Sojuz 7K-Ł1

Sojuz 7K-Ł1

Producent	OKB-1
Operator	ZSRR
Państwo pochodzenia	ZSRR
Zastosowanie	Przelot dwóch kosmonautów wokół księżyca i powrót na Ziemię
Poprzednik	Sojuz 7K-OK
Następca	Sojuz 7K-Ł3
Produkcja
Stan obecny	wycofany
Liczba wszystkich lotów	12
Liczba udanych lotów	6
Liczba nieudanych lotów	6
Pierwszy lot	10 marca 1967
Ostatni lot	20 października 1970
Dane techniczne
Zasilanie	baterie słoneczne

Sojuz 7K-Ł1 „Zond” (ros. Союз 7К-Л1) – radziecki statek kosmiczny z serii Sojuz przeznaczony do lotów wokółksiężycowych w ramach programu Zond. Wszystkie odbyte loty programu były bezzałogowe, planowano jednak wykonanie lotu z dwuosobową załogą. Po sukcesie amerykańskiego lotu Apollo 8 oraz z powodu nękających program awarii i katastrof zrezygnowano z przeprowadzenia lotu załogowego.

Konstrukcja^[1]

Statek został w dużej mierze oparty na pojeździe Sojuz 7K-OK. Kilka modyfikacji zmniejszyło masę pojazdu i zwiększyło zdolność obwodu. Najbardziej znaczącymi modyfikacjami były: likwidacja modułu orbitalnego (w jego miejscu zamontowano stożek z systemem ratunkowym i antenę paraboliczną o wysokim zysku), usunięcie spadochronu rezerwowego oraz dodanie platformy żyroskopowej i czujników nawigacji gwiazdowej do dalekiej nawigacji kosmicznej. Sonda była w stanie przewozić dwóch kosmonautów. Na początku testów pojawiły się poważne problemy z niezawodnością nowej rakiety Proton oraz Sojuza 7K-OK, na których opierał się L1.

Rozwinięciem statku był Sojuz 7K-Ł3 zdolny do wejścia na orbitę okołoksiężycową

Artystyczna wizja statku Zond w drodze na księżyc

Loty

Odbyte loty

Wszystkie daty podane są według czasu uniwersalnego (UTC). Kursywą oznaczono nieoficjalne nazwy misji zakończonych katastrofami rakiet nośnych.

• Szarożółty oznacza misje zakończone częściowym lub pełnym sukcesem.
• Jasnoszary oznacza misje zakończone niepowodzeniem.

Nazwa	Typ i numer seryjny	Data startu	Opis	Rezultat misji
Kosmos 146	7K-Ł1 No. 2P	10 marca 1967	Testy statku na orbicie okołoziemskiej[a]. Krążył wokół Ziemi przez osiem dni. W tym czasie dwukrotnie odpalono sekcję D.
Kosmos 154	7K-Ł1 No. 3P	8 kwietnia 1967	Testy statku na orbicie wokółziemskiej. Tym razem wystąpiły problemy. Blok D nie odpalił wskutek awarii układu sterowania lądownika.
Zond 1967A	7K-Ł1 No. 4Ł	27 września 1967	Planowana próba oblotu Księżyca. Awaria pierwszego stopnia rakiety nośnej UR-500K Proton. Rakieta została zniszczona, natomiast awaryjny system ratowniczy uratował kapsułę powrotną.
Zond 1967B	7K-Ł1 No. 5Ł	22 listopada 1967	Planowana próba oblotu Księżyca. Awaria rakiety nośnej. Zepsuł się jeden z czterech silników drugiego stopnia. Niezrównoważony ciąg doprowadził do niepowodzenia misji.
Zond 4	7K-Ł1 No. 6Ł	2 marca 1968	Lot testowy statku typu Sojuza 7K-Ł1 na orbicie eliptycznej przeciwstawnej do faktycznej pozycji Księżyca. Zniszczony podczas powrotu na Ziemię[b].
Zond 1968A	7K-Ł1 No. 7Ł	22 kwietnia 1968	Planowana próba oblotu Księżyca. Awaria rakiety nośnej.
-	7K-Ł1 No. 8Ł	14 lipca 1968	Eksplozja górnego stopnia rakiety nośnej na wyrzutni podczas przygotowań przedstartowych[c].
Zond 5	7K-Ł1 No. 9Ł	14 września 1968	Oblot Księżyca 18 września 1968 i powrót na Ziemię 21 września 1968.
Zond 6	7K-Ł1 No. 12Ł	10 listopada 1968	Oblot Księżyca 14 listopada 1968 i powrót na Ziemię 17 listopada 1968. Kapsuła uległa zniszczeniu podczas lądowania.
Zond 1969A	7K-Ł1 No. 13Ł	20 stycznia 1969	Planowana próba oblotu Księżyca. Awaria rakiety nośnej.
Zond 7	7K-Ł1 No. 11Ł	7 sierpnia 1969	Oblot Księżyca 11 sierpnia 1969 i powrót na Ziemię 14 sierpnia 1969.
Zond 8	7K-Ł1 No. 14Ł	20 października 1970	Oblot Księżyca 24 października 1970 i powrót na Ziemię 27 października 1970.

Loty planowane

• Zond 9 (Sojuz 7K-L1 s/n 10)
• Zond 10 (Sojuz 7K-L1 s/n 15)

Podczas pierwszego lotu załogowego, na pokładzie statku mieli znaleźć się Aleksiej Leonow oraz Walerij Bykowski.

Uwagi

1. Źródła nie są zgodne co do przebiegu lotu Kosmosa 146.^[2]
2. Awaria układu sterowania podczas wejścia w atmosferę i lądowanie po trajektorii balistycznej. Kapsuła lądownika Zond 4 została, na rozkaz kontroli naziemnej, wysadzona przez układ samozniszczenia nad Zatoką Gwinejską. Oficjalnie podano wówczas fałszywą informację, że sonda została wprowadzona na orbitę heliocentryczną.
3. Według różnych źródeł w wypadku zginął jeden lub trzech techników.

Przypisy

1. Soyuz 7K-L1 [online], Astronautix.com [dostęp 2021-06-02] .
2. SvenS. Grahn SvenS., BartB. Hendrickx BartB., The continuing enigma of Kosmos 146 and Kosmos 154 [online]  (ang.).

Bibliografia

• Soyuz 7K-L1 (astronautix.com)