Rychwałd (województwo śląskie)

Rychwałd

wieś
Widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	żywiecki
Gmina	Gilowice
Wysokość	450–650 m n.p.m.
Liczba ludności (2021)	1 700[2]
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	34-322[3]
Tablice rejestracyjne	SZY
SIMC	0051931
Położenie na mapie gminy Gilowice Rychwałd
Położenie na mapie Polski Rychwałd
Położenie na mapie województwa śląskiego Rychwałd
Położenie na mapie powiatu żywieckiego Rychwałd
49°41′57″N 19°16′11″E[1]

Rychwałd – wieś w Polsce położona w obecnym województwie śląskim, w Małopolsce (Żywiecczyzna), w powiecie żywieckim, w gminie Gilowice.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Części wsi

Integralne części wsi Rychwałd: Bednarczykowie, Bieńki, Chmielnik, Do Młyna, Grace, Kasteliki, Łosiny, Majdany, Markwatów, Na Kępkach, Nowa Wieś, Olszyny, Piątki, Rędzina, Talikowie, Uwale, Walatki^[4][5]

Historia

Pierwotnie tereny te były częścią ziemi krakowskiej. Później miejscowość była częścią księstwa oświęcimskiego^[6]. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej formie Rythwald^[7] oraz Rychwald^[8] wymienia w latach (1470–1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis. Długosz notuje również właściciela miejscowości Piotra Komorowskiego.

W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim tereny te znajdowały się w granicach Korony Królestwa Polskiego w województwie krakowskim w powiecie śląskim, dzięki czemu miejscowość ponownie została zintegrowana z Małopolską. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772^[6].

Kult Matki Bożej w rychwałdzkim obrazie wzrastał z każdym rokiem. Masowo zaczęto tu pielgrzymować podczas potopu szwedzkiego w latach 1655-1657. 8 marca 1656 roku Szwedzi zajęli Żywiec, ale już następnego dnia zostali stamtąd wygnani.

Rok później na terenach tych wybuchła epidemia ciężkiej, śmiertelnej choroby. 11 czerwca 1658 roku z inicjatywy Katarzyny Grudzińskiej odbyła się pielgrzymka do Rychwałdu, w której wzięło udział ponad dwa tysiące wiernych. Procesyjna pielgrzymka dziękczynna za ocalenie od zniszczeń wojennych i zarazy miała wielki wpływ na rozszerzenie kultu Matki Bożej Rychwałdzkiej^[9].

Po I rozbiorze Rychwałd dostał się pod zabór austriacki, jako część Galicji. W 1784 roku właścicielem miejscowości był szlachcic Jaksa Bykowski^[6]. W 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Rychwałd z całym powiatem został włączony w granice województwa krakowskiego.

Zabytki

W roku 1756 w Rychwałdzie oddano do użytku nowy kościół murowany z dwiema wieżami.

Stary zaś został przeniesiony do Gilowic, gdzie stoi do dziś pw. św. Andrzeja.

Z materiału z rozebranego gilowickiego kościółka postawiono w Rychwałdzie kaplicę.

• 
  Sanktuarium
• 
  Kaplica
• 
  Zabytkowa plebania
• 
  Dwór Mileskich
• 
  Remiza OSP

Zobacz też

• Rychwałdek

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 119094
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 2 lutego 2024 [dostęp 2024-02-02] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1113 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. brak numeru strony
5. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
6. Jan Nepomucen Gątkowski: Rys dziejów księstwa oświęcimskiego i zatorskiego. Lwów: nakład autora, 1867, s. 8,12.
7. Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 290.
8. Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom VII, Kraków 1864, s. 87.
9. Rychwałd. Historia się powtarza [online], deon.pl [dostęp 2024-06-01]  (pol.).