Przekrojowy schemat silnika średnioprężnego z obiegiem dwusuwowym: 1. gruszka żarowa 2. cylinder 3. tłok 4. skrzynia korbowaPodgrzewanie lampą lutowniczą gruszki żarowej przed rozruchemWczesny ciągnik Lanz Bulldog z silnikiem średnioprężnym, z charakterystyczną wystającą z przodu gruszką żarową
Silnik średnioprężny (znany też pod nazwą silnik o zapłonie żarowym) — silnik spalinowy, konstrukcyjnie historyczny, w którym zapłon paliwa następuje w nagrzanej, niechłodzonej gruszce żarowej. Obecnie w silnikach Diesla zapłon inicjowany jest przez wysoki stopień sprężania (16 - 22), co powoduje wytworzenie temperatury zapłonu w cylindrze. W silniku żarowym zamiast wysokiego sprężenia stosowano mocno rozgrzany (do czerwoności) fragment komory spalania (tzw. grusza żarowa).
Początki
Autorem pierwszego takiego silnika oraz patentu na niego jest Herbert Akroyd Stuart. Opracował i zgłosił go do opatentowania w maju 1890 r.
Silniki tej konstrukcji mogły pracować w obiegu dwusuwowym lub czterosuwowym. W pierwszym przypadku głowica nie zawierała zaworów, a ładunek był zasysany do skrzyni korbowej skąd po niewielkim sprężeniu (1,15-1,25 atm) kanałem przelotowym dostawał się nad tłok do cylindra, jak w klasycznych silnikach dwusuwowych z przepłukiwaniem poprzecznym. Dlatego stosowano tłok z deflektorem, który zapobiegał przedmuchom świeżego powietrza wprost do kanałów wylotowych. W obiegu czterosuwowym były dwa zawory w głowicy, dodatkowo wyposażone w odprężnik dla ułatwienia rozruchu.
Zalety i wady
Silniki średnioprężne cechują się zaletami takimi jak:
prostota budowy,
niewrażliwość na czystość paliwa,
duża trwałość,
możliwość pracy na niemal każdym dostępnym paliwie[1].
niskie obroty pracy (nie więcej niż 1000 rpm, a zwykle nie więcej niż 500-600 rpm),
bardzo mała moc jednostkowa – sprawność na poziomie 12%,
dość duże jednostkowe zużycie paliwa,
bardzo kłopotliwy rozruch, zwłaszcza zimą (niezbędne jest zewnętrzne źródło ciepła, takie jak lampa lutownicza czy pierwotnie rozżarzone węgle do podgrzania gruszki żarowej),
duże wibracje w przypadku silnika jednocylindrowego.
Był stosowany zasadniczo do napędu stacjonarnych urządzeń i ciągników rolniczych np. Ursus C-45. W ich produkcji specjalizowała się firma Lanz Bulldog od roku 1921 stosując go w swych ciągnikach rolniczych aż do połowy lat 50.
Silnik średnioprężny należy do silników o znaczeniu historycznym, jego rola w Polsce była istotna tuż po zakończeniu II wojny światowej, w zniszczonym działaniami wojennymi kraju, gdzie nie było dostępu do specjalistycznych narzędzi a liczyła się prostota budowy i eksploatacji.
