Krowy są wyraźnie mniejsze, długość do 1,95 m, wysokość w kłębie do 1,15 m.
Sierść – 2 rodzaje włosów: zewnętrzne – ciemnobrunatne długie do 60, a nawet 90 cm – i wewnętrzne, krótkie wełniste, dobrze chroniące przed mrozem.
Pojedynczy róg może mieć 61–67 cm długości i jest skręcony do dołu i ku przodowi.
U krów rogi są znacznie słabiej wykształcone, ale o podobnym kształcie. Ich powierzchnia jest gładka, bez żadnych rowków czy przyrostów rocznych.
Gruczoły piżmowołu arktycznego w okresie godowym wydzielają substancje o silnym zapachu, jednak w ścisłym znaczeniu nie jest to piżmo.
Występowanie i środowisko
Piżmowół arktyczny (samiec) w Dry Bay Tundra, blisko Kuujjuaq, Północne Quebec
W 2. połowie XX w. w ramach restytucji gatunku woły piżmowe wprowadzono na Spitsbergen i na wyspę Nunivak u brzegów Alaski. W 1974 r. na półwyspie Tajmyr (gdzie piżmowoły wyginęły ok. 300 lat temu), na wschód od jeziora Tajmyr, wypuszczono 10 sztuk wołów piżmowych schwytanych na Wyspie Banksa w Kanadzie, a w następnym roku jeszcze 20 sztuk pochodzących z Alaski. Stały się one zaczątkiem nowej populacji, podobnie jak 20 sztuk alaskańskich wołów piżmowych wypuszczonych w 1975 r. na Wyspie Wrangla[4]. Również w Norwegii wprowadzono piżmowoły ponownie i kilkadziesiąt sztuk żyje obecnie w parku narodowym Dovre Fjell.
Woły piżmowe preferują suche obszary tundry arktycznej, gdyż są bardzo wrażliwe na wilgoć. W wilgotnych środowiskach łatwo zapadają na zapalenie płuc.
Najbliższym krewnym piżmowołu arktycznego jest takin.
Odżywianie
Roślinożerny – głównie trawy, zioła i krzewinki, porosty, mchy.
Rozmnażanie
Czaszka wołu piżmowego w stałej kolekcji Muzeum Dziecięcego w Indianapolis
Pora godowa przypada na koniec wiosny. Samce walczą o samice, zderzając się głowami, słabszy przeciwnik się poddaje i oddala od stada. Zwycięzca kopuluje ze wszystkimi samicami w stadzie. Ciąża trwa 8,5 miesiąca. Młode rodzą się w kwietniu lub maju następnego roku. Z reguły rodzi się jedno młode, przez pierwsze trzy miesiące odżywia się jedynie mlekiem matki. Ze względu na surowy klimat i dużą wrażliwość na wilgoć śmiertelność młodych jest bardzo duża.
Ochrona
Jedynymi drapieżnikami, które polują na piżmowoły są wilki i białe niedźwiedzie, jednak w praktyce bardzo rzadko ich polowania są uwieńczone sukcesem i nie były w stanie zachwiać liczebności populacji. Śmiertelnym zagrożeniem dla piżmowołów stała się dopiero broń palna. Ostatnie sztuki na Tajmyrze zastrzelono ok. 300 lat temu, a na Alasce w połowie XIX w.[4]
Na początku XX wieku piżmowół był zagrożony wyginięciem ze względu na masowe polowania już prawie na całym obszarze swego występowania, a jego liczebność spadła poniżej 20 tys. sztuk[4].
W celu ochrony gatunku powstały rezerwaty w Kanadzie i Grenlandii. Wprowadzono również restytucję gatunku w niektórych rejonach, w których on wyginął. Liczebność populacji objętych ochroną wzrasta, obecnie szacowana jest na 80.000-125.000 osobników.
Na Alasce, w Kanadzie i Norwegii podejmowane są próby domestykacji tego gatunku.
Przypisy
↑Ovibos moschatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System(ang.).
↑Ovibos moschatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species(ang.).
↑ abcPaweł M. Madeyski: Powroty, w: "Poznaj Świat" R. XXVIII, nr 8 (333), sierpień 1980, s. 22-24
Bibliografia
Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne: przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8. Brak numerów stron w książce
Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971. Brak numerów stron w książce
.jpg)
