PROFILBARU.COM

Petrel boniński
	Pterodroma hypoleuca
	(Salvin, 1888)
	; Petrel boniński z Midway
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	rurkonose
Rodzina	burzykowate
Rodzaj	Pterodroma
Gatunek	petrel boniński
Synonimy
	Œstrelata hypoleuca Salvin, 1888; Oestrelata hypoleuca Salvin, 1888; Pterodroma hypoleuca hypoleuca (Salvin, 1888); Pterodroma leucoptera hypoleuca (Salvin, 1888);
	Œstrelata hypoleuca Salvin, 1888; Oestrelata hypoleuca Salvin, 1888; Pterodroma hypoleuca hypoleuca (Salvin, 1888); Pterodroma leucoptera hypoleuca (Salvin, 1888);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Petrel boniński^[4] (Pterodroma hypoleuca) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny burzykowatych (Procelariidae). Występuje na wyspach północnego Oceanu Spokojnego. Nie jest zagrożony.

Systematyka

Gatunek został opisany naukowo w 1888 roku przez Osberta Salvina, który nadał mu nazwę Œestrelata hypoleuca. Jako miejsce odłowu holotypu wskazał Wyspy Krusensterna na północnym Pacyfiku^[5], które jak się później okazało – nie istnieją; wykazano, że zapewne chodziło o jedną z wysp archipelagu Północno-Zachodnich Wysp Hawajskich^[2]^[6]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Pterodroma^[4]^[7]. Nie wyróżnia się podgatunków^[7].

Etymologia

Pterodroma: gr. πτερον pteron, „skrzydło” + -δρομος -dromos, „biegacz”; nazwa odnosi się do charakteru lotu tych ptaków^[8].
hypoleuca: gr. ὑπολευκος hupoleukos, „białawy”^[9].

Morfologia

Petrel boniński ma ciemnoszary wierzch ciała i jasny, białawy spód^[10]^[11]. Ptaki obu płci wyglądają podobnie. Na wierzchu skrzydeł widoczny jest czarniawy wzór w kształcie litery M, także czapeczka lub kaptur są podobnie ciemne. Na białym spodzie skrzydeł odznaczają się kontrastowe czarne pręgi, szersze niż u petrela czarnoskrzydłego (Pterodroma nigripennis). Także lotki pierwszorzędowe są w dużej mierze czarne. Petrel boniński upierzeniem może przypominać znacznie większego petrela hawajskiego (P. sandwichensis), ale ten gatunek ma ciemniejszą czapeczkę i węższe pręgi na skrzydłach^[11].

Występowanie

Gatunek rozmnaża się na wolnych od drapieżników japońskich wyspach z archipelagów Ogasawara (Bonin) i Kazan, oraz w zachodniej części archipelagu hawajskiego^[3], od French Frigate Shoals po Kure^[10]^[7]. W czasach historycznych gnieździł się także na głównych wyspach Hawajów^[10]. Jest spotykany od poziomu morza do 918 m n.p.m.^[3] Poza okresem lęgowym niewiele petreli bonińskich pozostaje w wodach Hawajów, ptaki rozpraszają się na obszarze Pacyfiku, głównie między tym archipelagiem a Japonią^[10].

Pożywienie

Ptaki te żerują daleko od brzegu, zwykle samotnie, ale mogą dołączać do stad mieszanych gatunkowo. Żywią się rybami, głównie świetlikowatymi i przeźreniowatymi, choć istotnym elementem pożywienia są dla nich także kałamarnice, w szczególności strzalikowate. Polują na powierzchni wody lub unosząc się ponad nią^[10].

Zachowania

Petrel boniński lata szybko, jest też bardziej zwrotny niż inne petrele^[10]. Tworzy kolonie lęgowe, do których powraca w sezonie lęgowym^[10]. Gnieździ się w norach w piaszczystej ziemi lub w zagłębieniach skalnych^[3]. Ptaki wiążą się w długotrwałe pary, samica w sezonie składa tylko jedno jajo; oboje rodzice uczestniczą w opiece nad pisklęciem. Na Hawajach jaja są składane zimą, w połowie stycznia (inaczej niż u petreli hawajskich, które rozmnażają się latem); pisklęta stają się zdolne do lotu w czerwcu. Ptaki rywalizują o nory z większym burzykiem klinosternym (Ardenna pacifica). Zdarza się, że pisklęta petreli, które późno się opierzą są zabijane przez powracające burzyki^[10].

Najstarszy znany osobnik dożył 19 lat^[10].

Zagrożenia

W 2004 roku oceniano liczebność tego gatunku na około milion osobników. Populacja petreli maleje, głównie ze względu na drapieżnictwo i konkurencję ze strony gatunków inwazyjnych. Historycznie przyczyniły się do tego królik europejski (Oryctolagus cuniculus), szczur śniady (Rattus rattus) i szczur polinezyjski (R. exulans), które zostały wytępione na większości wysp^[3]^[10]. Po ich usunięciu populacja petrela bonińskiego szybko wzrosła. Obecność szczurów śniadych pozostaje problemem na części japońskich wysp, jednak wykorzystywanych przez tylko 5% rozmnażającej się populacji. Na części wysp na ptaki polują także myszy domowe (Mus musculus)^[3].

Ze względu na ich nocny tryb życia, zanieczyszczenie świetlne dezorientuje petrele bonińskie i sprzyja kolizjom z konstrukcjami zbudowanymi przez człowieka^[10].

Obce gatunki roślin, w szczególności Verbesina encelioides i kolczatek Cenchrus agrimonioides degradują środowisko wysp, prowadząc do rozluźnienia gleby. Na atolu Kure mrówki Pheidole megacephala mogą zwiększać śmiertelność piskląt i przyczyniać się do zaniku rodzimej roślinności^[10].

Status i ochrona

Zasięg występowania petrela bonińskiego jest bardzo duży. Pomimo spadkowego trendu liczebności jego populacji, jest ona nadal duża i tempo spadku nie kwalifikuje go obecnie do kategorii gatunków narażonych na wyginięcie. Petrel boniński jest uznawany przez IUCN za gatunek najmniejszej troski, choć drapieżnictwo, wpływ człowieka, skażenie oceanu i zdarzenia losowe mogą w przyszłości doprowadzić do spadku jego populacji^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b Pterodroma hypoleuca, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b D. Lepage: Bonin Petrel Pterodroma hypoleuca. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g BirdLife International, Pterodroma hypoleuca, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2022-2, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T22697967A132615616.en [dostęp 2023-01-19] (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 – Burzykowate – Petrels & Shearwaters (wersja: 2022-08-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-19].
↑ O. Salvin. Critical Notes on the Procellariidae. „Ibis”. ser. 5 t. 6 (23), s. 359, 1888. (ang.).
↑ R.C. Murphy. The populations of the wedge-tailed shearwater (Puffinus pacificus). „American Museum novitates”. 1512, s. 17–18, 1951. (ang.).
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-15]. (ang.).
↑ Pterodroma, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-19] (ang.).
↑ hypoleuca, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Bonin Petrel, [w:] Wildlife Program [online], Department of Land and Natural Resources Division of Forestry and Wildlife, 2023 [dostęp 2023-01-18] (ang.).
↑ ^a ^b Petrel boniński. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).