PROFILBARU.COM

Pazurczak samotny
	Heteromirafra archeri
	S. Clarke, 1920
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	skowronki
Rodzaj	Heteromirafra
Gatunek	pazurczak samotny
Synonimy
	Heteromirafra sidamoensis Erard, 1975
	Heteromirafra sidamoensis Erard, 1975
Podgatunki
	H. a. archeri S. R. Clarke, 1920; H. a. sidamoensis Érard, 1975;
	H. a. archeri S. R. Clarke, 1920; H. a. sidamoensis Érard, 1975;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; krytycznie zagrożony
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pazurczak samotny^[3] (Heteromirafra archeri) – gatunek małego ptaka z rodziny skowronkowatych (Alaudidae). Występuje endemicznie na dwóch niewielkich obszarach w południowej i wschodniej Etiopii. Krytycznie zagrożony wyginięciem.

Systematyka

H. archeri i H. sidamoensis (pazurczak krótkodzioby), dawniej traktowane jako osobne gatunki, zostały uznane za jeden gatunek na podstawie morfologicznych, molekularnych i wokalnych dowodów przedstawionych w 2013 roku przez Spottiswoode’a i współpracowników oraz Alströma i współpracowników^[4]^[5]. Obecnie część systematyków klasyfikuje je jako podgatunki H. archeri^[3]^[6], ale niektórzy uznają takson H. archeri za monotypowy^[7].

Znaczenie nazwy naukowej

Nazwa rodzajowa Heteromirafra pochodzi od greckiego słowa heteros (inny) oraz od nazwy rodzajowej skowrońców – Mirafra. Nazwa gatunkowa archeri honoruje Sir Geoffreya Francisa Archera (1882–1964), brytyjskiego podróżnika, gubernatora Somali Brytyjskiego w latach 1919–1922, gubernatora generalnego Sudanu w latach 1924–1926^[8].

Morfologia

Długość ciała wynosi około 14 cm^[9]. Długość skrzydła wynosi 86 mm, ogona 55,5 mm, dzioba 14 mm, tylnego pazura 16,1 mm zaś skoku 29 mm. W 1974 odnaleziono także samca, u którego dokonano pomiaru jąder (7 mm x 4 mm), jednak możliwe, że był to skowroniec cynamonowy (Mirafra rufocinnamomea)^[10].

Pazurczaka samotnego cechuje ochronne, brązowo-płowo-żółtawe ubarwienie. Pióra na wierzchu głowy brązowe, nieco rudawe, na końcu czarne, a następnie białe. Pokrywy uszne płowe, na końcu brązowawe. Brew jasna. Gardło białawe. Pierś jasna, pokryta czarnymi paseczkami. Spód ciała jasny bez wzorów. Pióra z wierzchu ciała i na pokrywach skrzydłowych brązowe z jasnym obrzeżeniem oddzielonym czarno od części brązowej, najbardziej uwidocznionym na pokrywach lotek. Lotki brązowe, rudawe. Sterówki brązowe. Dziób różowoszary.

Zasięg występowania

Podgatunek sidamoensis występuje w okolicach Negele Boran w południowej Etiopii, w dawnej prowincji Sidamo. Podgatunek archeri występuje na równinie w okolicach miasta Dżidżiga we wschodniej Etiopii; dawniej spotykany także na przyległym obszarze w północno-zachodniej Somalii, ale od 1922 roku nie odnotowano tam żadnych stwierdzeń^[6]. Spotykany na wysokościach 1400–1600 m n.p.m.^[2] Środowisko życia stanowią obszary trawiaste^[9].

Lęgi

Gniazdo, którego dotyczy opis, zostało odnalezione 13 czerwca 2007 r. Kształtem przypominało miseczkę, umieszczone było w płytkim zagłębieniu przy krzewie Solanum tettense. Budulec stanowiła sucha trawa. W gnieździe znajdowały się 3 jaja, oszacowano, że były złożone dwa dni wcześniej. Jaja były białe, intensywnie brązowo (miejscami szaro) nakrapiane, szczególnie przy szerszym końcu. Wymiary wynosiły 20,8–21,5 x 15,2–15,3 mm. 21 czerwca po ponownym przybyciu do gniazda nie zastano jaj ani śladów skorupek. 17 czerwca 2008 roku odnaleziono gniazdo z trzema młodymi w wieku 3–4 dni. 18 czerwca gniazdo padło ofiarą drapieżnika. Pozostałe po dorosłych pióra wysłano do Muzeum Historii Naturalnej w Tring^[11].

Status, zagrożenia

Według IUCN gatunek klasyfikowany jako krytycznie zagrożony wyginięciem (CR, Critically Endangered). Populacja szacowana jest na 50–249 dorosłych osobników i jej liczebność spada^[12]. Środowisko w okolicach Negele zagrożone jest przez aktywność ludzką, w tym wprowadzanie akacji Acacia drepanolobium oraz pożary. Przypuszczano również, że działania w leżącej nieopodal strefie ćwiczeń wojskowych niepokoją ptaki, lecz zostało to zaniechane w 2005 roku^[9].

Przypisy

↑ Heteromirafra archeri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Heteromirafra archeri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Alaudidae Vigors, 1825 - skowronki - Larks (wersja: 2020-11-17). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-17].
↑ C.N. Spottiswoode, U. Olsson, M.S.L. Mills, C. Cohen, J.E. Francis, N. Toye, D. Hoddinott, A. Dagne, C. Wood, P.F. Donald, N.J. Collar, P. Alström. Rediscovery of a long-lost lark reveals the conspecificity of endangered Heteromirafra populations in the Horn of Africa. „Journal of Ornithology”. 154 (3), s. 813–825, 2013. DOI: 10.1007/s10336-013-0948-1. (ang.).
↑ P. Alström, K.N. Barnes, U. Olsson, F.K. Barker, P. Bloomer, A.A. Khan, M.A. Qureshi, A. Gillaumet, P.-A. Crochet, P.G. Ryan. Multilocus phylogeny of the avian family Alaudidae (larks) reveals complex morphological evolution, non-monophyletic genera and hidden species diversity. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 69 (3), s. 1043–1056, 2013. DOI: 10.1016/j.ympev.2013.06.005. (ang.).
↑ ^a ^b Ryan, P., de Juana, E., Sharpe, C.J. & Kirwan, G.M.: Liben Lark (Heteromirafra archeri). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-01-15].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Nicators, Bearded Reedling, larks. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-17]. (ang.).
↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009. ISBN 1-4081-2501-3.
↑ ^a ^b ^c Liben Lark Heteromirafra sidamoensis. BirdLife International. [dostęp 2013-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
↑ J. S. Ash & Storrs L. Olson. A second specimen of Mirafra (Heteromirafra) sidamoensis Erard. „Bulletin of British Ornithologists' Club”. 105 (4), 1985.
↑ Nigel J. Collar, Yilma Dellelegn Abebe, Lincoln D. C. Fishpool, Merid N. Gabremichael, Claire N. Spottiswoode & Mengistu Wondafrash. Type locality, habitat, behaviour, voice, nest, eggs and plight of the Sidamo Lark Heteromirafra sidamoensis. „African Bird Club Bulletin”. 15, 2008.
↑ Species factsheet: Heteromirafra archeri. BirdLife International. [dostęp 2020-01-15]. (ang.).