Paweł Skórzewski

Paweł Skórzewski

Drogosław
Rodzina	Skórzewscy herbu Drogosław
Data i miejsce urodzenia	29 lipca 1744 Mączniki
Data śmierci	1819
Ojciec	Antoni Skórzewski
Matka	Anna Nositz-Jackowska
Żona	Eleonora ze Sczanieckich
Odznaczenia

Paweł Skórzewski herbu Drogosław (ur. 29 lipca 1744 w Mącznikach, zm. w 1819) – senator-wojewoda Królestwa Kongresowego w 1819 roku, generał brygady armii Księstwa Warszawskiego, stolnik kaliski od 1792 roku, podczaszy poznański w 1792 roku, podstoli poznański w latach 1787–1789, łowczy kaliski w latach 1783–1787, miecznik kaliski w 1780 roku, wojski mniejszy kaliski w latach 1778–1780^[1], uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, konsyliarz konfederacji targowickiej z województwa kaliskiego w 1792 roku^[2], członek Towarzystwa Przyjaciół Konstytucji 3 Maja^[3], konfederat barski, poseł na sejm.

Odznaczony w Księstwie Warszawskim Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari^[4].

Życiorys

Syn Antoniego Skórzewskiego i Anny Nositz-Jackowskiej pochodzącej ze starej pomorskiej rodziny herbu Ryś^[5]. Ożeniony z Eleonorą Sczaniecką h. Ossoria. W Rososzycy wybudował pałac z pięknym parkiem.

W 1768 roku na czele sformowanej przez siebie chorągwi jazdy przystąpił do konfederacji barskiej^[5]. Otrzymał stopień rotmistrza od Jakuba Ulejskiego i pozostawał pod rozkazami Józefa Gogolewskiego. Adam Malczewski bierną postawą z Gogolewskim nagrodził Skórzewskiego awansem na pułkownika. Uczestniczył 21 marca 1769 jako dowódca pułku w bitwie pod Wilczynem. Walczył w kampanii pomorskiej, a we wrześniu w bitwie pod Radominem nie uzyskał liczebnej przewagi, ale wspomagał pod koniec 1769 działania konfederacji pomorskiej. Wyróżnił się 29 stycznia 1770 w bitwie pod Kcynią^[5]. Wraz ze swoim pułkiem ubezpieczał Wielkopolskę w czasie wyprawy Malczewskiego na Warszawę, a po jego klęsce zabiegał wbrew Izbie Konsylarskiej o godność regimentarską na zjeździe w Dolsku 11 marca 1770. Później działał samodzielnie, a w sierpniu 1770 połączył się z partią Józefa Zaremby^[5]. Podczas I rozbioru Polski wzięty do niewoli i osadzony w twierdzy kostrzyńskiej za przeciwstawienie się wojskom pruskim. Członek konfederacji Andrzeja Mokronowskiego w 1776 roku i poseł na sejm 1776 roku z powiatu kaliskiego^[6]. Poseł na sejm 1778 roku z województwa kaliskiego^[7]. Poseł na sejm 1780 roku z województwa poznańskiego^[8].

W 1788 roku został posłem z województwa kaliskiego na Sejm Czteroletni, członek Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej^[9]. Działał w obozie królewskim za co został odznaczony przez króla Stanisława Augusta Orderem Świętego Stanisława oraz Orderem Orła Białego. Inicjator powstania kościuszkowskiego w Wielkopolsce, stanął zbrojnie na jego czele. Walczył pod Pyzdrami, Kaliszem, Stawiszynem, Kołem, Kłodawą. „Słynny w kraju z najczystszego patryotyzmu”, odznaczył się w bitwie pod Łabiszynem (30 września 1794), gdzie generał Dąbrowski powierzył mu dowództwo. Po klęsce maciejowickiej przedostał się do Drezna unikając tym samym represji pruskich. W 1806 roku po klęsce Prus i zajęciu przez wojska francuskie Wielkopolski, Paweł Skórzewski wraz z Michałem Lipskim stanął na czele kilkuset ochotników, z którymi 7 listopada 1806 roku zajął Kalisz i wziął do niewoli pruską załogę. Wkrótce – w listopadzie 1807 roku – Skórzewski rozpoczął w Kaliszu tworzenie regularnych oddziałów wojskowych. W 1812 został obwołany marszałkiem pospolitego ruszenia w departamencie kaliskim, a po Kongresie Wiedeńskim car Aleksander I mianował go senatorem – wojewodą kaliskim. Niestety, nie cieszył się długo tą funkcją, gdyż zmarł w 1819. Uroczystości pogrzebowe odbyły się w kościele bernardynów w Kaliszu.

Według Gazety Wielkiego Księstwa Poznańskiego, która opisywała pogrzeb, wspaniały katafalk wzniesiony był na „8 łokci długi, 6 łokci szeroki, 11 łokci wysoki miał być nad cokołem piękny piedestał ozdobiony chorągwiami i różnymi trofeami wojskowymi ubrany, na którym stała piramida wznosząca trumnę czterema lwami podpartą, w około której cztery kolumny z broni i bagnetów związane przy rzęsistym świetle i całego kościoła zaćmieniu okazały czyniły widok. Na stronie frontalnej katafalku wsparty portret nieboszczyka na mieczu, laurem i orderami przywiązany przypominał rysy twarzy uwielbianego dobroczyńcy ludzkości, obrońcy kraju i senatora”. W mszy pogrzebowej, poza nieprzebranymi tłumami mieszkańców Kalisza udział brało wielu dostojników oraz pięciu biskupów.

Przypisy

1. Urzędnicy Wielkopolscy XV–XVIII wieku. Spisy". Oprac. Adam Bieniaszewski, 1987, s. 230.
2. [Series marszałków i konsyliarzy Konfederacij Targowickiej wszystkich województw, ziem i powiatów, które do niej przystąpiły z datą przystąpienia], 1792, rkps BK01172, k. 16.
3. Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 261.
4. Xięga Pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830; zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku krzyżem wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, Lwów 1881, s. 47.
5. Gąsiorowski i Topolski 1981 ↓, s. 673.
6. Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 528.
7. Dyaryusz Seymu Walnego Ordynaryinego Warszawskiego Szescio Niedzielnego Roku Panskiego MDCCLXXVIII. Dnia V. Miesiąca Pazdziernika Odprawuiącego się, Warszawa 1779, s. 3.
8. Dyaryusz Seymu Ordyngo [!] Warszawskiego Roku 1780 Dnia 2go Pazdziernika Zaczętego, z Wyrażeniem Posłow, Sessyi, Projektow, Mow, &c., Grodno 1780, s. 3.
9. Adam Skałkowski, Towarzystwo przyjaciół konstytucji 3 maja, Kórnik, 1930, s. 79.

Bibliografia

• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski [red.]: Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 673. ISBN 83-01-02722-3.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000401744765
• VIAF: 296159369
• PLWABN: 9810657077905606
• NUKAT: n2013180670