Skrzydło zaczęło się formować w Partii Republikańskiej po wyborach do Kongresu w 1858 roku[2]. Ich priorytetem było zniesienie niewolnictwa bez wypłacania odszkodowań dla właścicieli niewolników[3]. W czasie wojny secesyjnej naciskali na dymisję generała George’a McClellana i zachęcali do tworzenia oddziałów złożonych z czarnoskórych żołnierzy[4]. Krytykowali prezydentaAbrahama Lincolna, twierdząc że nie wykazuje on wystarczającego zdecydowania w sprawie abolicjonizmu[4]. W 1864 roku Lincoln przedstawił plan łagodnej rekonstrukcji kraju, który zakładał wykluczenie tylko najzagorzalszych secesjonistów z legislatur stanowych i przywrócenie stanów konfederackich do Unii pod kontrolą prezydenta[4]. Ponadto zażądał przysięgi lojalności Unii tylko od 10% elektoratu stanowego[4]. Radykalni Republikanie przedłożyli wówczas kontrpropozycję, autorstwa Benjamina Wade’a i Henry’ego Wintera Davisa, która zakładała znacznie dalej posunięte wykluczenia z legislatur i wymóg większościowej przysięgi lojalności zbuntowanych stanów[4]. Prezydent odrzucił projekt ustawy, co doprowadziło do odcięcia się skrzydła radykałów od ośrodka władzy wykonawczej[4].
Działalność
Przed wyborami prezydenckimi w 1864 roku radykałowie odmówili nominacji Lincolnowi[4] i wsparli kandydaturę Johna Frémonta[5]. Po zabójstwie Lincolna władzę objął Andrew Johnson i radykałowie zaczęli domagać się przyznania czynnych i biernych praw wyborczychAfroamerykanom[6]. Gdy prezydent przedstawił swój plan rekonstrukcji Południa, skrzydło radykalnych republikanów wypowiedziało mu posłuszeństwo, bowiem chcieli traktować dawne stany konfederackie jako ziemie podbite i wprowadzać tam zarząd wojskowy[6]. Ponadto opóźniali powrót kongresmanów z Południa do izb Kongresu[7]. Powołali Komitet Piętnastu (dziewięciu kongresmanów i sześciu senatorów), mający zapewnić kontrolę nad rekonstrukcją władzy ustawodawczej, by lepiej chronić interesów czarnych Południowców[4]. W wyborach do Kongresu w 1866 roku radykałowie uzyskali znaczną przewagę, zdolną do odrzucenia weta prezydenckiego[7]. Sprzeciwiając się polityce Johnsona, intensywnie zabiegali o złożenie go z urzędu[4]. W latach 1867–1868 doprowadzili do tymczasowego uchwalenia Military Reconstruction Act (przywracający stan wojenny w dawnych stanach konfederackich) oraz ochraniali Biuro do Spraw Wyzwoleńców[7]. Przed wyborami prezydenckimi w 1868 roku udzielili stanowczego poparcia Ulyssesowi Grantowi, pomimo że generał nie był radykałem[1]. Afery korupcyjne w otoczeniu prezydenta i powstanie Ku Klux Klanu oraz Knights of the White Camelia spowodowały zmniejszenie popularności Radykalnych Republikanów i utratę miejsc w obu izbach władzy ustawodawczej w wyborach w 1870 roku[8][4]. Poza kwestią niewolnictwa, ich poglądy na temat systemu walutowego, reformy rynku pracy i protekcjonizmu były podzielone[4]. Ich grupa straciła na znaczeniu na początku lat 70. XIX wieku, a całkiem zanikła pod koniec rekonstrukcji w 1877 roku[4]. Do głównych działaczy frakcji należeli także Henry Wilson, Salmon Chase, Joshua Reed Giddings, Owen Lovejoy, Zachariah Chandler[2], Charles Sumner, Benjamin Butler i Thaddeus Stevens[4].