Schronisko przy wsi Przegini

Schronisko przy wsi Przegini

Plan jaskini
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Położenie	Przeginia, Dupnik
Długość	29 m
Deniwelacja	7,5
Wysokość otworów	ok. 430 m n.p.m.
Ekspozycja otworów	ku północnemu zachodowi (główny)
Kod	J.Olk.II-02.09
Położenie na mapie gminy Jerzmanowice-Przeginia Schronisko przy wsi Przegini
Położenie na mapie Polski Schronisko przy wsi Przegini
Położenie na mapie województwa małopolskiego Schronisko przy wsi Przegini
Położenie na mapie powiatu krakowskiego Schronisko przy wsi Przegini
50°13′59″N 19°40′33″E
Strona internetowa

Schronisko przy wsi Przegini, Schronisko w Dupniku – schronisko w skale Dupnik w miejscowości Przeginia, w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Jerzmanowice-Przeginia^[1]. Znajduje się na wierzchowinie Wyżynie Olkuskiej w zlewni Białej Przemszy^[2].

Opis schroniska

Skała Dupnik znajduje się na wzniesieniu w odległości około 800 m na południe od kościoła w Przeginii^[2]. Zbudowana jest z wapieni. W jej północno-zachodniej, pionowej ścianie znajduje się duża grota. To określenie najlepiej oddaje charakter obiektu, jednak według klasyfikacji speleologicznej jest to schronisko. Ma postać wielkiej nyży o wysokości 4 m i rozmiarach 7 × 8 m. Jest w niej 6 otworów. Ogromny główny otwór ma ekspozycję północno-zachodnią, pozostałe to rury, szczeliny lub kominy o ekspozycji północno-zachodniej (2) lub południowo-zachodniej (3)^[1].

Schronisko wytworzone jest w wapieniach z jury późnej. Skała Dupnik jest silnie zerodowana, zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz schroniska. Oprócz kilku możliwych do przejścia dla człowieka rur i kominów jest też wiele ciasnych, niemożliwych do przejścia szczelin. Schronisko jest w całości oświetlone rozproszonym światłem słonecznym. Jego ściany i strop są całe sczerniałe, prawdopodobnie od palonych w nim ognisk. Brak nacieków jaskiniowych. Namulisko jest obfite, składające się z wapiennego gruzu i próchnicy. Prawdopodobnie jest nienaruszone. W schronisku brak roślin, nie obserwowano też zwierząt^[1].

• 
• 
• 
• 
• 

Historia badań i dokumentacji

Schronisko znane jest od dawna. Jego wielkość i budowa pozwala przypuszczać, że przed tysiącami lat mogło stanowić czasowe schronienie dla wędrownych plemion łowiecko-zbierackich. Nie prowadzono jednak w nim badań archeologicznych. Po raz pierwszy opisał je Kazimierz Kowalski w 1951 roku^[3]. Potem wymieniali je jeszcze A. Górny i M. Szelerewicz oraz W.W. Wiśniewski^[1]. W 2003 r. nazwę Schronisko w Dupniku nadał mu M. Pawełczyk, sądząc, że jest pierwszym, który je opisał^[4]. Schronisko zmierzył A. Polonius w 2015 r., on też opracował jego plan^[1].

Współcześnie jest często odwiedzane, o czym świadczą ślady ognisk i śmieci^[1].

Przypisy

1. AdamA. Polonius AdamA., Schronisko przy wsi Przegini [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-05-22] .
2. Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2019-02-03] .
3. K. Kowalski, Jaskinie Polski, tom I, Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne, 1951, s. 1–466.
4. M. Pawełczyk, Odkrycia w Dolinie Racławki. Kraków: 2003, Jaskinie 4 (33), s. 26–27.