Rhamphorhynchoidea (proponowane nazwy polskie: ramforynchy[1], ramforynchusy[2], ramforynchowce[3]) – podrząd latających gadów pterozaurów (Pterosauria). Żyły od późnego triasu do późnej jury. Charakteryzowały się długim ogonem i wąskimi skrzydłami. Były mięsożerne, pokryte futrem i prawdopodobnie stałocieplne. Rozpiętość skrzydeł zależnie od gatunku wahała się od 40 cm do 2 m. Obejmuje rodziny Dimorphodontidae, Campylognathoididae, Rhamphorhynchidae i Anurognathidae.
Analizy kladystyczne wykazują, że Rhamphorhynchoidea są grupą parafiletyczną, a niektóre rodziny tradycyjnie zaliczane do tego podrzędu są bliżej spokrewnione z pterodaktylami (Pterodactyloidea) niż z innymi pterozaurami tradycyjnie zaliczanymi do Rhamphorhynchoidea (np. z analiz Kellnera, 2003[4] i Unwina, 2003[5] wynika, że Rhamphorhynchidae były siostrzane do pterodaktyli, zaś z analizy Andresa, Clarka i Xu, 2010 wynika, że siostrzana do pterodaktyli była rodzina Anurognathidae[6]); z tego powodu podrząd ten generalnie nie jest wyróżniany w nowszych publikacjach.
Systematyka
- Podrząd Rhamphorhynchoidea
Filogeneza
Kladogram bazalnych pterozaurów według Wanga i współpracowników (2009)[7]:
Kladogram bazalnych pterozaurów autorstwa Lü i współpracowników (2010)[10]:
Kladogram bazalnych pterozaurów autorstwa Andresa, Clarka i Xu (2014)[11]:
Przypisy
- ↑ David Lambert: Księga dinozaurów. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-896-X. Brak numerów stron w książce
- ↑ Hanna Dobrowolska: Zwierzęta świata. Gady. Wyd. drugie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990. ISBN 83-01-08483-9. Brak numerów stron w książce
- ↑ ramforynchowce, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2010-02-06] .
- ↑ Kellner, Alexander W. A. (2003) "Pterosaur phylogeny and comments on the evolutionary history of the group." Pp. 105-137. DOI: 10.1144/GSL.SP.2003.217.01.10. In Buffetaut, Eric i Mazin, Jean-Michel (eds.) "Evolution and Palaeobiology of Pterosaurs." Geological Society of London, Special Publications Vol. 217. 347 pp.
- ↑ Unwin, David M. (2003) "On the phylogeny and evolutionary history of pterosaurs." Pp. 139-190. DOI: 10.1144/GSL.SP.2003.217.01.11. In Buffetaut, Eric i Mazin, Jean-Michel (eds.) "Evolution and Palaeobiology of Pterosaurs." Geological Society of London, Special Publications Vol. 217. 347 pp.
- ↑ Brian Andres, James M. Clark, Xing Xu. A new rhamphorhynchid pterosaur from the Upper Jurassic of Xinjiang, China, and the phylogenetic relationships of basal pterosaurs. „Journal of Verterbrate Paleontology”. 30 (1), s. 163–187, 2010. DOI: 10.1080/02724630903409220. (ang.).
- ↑ Xiaolin Wang, Alexander W.A. Kellner, Shunxing Jiang i Xi Meng. An unusual long-tailed pterosaur with elongated neck from western Liaoning of China. „Anais da Academia Brasileira de Ciências”. 81 (4), s. 793–812, 2009. DOI: 10.1590/S0001-37652009000400016. (ang.).
- ↑ Obecnie zaliczany do odrębnego rodzaju Carniadactylus. Patrz: Fabio M. Dalla Vecchia. Anatomy and systematics of the pterosaur Carniadactylus gen. n. rosenfeldi (Dalla Vecchia, 1995). „Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia”. 115 (2), s. 159-188, 2009. (ang.).
- ↑ Obecnie zaliczany do odrębnego rodzaju Arcticodactylus. Patrz: Alexander W.A. Kellner. Comments on Triassic pterosaurs with discussion about ontogeny and description of new taxa. „Anais da Academia Brasileira de Ciências”. 87 (2), s. 669–689, 2015. DOI: 10.1590/0001-3765201520150307. (ang.).
- ↑ Lü Junchang, David M. Unwin, Jin Xingsheng, Liu Yongqing i Ji Qiang. Evidence for modular evolution in a long-tailed pterosaur with a pterodactyloid skull. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 277 (1680), s. 383–389, 2010. DOI: 10.1098/rspb.2009.1603. (ang.).
- ↑ Brian Andres, James Clark i Xing Xu. The Earliest Pterodactyloid and the Origin of the Group. „Current Biology”. 24 (9), s. 1011–1016, 2014. DOI: 10.1016/j.cub.2014.03.030. (ang.).
Tło geologiczne ewolucji gadów
Identyfikatory zewnętrzne:
