973.
• Rajmund Szubański: Polska broń pancerna 1939. Wyd. II poprawione i uzupełnione. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07660-X.
• Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
• PiotrP. Stawecki PiotrP., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159 . Brak numerów stron w książce
• Włodzimierz Kozłowski, Tragedia generała Stanisława Kozickiego - marzec 1938 roku, „Mars” (Warszawa-Londyn) 2005, T. 18.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 306429993
• PLWABN: 9810547862505606
• NUKAT: n2009137537
• LNB: 000270202