Proton K

Proton K

Rodzina rakiet nośnych Proton
Start rakiety Proton K z modułem DOS-8
Producent	Państwowe Produkcyjno-Badawcze Centrum Kosmiczne im. M. Chruniczewa
Data pierwszego startu	10 marca 1967
Data ostatniego startu	30 marca 2012
Statystyki
Wszystkie starty	311
Udane starty	285 (92%)
Nieudane starty	26
Siła ciągu przy starcie	10 470 kN
Wymiary
Długość	50 m
Średnica	7,4 m
Masa całkowita	669 085 kg
Stopnie rakiety
Stopień 1.	8K82K-1
Stopień 2.	8K82K-2
Stopień 3.	8K82K-3

Proton K (ros. Протон-К) – radziecko-rosyjska rakieta nośna, wywodząca się z radzieckiej rakiety UR-500 Proton. Była budowana przez Państwowe Produkcyjno-Badawcze Centrum Kosmiczne im. M. Chruniczewa. Wykorzystywana w latach 1967–2012^[1].

Opis rakiety

Proton K, w przeciwieństwie do bazowej rakiety Proton, był rakietą trójstopniową. Pierwszy człon wykorzystywał zestaw 6 silników RD-253, których projektantem był Walentin Głuszko. Zestaw ten zapewniał siłę ciągu 10 470 kN. Drugi stopień wykorzystywał 4 silniki RD-0210 (2399 kN), zaś trzeci stopień miał jeden silnik RD-0212 oraz 4 silniczki sterowe (613,8 kN). Podobnie do innych rakiet UR, Proton K całkowicie wykorzystywał paliwo hipergolowe – mieszaninę UDMH i tetratlenku diazotu.

Bazowa trójstopniowa konfiguracja Protona K wykorzystana została 30 razy^[2]. Tą rakietą zostały wyniesione następujące ładunki:

• Satelita badawczy Proton 4;
• Pojazdy kosmiczne TKS (włączając autonomiczne loty kapsuł Merkur);
• Stacje kosmiczne programu Salut / Ałmaz;
• Wszystkie moduły stacji kosmicznej Mir (z wyłączeniem modułu cumowniczego wyniesionego przez amerykański wahadłowiec kosmiczny);
• Moduły Międzynarodowej Stacji Kosmicznej: Zaria i Zwiezda.

Wiele startów wykorzystywało również czwarty stopień. Wykorzystywane były 3 rodzaje górnego stopnia:

• Blok D^[3] – 53 starty (wliczając wersje D-1^[4] i D-2^[5]), starty sond i prototypowych załogowych pojazdów księżycowych (programy Łuna i Zond) i sond międzyplanetarnych (programy Mars, Wenera, Wega i Fobos);
• Blok DM^[6] – 222 starty (wliczając również wersje DM-2^[7], DM1^[8], DM-2M^[9], DM3^[10], DM4^[11], DM5^[12] i DM2^[13]), starty satelitów komunikacyjnych i wojskowych, również satelitów systemu GLONASS;
• Briz-M^[14] – 4 starty, start 3 satelitów wojskowych oraz jednego komercyjnego.

Ostatni start Protona K miał miejsce 30 marca 2012. Ładunkiem był Kosmos 2479, ostatni satelita systemu wczesnego ostrzegania o nazwie Oko^[15]. Konstrukcją, która zastąpiła całkowicie Protona K, jest rakieta Proton M, produkowana nieprzerwanie od 2001 roku.

Przypisy

1. Proton. [w:] Orbital and Suborbital Launch Database [on-line]. Jonathan's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
2. Proton-K (8K82K). Gunter's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
3. Proton-K Blok-D. Gunter's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
4. Proton-K Blok-D-1. Gunter's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
5. Proton-K Blok-D-2. Gunter's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
6. Proton-K Blok-DM. Gunter's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
7. Proton-K Blok-DM-2. Gunter's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
8. Proton-K Blok-DM1. Gunter's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
9. Proton-K Blok-DM-2M. Gunter's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
10. Proton-K Blok-DM3. Gunter's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
11. Proton-K Blok-DM4. Gunter's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
12. Proton-K Blok-DM5. Gunter's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
13. Proton-K Blok-DM2. Gunter's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
14. Proton-K Briz-M. Gunter's Space Page. [dostęp 2012-08-04].
15. Russian Proton-K completes 45 years of service with US-KMO satellite launch. NASASpaceflight.com. [dostęp 2012-08-04].