Park Stefana Żeromskiego w Warszawie

Park Stefana Żeromskiego w Warszawie

nr rej. A-1578 z 2020-07-28
Fragment parku przy głównym wejściu od strony placu Wilsona
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Dzielnica	Żoliborz
Powierzchnia	6[1] ha
Data założenia	1932
Projektant	Leon Danielewicz, Stanisław Zadora-Życieński
Położenie na mapie Warszawy Park Stefana Żeromskiego w Warszawie
Położenie na mapie Polski Park Stefana Żeromskiego w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Park Stefana Żeromskiego w Warszawie
52°16′06,6″N 20°59′19,1″E
Strona internetowa

Park Stefana Żeromskiego – park w warszawskiej dzielnicy Żoliborz, znajdujący się w rejonie ulic: Mickiewicza, Krasińskiego, Czarnieckiego i Mierosławskiego.

Historia

Park ok. 1939

Fragment parku od strony placu Wilsona

Fontanna z rzeźbą Dziewczyna z dzbanem autorstwa Henryka Kuny

Park został założony w latach 1925–1932 (według innego źródła 1930–1932)^[2] z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Żoliborza na terenach wokół fortu Sokolnickiego^[1][2]. Z uwagi na trudną sytuację gospodarczą i wzrost bezrobocia przy jego urządzaniu zatrudniono ok. 600 bezrobotnych, na co uzyskano środki z budżetu państwa^[3]. Pozostałe koszty urządzenia parku, w tym budowę ogrodzenia, poniosło Towarzystwo Przyjaciół Żoliborza, finansując je ze składek swoich członków^[3]. Do kompozycji parku wykorzystano wały i fosy dawnych fortyfikacji^[1]. Główne wejście umieszczono od strony placu Wilsona, pozostałe od strony ulic Krasińskiego i Mierosławskiego^[2].

Projektantami parku byli Leon Danielewicz i Stanisław Zadora-Życieński. Na skwerze, przy głównym wejściu od placu Wilsona, ustawiono fontannę z rzeźbą Dziewczyna z dzbanem nazywaną przez mieszkańców Aliną dłuta Henryka Kuny^[2]. Otaczał ją okrągły trawnik i kuliste krzewy cisów. Rzeźba stała się jednym z symboli Żoliborza^[2][4].

Park został otwarty 23 czerwca 1932^[5].

Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 park był miejscem pochówków poległych^[6]. W maju 1943 został zamknięty dla ludności polskiej^[7]. W 1944 został częściowo zniszczony^[1]. Został zrekonstruowany po zakończeniu wojny^[1].

W latach 2003–2005 przeprowadzona została modernizacja parku. Jej autorzy, Marek Szeniawski i Wojciech Trzópek oparli się na założeniach projektu pierwotnego. W ramach modernizacji przygotowano m.in. plac zabaw dla dzieci o powierzchni ponad 2 tys. m kw. W narożniku ulic Mickiewicza i Mierosławskiego utworzono kącik dla zakochanych z zabytkowym poidełkiem. Odrestaurowano także fontannę i wyeksponowano dwa kamienie upamiętniające 15. i 75. rocznicę odzyskania niepodległości^[8].

Z inicjatywy Zarządu Zieleni m.st. Warszawy w okresie od lipca do września 2023 roku przeprowadzono pierwszą w Polsce inwentaryzację nietoperzy na terenie miejskim, która obejmowała m.in. park Stefana Żeromskiego. Wtedy po raz pierwszy w Warszawie stwierdzono obecność borowca leśnego (Nyctalus leisleri)^[9].

Upamiętnienia

W parku znajdują się kamienie upamiętniające:

• 
  15. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości^[10]
• 
  75. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości
• 
  100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości
• 
  Jacka Kuronia, który mieszkał w pobliskim budynku przy ulicy Mickiewicza^[11]

Przypisy

1. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 620. ISBN 83-01-08836-2.
2. Tomasz Pawłowski, Jarosław Zieliński: Żoliborz. Przewodnik historyczny. Warszawa: Rosner i Wspólnicy, 2008, s. 231. ISBN 978-83-60336-27-4.
3. Józef Gonerko: Towarzystwo Przyjaciół Żoliborza [w:] Żoliborz. Wczoraj. Dziś. Jutro. Warszawa: Książka i Wiedza, 1970, s. 189.
4. Alina - dziewczyna z dzbanem
5. Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 367. ISBN 83-06-00089-7.
6. Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Na Żoliborzu 1939–1945. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 28. ISBN 83-05-11180-6.
7. Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 496. ISBN 978-83-240-1057-8.
8. Park Żeromskiego wrócił do świetności. Urząd m.st. Warszawy, 2005-11-28. [dostęp 2017-09-13]. (pol.).
9. Marcin M. Granat, Kilka faktów o miastowych nietoperzach, „Przyroda Polska”, nr 4/2024, s. 30-31, ISSN 0552-430X.
10. Kalendarz warszawski 1 X 1993–30 VI 1994. „Kronika Warszawy”. 3 (95), s. 209, 1994. 
11. Anna Pawlikowska-Piechocka: Turystyka i wypoczynek w zabytkowych parkach Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Novae Res, 2009, s. 97. ISBN 978-83-61194-88-0.

Linki zewnętrzne

• Park Żeromskiego na stronach Urzędu m.st. Warszawy