Słowacka Republika Rad

Słowacka Republika Rad

Slovenská republika rád

1919
czerwona gwiazda Flaga
Dewiza: Proletári všetkých krajín, spojte sa! (Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!)
Ustrój polityczny	republika socjalistyczna
Stolica	Prešov
Data powstania	16 czerwca 1919
Data likwidacji	7 lipca 1919
Premier	Antonín Janoušek
Język urzędowy	słowacki
brak współrzędnych

Béla Kun przemawia 10 czerwca 1919 w Koszycach, zajętych przez Węgierską Armię Czerwoną

Słowacka Republika Rad (słow. Slovenská republika rád) – efemeryczne państwo istniejące w południowej i wschodniej Słowacji w połowie 1919 roku.

Węgierski plakat propagandowy zatytułowany Nie lękajcie się!, obrazujący węgierską inwazję na Czechosłowację

Geneza

Po ogłoszeniu w październiku 1918 roku powstania Węgierskiej Republiki Ludowej, nowy rząd zaproponował Słowakom autonomię w zamian za pozostanie w ramach ich państwa. Słowacy odrzucili ofertę i wraz z Czechami utworzyli państwo czechosłowackie. W listopadzie 1918 roku teren Słowacji został zajęty przez wojska czeskie, z czym rząd Węgier nie mógł się pogodzić^[1]. Sytuacja uległa dalszej zmianie, gdy Komunistyczna Partia Węgier, wespół z socjaldemokratami, w marcu 1919 roku przejęła władzę na Węgrzech, tworząc tam państwo o nazwie Węgierska Republika Rad. Rewolucjoniści węgierscy nie zaakceptowali utraty Słowacji (i innych obszarów które Węgry straciły po 1918 roku) i dokonały uderzenia na Czechosłowację^[2].

Historia

Na zajętych terenach południowej i wschodniej Słowacji, proklamowano 16 czerwca 1919 roku powstanie Słowackiej Republiki Rad ze stolicą w Preszowie^[3], na czele której stanął czeski dziennikarz i działacz komunistyczny Antonín Janoušek. W skład rządu weszli głównie radykalni socjaldemokraci czescy i słowaccy^[4]. Rewolucyjny rząd w trakcie krótkiego czasu działania znacjonalizował banki, wprowadził system emerytalny oraz zwolnił z podatków najbiedniejszych chłopów. Rząd rozpoczął również formowanie armii słowackiej^[5].

Pod naciskiem państw Ententy i kontrofensywy czechosłowackiej, wojska węgierskie opuściły terytorium Słowacji. Pozbawiona wsparcia Słowacka Republika Rad została zlikwidowana 7 lipca 1919 roku przez wojska czechosłowackie wraz ze wspomagającą je 1 Brygadą Górską Armii Halickiej^[6].

Przypisy

1. Völgyes,Iván: Hungary in Revolution, 1918-19: Nine Essays,. University of Nebraska Press (1971).
2. Toma (1958), s. 203.
3. Toma (1958), s. 207.
4. Toma (1958), s. 208.
5. Toma (1958), s. 210.
6. Vermes (1973), s. 502.

Bibliografia

• Tadeusz Dąbkowski, Ukraiński ruch narodowy 1912-1923, Warszawa 1985
• Jelinek, Yeshayahu (1958). «Nationalism in Slovakia and the Communists, 1918-1929». Slavic Review 35 (1): 65–85.
• Toma, Peter A. (1958). «The Slovak Soviet Republic of 1919». American Slavic and East European Review 17 (2): 203–215.
• Vermes, Gabor (1973). «The Agony of Federalism in Hungary under the Karolyi Regime, 1918/1919». East European Quarterly 6 (4): 487–503.
• Völgyes, Iván (1971). Hungary in Revolution, 1918-19: Nine Essays. University of Nebraska Press. s. 219. ISBN 978-0-8032-0788-2.

Kontrola autorytatywna (państwo historyczne):

• NKC: ge1090863

Encyklopedie internetowe:

• БРЭ: 3626135