Pratt & Whitney F135
|
| Dane podstawowe
|
| Typ
|
dwuprzepływowy
|
| Kraj pochodzenia
|
 Stany Zjednoczone
|
| Producent
|
Pratt & Whitney
|
| Zastosowanie
|
Lockheed Martin F-35
|
| Liczba egzemplarzy
|
>1200
|
| Rozwinięto z modelu
|
Pratt & Whitney F119
|
| Warianty
|
F135-PW-100
F135-PW-400
F135-PW-600
|
| Dane techniczne
|
| Średnica
|
1290 mm
|
| Długość
|
5590 mm
|
| Komponenty
|
| Turbina
|
jednostopniowa wysokiego ciśnienia, dwustopniowa niskiego ciśnienia
|
| Osiągi
|
| Ciąg
|
125 kN
193 kN (z dopalaniem)
|
| Ciąg/ciężar
|
7,47:1 / 11,47:1 (dopalanie)
|
|
|
Pratt & Whitney F135 – opracowany i produkowany przez Pratt & Whitney turboodrzutowy silnik dwuprzepływowy (ang. low-bypass turbofan engine) z dopalaczem, opracowany dla napędu jednosilnikowego samolotu wielozadaniowego Lockheed Martin F-35 Lightning II. Silnik o ciągu 124,55 kN i 191,27 kN z dopalaniem, opracowany i produkowany jest w trzech wariantach F135-PW-100 dla F-35A (CTOL), F135-PW-400 dla F-35C (CATOBAR) oraz F135-PW-600 dla F-35B (STOVL). Pratt & Whitney F135 jest jedną z nielicznych konstrukcji silników lotniczych od początku opracowanych jako napęd samolotów myśliwskich V generacji.
F135 opracowano na bazie Pratt & Whitney F119 stosowanego w dwusilnikowym F-22A Raptor, w związku jednak z podjęciem decyzji o napędzie F-35 z zastosowaniem tylko jednego silnika, F135 jako jednostka napędowa został skonstruowany z celem zapewnienia przez ten silnik znacznie większej od poprzednika siły ciągu. Trzeciej generacji silnik przeznaczony dla samolotów myśliwskich 5. generacji, w latach 20. XXI wieku stanowi najnowocześniejszą tego rodzaju konstrukcję na świecie.
Konstukcja
Produkowany w Middletown w stanie Connecticut silnik, został skonstruowany w trzech wariantach; F135-PW-100 i F135-PW-400 do użytku – odpowiednio – w konwencjonalnych samolotach CTOL oraz dla lotniskowców CATOBAR i F135-PW-600 dla STOVL. Konwencjonalne i pokładowe wersja silnka są niemal identyczne, z główną różnicą w postaci użycia odpornych na korozję morską materiałów w wersji dla lotniskowców[1].
|
F135-PW-100 i F135-PW-400 |
F135-PW-600
|
| Ciąg
|
| Bez dopalania |
28 000 lbf |
124,55 kN |
27 000 lbf |
120,10 kN
|
| Z dopalaniem |
43 000 lbf |
191,27 kN |
41 000 lbf |
182,38 kN
|
| Krótki start |
|
|
40 740 lbf |
181,22 kN
|
| Zawis |
|
|
40 650 lbf |
180,82 kN
|
| Długość |
559 cm |
937 cm
|
| Średnica wlotu |
109 cm |
109 cm
dmuchawa 129,54 cm
|
| Średnica maksymalna |
117 cm |
117 cm
dmuchawa 134,62 cm
|
Stosowany w wariantach F-35A i F-35C silnik F135-PW-100, zapewnia 28 000 funtów (124,55 kN) ciągu bez użycia dopalaczy, i 43 000 funtów (191,27 kN) z dopalaniem[2][1]. Odpowiada to łącznemu ciągowi dwóch silników General Electric F404 napędzających Boeing F/A-18 Super Hornet i 30 000 KM[2][3].
Napędzający F-35B silnik F135-PW-600, zapewnia ciąg 27 000 lb (120,1 kN) bez użycia dopalaczy i 41 000 ln (182,38 kN) z dopalaniem. W zawisie, F135-PW-600 generuje ciąg o sile 40 650 lb (180,62 kN)[2]. Temperatura w komorze spalania silnika wynosi 2200°C[4]. Średnica głównego wlotu powietrza silnika wynosi 109 cm, zaś jego długość w wersjach F135-PW-100 i F135-PW-400 wynosi 559 cm[5]. W wersji przeznaczonej do krótkiego startu i pionowego lądowania, z uwagi na dmuchawę, długość silnika wzrasta do 937 cm[5].
W 2023 roku F135 pozostawał najpotężniejszym pod względem siły ciągu silnikiem kiedykolwiek zastosowanym operacyjnie w samolotach myśliwskich[3]. Ciąg silnika jest jednak intencjonalnie ograniczony, ze względu na zarządzanie temperaturą, gdyż praca z wyższą mocą, a co za tym idzie z wyższymi temperaturami, mogłaby zagrozić powłokom RAM samolotu. Toteż dalsze prace nad pochodnymi tego silnika, skupiają się w dużej mierze nad zarządzaniem temperaturami[6]. W tym czasie był też najbardziej zaawansowanym technologicznie operacyjnie używanym silnikiem dla samolotów myśliwskich[6]. Jednocześnie duża moc pojedynczego silnika F135, dorównująca łącznemu ciągowi dwóch silników większości samolotów dwusilnikowych, umożliwia wyposażonym w niego samolotom F-35 start bez użycia dopalaczy, co ogranicza zużycie paliwa i zmniejsza poziom generowanego podczas startu hałasu[2].
Bardzo duża siła ciągu silnika F135 powoduje wysoki stosunek ciągu do masy tej jednostki napędowej, wynoszący 7,47:1 oraz 11,47:1 z dopalaniem[7]
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
