Słupia (rzeka)

Słupia

Słupia w Słupsku
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Rzeka
Długość	159,57 km
Powierzchnia zlewni	1620 km²
Średni przepływ	15,5 m³/s przy ujściu rzeki
Źródło
Miejsce	Sierakowska Huta
Wysokość	204 m n.p.m.
Współrzędne	54°19′24″N 17°54′45″E
Ujście
Recypient	Morze Bałtyckie
Miejsce	Ustka
Wysokość	0 m n.p.m.
Współrzędne	54°35′31″N 16°51′02″E
Szlak 138,0 Sierakowska Huta 204 m n.p.m. Jezioro Tuchlińskie Pręgożyno Skrzynka Jezioro Trzebocińskie 121,2 Jezioro Gowidlińskie 115,8 Węgorzyno 99,8 Żukówko 79,5 Bytowa 79,0 Jezioro Głębokie Kamienica 66,1 Konradowo 62,8 Brodek 58,2 Krzynia 50,1 Skotawa 50,0 Kamienna Żelkowa Woda 42,6 Kwacza 39,0 Glaźna Kamieniec 34,0 Słupsk 26,2 Bagienica 17,0 Gnilna 1,2 Ustka 0 → Morze Bałtyckie Ustka
Położenie na mapie województwa pomorskiego źródło ujście
Położenie na mapie Polski źródło ujście

Słupia (kaszb. Słëpiô^[1], niem. Stolpe) – rzeka w środkowej części Pomorza, o długości 159,57^[2] km i powierzchni zlewni 1620 km²^[3].

Przebieg

Rzeka wypływa z torfowisk położonych na wysokości około 200 m n.p.m. koło Sierakowskiej Huty, na Pojezierzu Kaszubskim, w górnym biegu przepływa przez teren moreny czołowej dochodzącej do 200 m n.p.m. (jeziora: Tuchlińskie, Trzebocińskie, Gowidlińskie i Węgorzyno), w środkowym piaszczysto-gliniaste utwory moreny dennej i gliny zwałowe w kompleksie dużych lasów i w dolnym, od Słupska w dolinach wysłanych gliną zwałową i torfami, przed ujściem do morza występują typowe piaski wydmowe. Uchodzi do Bałtyku w Ustce.

Słupia przepływa przez kilka jezior. Szerokość koryta: od 7 m w górnej części rzeki do 40 przy ujściu, średni przepływ przy ujściu 15,5 m³/s, średni spadek około 1,3‰^[4].

Od północy zlewnia Słupi graniczy ze zlewnią Bałtyku, od zachodu ze zlewnią rzeki Wieprzy, od południa ze zlewnią Brdy, od wschodu ze zlewniami rzek Łeba i Łupawa.

Dopływy: Bytowa (25 km), Kamienica (30,0 km), Graniczna (10,7 km), Skotawa (44,6 km), Kwacza (21,0 km), Kamieniec (9,4 km), Gnilna (12,0 km), Brodek (14,5 km), Glaźna (15,0 km), Krępa, Krzywinka, Przelnica, Strasznica, Stropna, Sucha, Wąsietnica, Żelkowa Woda i Parchowska Struga.

Miasta: Słupsk, Ustka

Zagospodarowanie

Ujście Słupi do Bałtyku w Ustce

Słupia w porcie Ustka

Ujściowy odcinek rzeki Słupi pełni funkcję akwatorium portu morskiego w Ustce.

Na rzece zbudowano na początku XX wieku 4 elektrownie wodne: Gałąźnia Mała, "Strzegomino" w Strzegominie, Krzynia, Struga. Zabudowa hydrotechniczna, (przede wszystkim budowa elektrowni Gałąźnia Mała) spowodowała skrócenie biegu rzeki. Powstały również dwa jeziora retencyjne Konradowo i Krzynia.

Od Jeziora Gowidlińskiego do ujścia prowadzi 125 km turystyczny szlak kajakowy, 62-kilometrowy odcinek od Sulęczyna do Gałąźni Małej widnieje w wykazie górskich szlaków kajakowych z najsłynniejszym na Pomorzu odcinkiem Rynną Sulęczyńską^[5]. Do uprawiania turystyki kajakowej poza głównym szlakiem, można jeszcze spłynąć Bytową, Kamienicą oraz Skotawą. W 2006 roku na całym szlaku zostały postawione pamiątkowe kamienie pamięci papieża Jana Pawła II, który w 1964 roku odbył spływ Słupią^[6].

W systemie administrowania wodami dorzecze Słupi zaliczane jest do obszaru dorzecza Wisły^[7][8].

Jakość wód

Według danych Inspekcji Ochrony Środowiska poprzez Słupię do Morza Bałtyckiego następuje odpływ metali ciężkich, w ciągu 2012 roku w ilościach: 3,3 tony cynku, 0,9 tony miedzi, 1,2 tony ołowiu, ok. 100 kg kadmu, 0,5 tony chromu oraz 1,2 tony niklu^[9].

Ochrona przyrody

Na morskich wodach wewnętrznych rzeki Słupi w granicach portu Ustka został ustanowiony okresowy obwód ochronny dla troci wędrownej i łososia, który obowiązuje od 15 września do 31 grudnia każdego roku. Wprowadzono ograniczenie w sportowym połowie ryb, polegające na zakazie połowu metodą spinningową na wodach portowych^[10].

W ujściu rzeki Słupi w półkolu zakreślonym promieniem długości 500 m w kierunku morza ze wschodniej głowicy wejścia do portu Ustka został ustanowiony stały obwód ochronny, gdzie obowiązuje zakaz połowu organizmów morskich^[11].

Historia

Do 1945 r. oficjalną nazwą rzeki była niemiecka nazwa Stolpe^[12].

W okresie międzywojennym dolny i środkowy bieg rzeki tj. od jeziora Żukówko posiadał polskie egzonimy Słupa^{[13][14][15][16]} i Słupica^[17]. Natomiast na terenie II RP powyżej Żukówka, oprócz głównej nazwy Słupia występowały nazwy odcinkowe Słupica^[13][17] od jeziora Żukówko do jeziora Pręgożyno i nazwa Słupska^[18] od jeziora Pręgożyno do źródeł. W 1948 r. ostatecznie ustalono urzędowo polską nazwę Słupia^[19].

Pokrewne informacje

• Park Krajobrazowy Dolina Słupi
• rezerwat przyrody Buczyna nad Słupią

Zobacz też

• Rzeki Polski

Przypisy

1. Rzeka Słupia - polska-org.pl. polska-org.pl. [dostęp 2019-02-18].
2. iMap [online], www.gispartner.pl [dostęp 2023-07-24] .
3. Podział na jednostki bilansowe. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku. [dostęp 2013-07-15].
4. Słupia [online], www.kajaki.stg.pl [dostęp 2019-04-09] .
5. Ekstremalna Słupia
6. Słupia ⋆ Super Kajak [online], Super Kajak [dostęp 2019-04-09]  (pol.).
7. Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-04-24] .
8. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły. Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. (poz. 1911)
9. Tabl. 10.6 Odpływ metali ciężkich rzekami do Morza Bałtyckiego w 2012 r.. W: Rocznik statystyczny gospodarki morskiej 2013. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014-01-21, s. 338. Cytat: „Wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie Monitoringu Wód” – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.
10. Zarządzenie Nr 2/2001 Okręgowego Inspektora Rybołówstwa Morskiego w Słupsku z dnia 10 maja 2001 r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2001 r. Nr 17, poz. 331)
11. Zarządzenie Nr 1 Okręgowego Inspektora Rybołówstwa Morskiego w Słupsku z dnia 25 stycznia 2000 r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2000 r. Nr 9, poz. 84)
12. Arkusz 1467 Stolpmünde. W: Topografische Karten (Meßtischblätter) 1:25 000. Reichsamt für Landesaufnahme, 1929.
13. Gowidlino. W: Mapa Taktyczna Polski 1:100 000. P31 S25 (alt. A31 B25) Gowidlino,Wojskowy Instytut Geograficzny Warszawa 1937.
14. Miastko (Rummelsburg). W: Mapa Taktyczna Polski 1:100 000. P32 S24 (alt. A32 B24) Miastko (Rummelsburg),Wojskowy Instytut Geograficzny Warszawa 1937.
15. Słupsk. W: Mapa Taktyczna Polski 1:100 000. P31 S24 (alt. A31 B24) Słupsk ,Wojskowy Instytut Geograficzny Warszawa 1935.
16. Stolpmünde. W: Mapa Taktyczna Polski 1:100 000. P30 S24 (alt. A30 B24) Stolpmünde (Ustka) ,Wojskowy Instytut Geograficzny Warszawa 1935.
17. Lipusz i Bytowo (Bütow). W: Mapa Taktyczna Polski 1:100 000. P32 S25 (alt. A32 B25) Lipusz i Bytowo (Bütow), Wojskowy Instytut Geograficzny Warszawa 1937.
18. Kartuzy. W: Mapa Taktyczna Polski 1:100 000. P31 S26 (alt. A31 B26) Kartuzy, Wojskowy Instytut Geograficzny Warszawa 1937.
19. Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 października 1948 r. (M.P. z 1948 r. nr 78, poz. 692, s. 21)

Linki zewnętrzne

Zobacz multimedia związane z tematem: Słupia (rzeka)