Przypisanie płci

Przypisanie płci^[1][2][3] (ang. sex assignment lub gender assignment) – ustalenie płci niemowlęcia przy jego narodzinach^[4][5]. W większości porodów, krewny, położna, pielęgniarka lub lekarz dokonuje oględzin narządów płciowych i płeć jest przypisywana, bez obaw o niejednoznaczność^[6][7]. Przypisanie może być również dokonane przed urodzeniem na podstawie badań prenatalnych^[8].

Przypisanie płci przy narodzinach zazwyczaj jest zbieżne z płcią anatomiczną i fenotypem dziecka. Liczba narodzin, przy których dziecko nie mieści się w ścisłych definicjach płci męskiej i żeńskiej wynosi około 0,06%, z czego 0,02% wynika z wyraźnie niejednoznacznych narządów płciowych^[9][10][11]. Do pozostałych powodów należą atypowe chromosomy, gonady lub poziomy hormonów^[12]. Interwencje chirurgiczne lub hormonalne mające na celu umocnienie przypisania płci są często uznawane za naruszające prawa człowieka^{[13][14][15][16]}.

Tradycyjnie przypisanie płci wiąże się z oczekiwaniami, że tożsamość płciowa dziecka rozwinie się zgodnie z jego anatomią fizyczną, wychowaniem i przypisaniem^[17]. W około 99,4% przypadków tożsamość płciowa dziecka będzie odpowiadać przypisanej mu płci^[18]. Jeśli tożsamość płciowa się nie zgadza z przypisaną płcią mamy do czynienia z transpłciowością^{[19][20][21][22]}. Również w przypadku osób interpłciowych tożsamość może być niezgodna z przypisaną płcią^[23].

Terminologia

Określenia, które mogą być związane z przypisaniem płci to:

AFAB (Assigned female at birth) – osoba z przypisaną przy urodzeniu płcią żeńską^[5][24][25].

AMAB (Assigned male at birth) – osoba z przypisaną przy urodzeniu płcią męską^[5][24][25].

Interpłciowość – u ludzi i innych zwierząt odnosi się do szeregu różnic w zakresie cech dotyczących płci, w skład których wchodzą chromosomy, gonady, hormony płciowe lub narządy rozrodcze, które według wysokiego komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw praw człowieka „nie odpowiadają typowym definicjom męskich i żeńskich ciał”^[12].

Historia

W społeczeństwach europejskich — w prawie rzymskim, poklasycznym prawie kanonicznym, a później w prawie powszechnym — płeć danej osoby określano jako męską, żeńską lub hermafrodytyczną, z przysługującymi jej prawami jako mężczyzny lub kobiety w zależności od cech, które wydawały się najbardziej dominujące. Zgodnie z prawem rzymskim hermafrodyta musiał zostać sklasyfikowany jako mężczyzna albo kobieta^[26]. W XII-wiecznym Decretum Gratiani zapisano, że „to, czy hermafrodyta może być świadkiem testamentu, zależy od tego, która płeć przeważa”^[27][28]. Stanowiące podstawę prawa zwyczajowego XVI-wieczne Institutes of the Lawes of England(inne języki) opisywały, w jaki sposób hermafrodyci mogą dziedziczyć „albo jako mężczyźni, albo jako kobiety, zgodnie z tym rodzajem płci, który przeważa”^[29]. Na przestrzeni wieków opisywano przypadki(inne języki), w których przypisanie płci zostało podane w wątpliwość.

Phall-O-Meter(inne języki)stanowi satyrę dotyczącą oceny klinicznej odpowiedniej długości łechtaczki i penisa po urodzeniu oraz definicji niejednoznacznych genitaliów. Opiera się na badaniach opublikowanych przez Suzanne Kessler(inne języki).

Wraz z medykalizacją interpłciowości, kryteria przypisywania płci ewoluowały na przestrzeni dziesięcioleci, a to za sprawą poprawy klinicznego zrozumienia czynników biologicznych i testów diagnostycznych, zmian technik chirurgicznych(inne języki) i potencjalnych powikłań, a także w odpowiedzi na wyniki i opinie dorosłych, którzy dorastali z różnymi schorzeniami związanymi z interpłciowością.

Przed latami pięćdziesiątymi XX wieku przypisywanie płci opierało się niemal wyłącznie na wyglądzie zewnętrznych narządów płciowych. Chociaż lekarze zdawali sobie sprawę, że istnieją przypadki, w których pozorne drugorzędowe cechy płciowe mogą rozwijać się niezgodnie z płcią danej osoby, a także przypadki, w których płeć gonad nie odpowiada płci zewnętrznych narządów płciowych, ich zdolność do zrozumienia i zdiagnozowania takich stanów w okresie niemowlęcym była zbyt słaba, aby próbować przewidzieć przyszły ich rozwój w większości przypadków.

Lata pięćdziesiąte XX wieku doprowadziły do opracowania przez endokrynologów podstawowej wiedzy na temat głównych schorzeń interpłciowych, takich jak wrodzony przerost nadnerczy, zespół niewrażliwości na androgeny i mieszana dysgenezja gonad. Odkrycie kortyzonu po raz pierwszy umożliwiło przeżycie niemowlętom z ciężkim przerostem nadnerczy. Nowe testy hormonalne i kariotypy pozwoliły na pewniejszą diagnozę w okresie niemowlęcym i przewidywanie przyszłego rozwoju.

Przypisywanie płci stało się czymś więcej niż tylko wyborem płci wychowania, ale zaczęło również oznaczać poddawanie się zabiegom chirurgicznym. Niezstąpione jądra można było wydobyć. Znacznie powiększoną łechtaczkę można było amputować do zwykłego rozmiaru, jednak próby stworzenia penisa zakończyły się niepowodzeniem. John Money i inni wierzyli, że dzieci są skłonne rozwijać tożsamość płciową, która pasuje raczej do płci wychowania, niż może być determinowana przez chromosomy, gonady lub hormony. Powstały w ten sposób model medyczny został nazwany „optymalnym modelem płci”(ang. Optimal gender model)^[30].

Przypisy

1. AgnieszkaA. Bielska-Brodziak AgnieszkaA., AnetaA. Gawlik AnetaA., SzymonS. Brodziak SzymonS., Oswajanie nieoswojonego, czyli o metodzie przypisywania płci prawnej w świetle wiedzy medycznej | Numer 25-2 | Societas Communitas [online], societas-communitas.isns.uw.edu.pl, 2018 [dostęp 2022-08-23] .
2. AnetaA. Gawlik AnetaA., AgnieszkaA. Bielska–Brodziak AgnieszkaA., Dzieci bez płci. Jak polski prawodawca rozwiązuje problemy osób interseksualnych Część pierwsza, „Prawo i Medycyna”, 18 (2), 2016, ISSN 1506-8757, OCLC 998792893  (pol.). Brak numerów stron w czasopiśmie
3. AnetaA. Gawlik AnetaA., AgnieszkaA. Bielska-Brodziak AgnieszkaA., GrzegorzG. Krawiec GrzegorzG., Dzieci bez płci. Jak polski prawodawca rozwiązuje problemy osób interseksualnych. Część druga. Zasady przypisywania płci prawnej, „Prawo i Medycyna”, 18 (3), 2016, ISSN 1506-8757 [dostęp 2022-08-23]  (pol.). Brak numerów stron w czasopiśmie
4. Nevid i inni, Human sexuality in a world of diversity, wyd. 8th ed, Boston: Allyn & Bacon, 2011, s. 168, ISBN 978-0-205-78606-0, OCLC 469917780 [dostęp 2020-03-05] .
5. BartoszB. Grabski BartoszB. i inni, Dysforia i niezgodność płciowa : kompendium dla praktyków, wyd. I - 1 dodruk, Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020, ISBN 978-83-200-6133-8, OCLC 1199644762 [dostęp 2022-08-23] . Brak numerów stron w książce
6. William G.W.G. Reiner William G.W.G., Gender Identity and Sex Assignment: A Reappraisal for the 21st Century, Stephen A.S.A. Zderic i inni red., Advances in Experimental Medicine and Biology, Boston, MA: Springer US, 2002, s. 175–197, DOI: 10.1007/978-1-4615-0621-8_11, ISBN 978-1-4615-0621-8, PMID: 12575762 [dostęp 2020-03-05]  (ang.).???
7. Selma FeldmanS.F. Witchel Selma FeldmanS.F., Disorders of sex development, „Best Practice & Research. Clinical Obstetrics & Gynaecology”, 48, 2018, s. 90–102, DOI: 10.1016/j.bpobgyn.2017.11.005, ISSN 1532-1932, PMID: 29503125, PMCID: PMC5866176 [dostęp 2022-08-23] .
8. RupinR. Dhamankar RupinR. i inni, Fetal Sex Results of Noninvasive Prenatal Testing and Differences With Ultrasonography, „Obstetrics and Gynecology”, 135 (5), 2020, s. 1198–1206, DOI: 10.1097/AOG.0000000000003791, ISSN 1873-233X, PMID: 32282607, PMCID: PMC7170435 [dostęp 2022-08-23] .
9. Intersex Society of NorthI.S.N. America Intersex Society of NorthI.S.N., How common is intersex? [online], isna.org [dostęp 2020-03-05] .
10. How Common is Intersex? An Explanation of the Stats. – Intersex Campaign for Equality [online] [dostęp 2020-03-05]  (ang.).
11. Admin, Intersex population figures [online], Intersex Human Rights Australia, 28 września 2013 [dostęp 2020-03-05]  (ang.).
12. Organizacja NarodówO.N. Zjednoczonych Organizacja NarodówO.N., Wysoki komisarz NarodówW.N. Zjednoczonych Wysoki komisarz NarodówW.N., Free & Equal Campaign Fact Sheet: Intersex [online], 4 marca 2016 .
13. On the management of differences of sex development: Ethical issues relating to "intersexuality" [online], listopad 2012 [dostęp 2020-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-23] .
14. World HealthW.H. Organization World HealthW.H., Sexual health, human rights, and the law, Geneva, Switzerland, ISBN 978-92-4-156498-4, OCLC 919484192 [dostęp 2020-03-05] . Brak numerów stron w książce
15. Involuntary or coerced sterilisation of intersex people in Australia [online], www.aph.gov.au [dostęp 2020-03-05]  (ang.).
16. OHCHR, Intersex Awareness Day – Wednesday 26 October [online], www.ohchr.org [dostęp 2020-03-05] .
17. CeciliaC. Hardacker CeciliaC., KellyK. Ducheny KellyK., MagdaM. Houlberg MagdaM., Transgender and gender nonconforming health and aging, Cham, Switzerland 2019, s. 3, ISBN 978-3-319-95031-0, OCLC 1057471980 [dostęp 2022-08-23] .
18. Andrew R.A.R. Flores Andrew R.A.R. i inni, How Many Adults Identify as Transgender in the United States? [online], czerwiec 2016 .
19. AlisonA. Shaw AlisonA., Changing Sex And Bending Gender., New York, NY: Berghahn Books, 2005, s. 21, ISBN 978-0-85745-885-8, OCLC 874322978 [dostęp 2022-08-23] .
20. TerryT. Altilio TerryT., ShirleyS. Otis-Green ShirleyS., Oxford textbook of palliative social work, New York: Oxford University Press, 2011, s. 380, ISBN 978-0-19-983827-1, OCLC 710993070 [dostęp 2022-08-23] .
21. Craig J.C.J. Forsyth Craig J.C.J., HeithH. Copes HeithH., Encyclopedia of social deviance, Los Angeles 2014, s. 740, ISBN 978-1-4833-4046-3, OCLC 871568120 [dostęp 2022-08-23] .
22. MarlaM. Berg-Weger MarlaM., Social work and social welfare : an invitation, Fourth edition, New York 2016, s. 229, ISBN 978-1-317-59202-0, OCLC 945553923 [dostęp 2022-08-23] .
23. Council ofC. Europe Council ofC., Commissioner for HumanC.H. Rights Commissioner for HumanC.H., Human rights and intersex people, Issue Paper, kwiecień 2015 . Brak numerów stron w książce
24. LeeL. Harrington LeeL., Traversing Gender: Understanding Transgender Realities, Mystic Productions Press, 1 maja 2016, s. 50, 56, ISBN 978-1-942733-83-6 [dostęp 2022-08-23]  (ang.).
25. JuliaJ. Serano JuliaJ., Excluded: Making Feminist and Queer Movements More Inclusive, Basic Books, 1 października 2013, s. 301, ISBN 978-1-58005-504-8 [dostęp 2022-08-23]  (ang.).
26. Lynn E.L.E. Roller Lynn E.L.E., The Ideology of the Eunuch Priest, „Gender & History”, 9 (3), 1997, s. 542–559, DOI: 10.1111/1468-0424.00075, ISSN 0953-5233 [dostęp 2024-03-08]  (ang.).
27. Decretum Gratiani - [C. III.] [online], geschichte.digitale-sammlungen.de [dostęp 2024-03-08], Cytat: "Hermaphroditus an ad testamentum adhiberi possit, qualitas sexus incalescentis ostendit." .
28. IdaI. Raming IdaI., A History of Women and Ordination: The Priestly Office of Women: God's Gift to a Renewed Church, Scarecrow Press, 2002, s. 113, ISBN 978-0-8108-4850-4 [dostęp 2024-03-08]  (ang.).
29. Julie A.J.A. Greenberg Julie A.J.A., Defining Male and Female: Intersexuality and the Collision Between Law and Biology [online], 1999, s. 277–278 [dostęp 2024-03-08]  (ang.).
30. Community Affairs ReferencesC.A.R. Committee Community Affairs ReferencesC.A.R., Involuntary or coerced sterilisation of intersex people in Australia [online], www.aph.gov.au, 25 października 2013 [dostęp 2024-03-08]  (ang.).

Encyklopedie internetowe (assignment):

• SNL: fødselskjønn