Grób Piotra Lebiedzińskiego na warszawskich Starych PowązkachTablica upamiętniająca polskich pionierów przemysłu fotograficznego: Piotra Lebiedzińskiego, Jerzego i Kazimierza Franaszków, Mariana Dziatkiewicza, Mikołaja Ilińskiego, Jerzego Rembiszewskiego, Witolda Romera i Władysława Markockiego na budynku dawnych zakładów „Foton” przy ul. Wolskiej 43 w Warszawie oraz tablica upamiętniająca istnienie Zakładów Fotochemicznych „Foton”.
Urodził się w 1860 roku w Sokółce, mieście znajdującym się wówczas pod zaborem rosyjskim. Ukończył studia chemiczne w Petersburgu, po czym przeprowadził się do Warszawy. Od czasów studenckich interesował się fotografią. Sam chętnie robił zdjęcia, brał udział w wystawach fotograficznych[3].
W 1896 roku niemal równocześnie z dr. Edmundem Biernackim wykonywał pierwsze w Polsce zdjęcia przy pomocy promieni Roentgena[4]. Organizował na ten temat pierwsze w Polsce publiczne odczyty oraz pokazy.
Był przedsiębiorcą; początkowo właścicielem sklepu z materiałami fotograficznymi znajdującego się przy Krakowskim Przedmieściu 65 w Warszawie. Później otworzył kolejny sklep firmowy przy Marszałkowskiej 99. Stale rozszerzał ofertę i był pierwszym w Polsce sprzedawcą aparatów kinematograficznych oraz materiałów eksploatacyjnych do nich.
W 1888 roku założył pierwszą w kraju wytwórnię papierów fotograficznych, którą rozwinął do małej fabryki zlokalizowanej na warszawskiej Pradze. Produkowała ona materiały światłoczułe oraz aparaty fotograficzne[3]. Firma słynęła w Europie przede wszystkim z wyrabiania dobrej jakości papieru fotograficznego, który eksportowano do Berlina, Wiednia, Paryża i Londynu[1]. Fabryka produkowała również aparaty fotograficzne – od 1896 roku aparat „Chicago” na format 9 × 12 cm, a od 1900 roku aparat do stereoskopii „Diops”[5]. W 1901 roku otrzymał złoty medal w dziedzinie wyrobów przemysłu fotograficznego eksponowanych przy okazji I wystawy fotografii artystycznej w Warszawie.
Największe osiągnięcia zdobył jednak na polu fotografii oraz filmu. Był pionierem polskiej kinematografii. Od 1893 roku interesował się zagadnieniem tzw. „żywej fotografii”, której rozwój zapoczątkował powstanie filmu[10]. Technika ta polegała na robieniu serii zdjęć oraz ich projekcji z odbitek wykonanych z negatywów, w wyniku czego powstawał obraz przedstawiający płynny ruch[4]. W 1895 roku we współpracy z Janem oraz Józefem Popławskimi zbudował w tym celu specjalne urządzenie nazywane „kinematografem Lebiedzińskiego”[4]. Urządzenie było połączeniem kamery pozwalającej na rejestrację 14 klatek na sekundę (po 5 na kliszy) oraz aparatu projekcyjnego wyświetlającego ruchomy obraz. Był on rejestrowany i emitowany z wykorzystaniem serii szklanych klisz, a nie z celuloidowej taśmy filmowej. Na przełomie lat 1895–1896 zarejestrowane zostały tą techniką dwa krótkometrażowe, komediowe, fabularyzowane „filmy” z udziałem aktorów warszawskich teatrów ogródkowych, m.in. Natalii Konickiej oraz Wacława Szymborskiego[11].
W 1897 roku z inicjatywy Aleksandra Wasiutyńskiego inżyniera Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej skonstruował aparat służący rejestracji odkształceń szyn kolejowych występujących podczas przejazdu pociągu. Aparat zamontowany był na torach i wykonywał zdjęcia szyn uruchamiając się samoczynnie w trakcie przejazdu pociągów[12].
W 1919 roku wraz z inżynierem Stanisławem Śliwińskim skonstruował „Cykloskop” – projekcyjny aparat kinematograficzny do użytku szkolnego[11].
1904: powstało urządzenie do fotografowania ruchu źrenicy oka
1906: „głowica dźwiękowa” do rejestracji dźwięku
1919: aparat do zdjęć seryjnych „Cykloskop” – projektor dla szkół
1926: „migawka optyczna” do projekcyjnych aparatów kinematograficznych
Parapsychologia
Wraz z Julianem Ochorowiczem zajmował się również parapsychologią. Wśród parapsychologów znany jako badacz zjawiska psychokinezy i ektoplazmy. Od 1920 roku pełnił funkcję kierownika naukowego, a później honorowego prezesa Polskiego Towarzystwa Badań Psychicznych w Warszawie. Brał udział w Międzynarodowych Kongresach Badań Psychicznych w 1921 w Kopenhadze, w 1923 w Warszawie oraz w 1927 w Paryżu. Jego referat otrzymał pierwszą nagrodę na I Międzynarodowym Kongresie Badań Psychicznych w Kopenhadze w 1921 roku. Był Honorowym członkiem Międzynarodowego Instytutu Metapsychicznego z siedzibą w Paryżu.
Na Międzynarodowym Kongresie Badań Psychicznych w Warszawie wygłosił referat pt. L’ideoplastie comme hypothese directrice des etude metapsychiques (pol. O ideoplastii jako hipotezie kierowniczej przy badaniach metapsychicznych), w którym dokonał następującego podziału zjawisk paranormalnych: 1) ideoplastia osobowości - tj. przejawianie się różnych osobowości, stanowiących wytwór psychiki medium, bądź podających się za osoby zmarłe; 2) ideoplastia materii – tj. zjawy ludzkie albo nawet zjawy przedmiotów (np. lewar Crawforda) oraz 3) ideoplastia energii, do której włączył „najpierwotniejsze objawy mediumiczne na tle energetycznym – jak wirujące stoliki, pukania itp. Opierając się na teoretycznych rozważaniach parapsychologicznych Juliana Ochorowicza, Lebiedziński zwracał uwagę, że liczba zjawisk parapsychicznych „jest nieograniczona, bo zależna od wyobraźni i inicjatywy mediów i eksperymentatorów”[13].
Praca zbiorowa: Historia filmu polskiego. T. I: 1895–1929. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, 1966.
Aleksander Żakowicz. Piotr Lebiedziński (1860–1934). „Prace naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Edukacja Plastyczna. Fotografia”. Z. VII, s. 42, 2012.
Wacław Żdżarski: Historia fotografii warszawskiej. Warszawa: Państwowe Wyd. Naukowe, 1974, s. 79–86.
Ignacy Płażewski: Dzieje polskiej fotografii: 1839–1939. Warszawa: Książka i Wiedza, 2003. ISBN 978-83-05-13316-6.
Jacek Fuksiewicz: Film w Polsce. Warszawa: Interpress, 1972.
Henryk Latoś: 1000 słów o fotografii. Warszawa: MON, 1976.
Marcin Stachelski: Międzynarodowy zjazd badaczy zjawisk paranormalnych. Warszawa: Czwarty Wymiar nr 11, 2014, s. 30-36.
Praca zbiorowa: Słownik polskich pionierów techniki. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1984, s. 118. ISBN 83-216-0339-4.