Jeziora PlitwickieJeden z wielu wodospadów na terenie PlitvicPark Narodowy Jezior PlitwickichPark Narodowy Jezior PlitwickichJeziora Plitwickie
Park Narodowy Jezior Plitwickich (chorw.Nacionalni park Plitvička jezera) – park narodowy w Chorwacji, położony w środkowej części kraju ok. 140 kilometrów od Zagrzebia niedaleko wschodniej granicy z Bośnią i Hercegowiną; założony w 1949 roku. Jego największą atrakcją jest 16 jezior krasowych połączonych ze sobą licznymi wodospadami, znanych jako Jeziora Plitwickie. Jeziora dzielą się na dwa zespoły połączone kaskadowo – Górne i Dolne Jeziora[1].
Kompleks Jezior Plitwickich tworzą dwa zespoły połączonych kaskadowo jezior – tzw. Górne Jeziora (chorw.Gornja jezera) i Dolne Jeziora (chorw. Donja jezera), zasilane systemem wód powierzchniowych i podziemnych. Jeziora oddzielone są od siebie trawertynowymigroblami, na których tworzą się wodospady, których naliczono tutaj ponad 90. Długość wszystkich jezior wynosi łącznie 8,2 km, a ich łączna powierzchnia – ok. 200 hektarów. Największym z nich jest jezioro Kozjak: ma powierzchnię 80 hektarów i jest głębokie na 49,5 m. Potok Plitvica, dopływający po powierzchni otaczającej Plitwickie Jeziora wierzchowiny w rejon najniższego z jezior, spada w głąb doliny wysokim na 78 m Wielkim Wodospadem (chorw. Veliki slap). Jest to największy wodospad Chorwacji. Różnica wysokości pomiędzy taflą pierwszego jeziora (Prošćansko jezero, 636 m n.p.m.) a początkiem rzeki Korany (480 m n.p.m.) wynosi 156 m.
Na terenie parku znajdują się również jaskinie. Największe z nich to Supljara o długości 70 metrów i Golubinjaca o długości 160 metrów.
Ochrona przyrody
Pierwszy rezerwat na tym terenie został założony w roku 1928. Park narodowy natomiast rozpoczął swą działalność w kwietniu 1949 r. Granice, kilkakrotnie poszerzane, ostatecznie w 1997 r. objęły powierzchnię 29 500 ha. W 1979 Park Narodowy Jezior Plitwickich znalazł się na liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i PrzyrodniczegoUNESCO[2].
Flora
Na terenie parku stwierdzono około 1100 gatunków roślin, w tym wiele endemitów. Są tu rośliny zarówno śródziemnomorskie, jak i właściwe terenom borealnym.
Spośród roślin zielnych należy wymienić występowanie na terenie parku blisko 50 gatunków storczykowatych, a więc prawie tyle samo, co na terenie całej Polski. Wśród nich spotykana jest najładniejsza europejska orchidea – obuwik pospolity.
W czasach starożytnych obszary w rejonie współczesnego parku narodowego zamieszkiwane były przez liczne ludy. Najczęściej wymienia się: Celtów, Ilirów, Japygów, Rzymian i Awarów. Ze średniowieczem związana jest lokalna legenda tłumacząca powstanie zbiorników wodnych. Według niej ludzie żyjący na tych terenach cierpieli z powodu susz. Kiedy wydawało się, że nic ich nie uratuje z pomocą przyszła im czarodziejka nazywana Czarną Królową. Za pomocą magii sprowadziła ulewę, która raz na zawsze zmieniła wygląd tego obszaru[3].
Wykopaliska archeologiczne potwierdzają istnienie tu niewielkiego klasztoru, według tradycji należącego do zakonu paulinów. Fundamenty pochodzących z XIII wieku zabudowań odkryto w okolicy jeziora Gradinsko. Budowla, najprawdopodobniej romańska, została na przełomie XV/XVI wieku przekształcona w niewielki zamek znany jako Krčingrad[4]. Fortyfikacja wymieniania jest w XVI-wiecznych raportach oraz oznaczona na kilku mapach wojskowych z XVIII wieku[5]. Mimo przeprowadzonych tu w 2008 i 2009 roku badań archeologicznych nie udało ustalić się do jakiego rodu należały fortyfikacje. Niektóre hipotezy wiążą zameczek z rodziną Babonicsok[6].
Podczas wojen z Turcją jeziora Plitwickie znalazły się na obszarze buforowym zwanym Pograniczem Wojskowym. Cesarscy urzędnicy chętnie osiedlali tu tzw. uskoków, czyli chorwackich i czarnogórskich uciekinierów z ziem zajętych przez Osmanów. To z kolei doprowadziło do zmiany zróżnicowania etnicznego tego terenu, a podczas wojny domowej w byłej Jugosławii zakończyło się tzw. „Plitwicką Krwawą Wielkanocą”[7].
Do terytorium tego podczas rozpadu Jugosławii w 1. połowie lat 90. XX wieku zgłaszali pretensje także zamieszkali w Bośni Serbowie, tworząc Republikę Serbskiej Krajiny, tym bardziej że choć sam park formalnie podlegał chorwackim władzom, to okoliczną ludność w owym czasie stanowili jednak w większości Serbowie. W marcu 1991, na Wielkanoc, doszło w rejonie jezior do starcia uzbrojonych serbskich separatystów z chorwackimi siłami bezpieczeństwa, w wyniku którego po każdej ze stron poniosła śmierć jedna osoba. Wydarzenie to wzmogło znacznie napięcie pomiędzy domagającą się autonomii jugosłowiańską republiką Chorwacji a władzami Jugosławii i istotnie wpłynęło na późniejsze wydarzenia, w tym na formalną deklarację niepodległości Chorwacji i będącą jej konsekwencją wojnę jugosłowiańsko-chorwacką.
Turystyka
Park narodowy wokół Jezior Plitwickich jest licznie odwiedzaną atrakcją turystyczną. W miesiącach letnich przyjeżdża tu kilka tysięcy osób dziennie. Na teren parku można wejść jednym z czterech przygotowanych wejść, przy których urządzone są obszerne parkingi i centra obsługi turystów. Zwiedzać park można kilkunastoma różnymi trasami, na których są odcinki do pokonania pieszo, niewielkimi statkami pasażerskimi (kursują na jeziorze Kozjak) oraz pociągami drogowymi[8]. Trasy przygotowane są i oznakowane tak, aby dostosować ich stopień trudności do indywidualnych możliwości turystów: najkrótsze z nich zajmują do 2 godzin, najdłuższe – do 8 godzin wędrówki. Niedozwolone jest jednak opuszczanie oznakowanych ścieżek, a także biwakowanie, rozpalanie ognisk, łowienie ryb, kąpiel w jeziorach itp.
↑ZorislavZ.HorvatZorislavZ., Srednjovjekovna pavlinska arhitektura na području senjske imodruško-krbavske biskupije, „Senjski zbornik”, 26, 1999, s. 123–178.
↑Między innymi: Mappa generalis Regni Hungariae partiumque adnexarum Croatiae Slavoniae et Confiniorum Militarium (...).
↑Dorothy Stannard: Podróże marzeń. Chorwacja. przygot. ed. pol. Bogdan Rudnicki; red. prow. Joanna Zaborowska; tłum. Maciej Falski. Warszawa: Mediaprofit Sp. z o.o., 2007, s. 112. ISBN 978-83-60174-64-7. Cytat: Opłata za wstęp obejmuje także korzystanie ze stateczku i kolejki turystycznej, która ułatwia zwiedzanie..
Bibliografia
Drzycimski Idzi: Plitwickie Jeziora, w: „Poznaj świat” R. XII, nr 11 (144), listopad 1964, s. 35–36.
.jpg)
