Osiedle im. Gustawa Morcinka (Kłodzko)

Osiedle im. Gustawa Morcinka

Osiedle Kłodzka
Centrum osiedla
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Miasto	Kłodzko
Data założenia	1962–1973
W granicach Kłodzka	1809
Powierzchnia	0,135 km²
Wysokość	294–303 m n.p.m.
Strefa numeracyjna	0-74
Kod pocztowy	57-300
Tablice rejestracyjne	DKL
Położenie na mapie Kłodzka
50°25′55″N 16°39′09″E

Ulica Walasiewiczówny

Ulica Morcinka

Ulica Morcinka

Ulica Morcinka

Ulica Kusocińskiego

Ulica Okrzei

Ulica Kusocińskiego

Secesyjna willa przy ul. Morcinka

Siedziba Komendy Powiatowej Policji przy pl. Chopina

Osiedle im. Gustawa Morcinka – osiedle mieszkaniowe w Kłodzku, położone w południowej części miasta, na lewym brzegu Nysy Kłodzkiej. Powstało jako drugie osiedle mieszkaniowe w mieście po zakończeniu II wojny światowej. Zamieszkuje je kilka tysięcy mieszkańców.

Geografia

Położenie geograficzne

Osiedle im. Morcinka położone jest w południowej części Kłodzka. Graniczy na zachodzie z osiedlem im. Dąbrówki (dawniej XXX-lecia PRL), na północy ze Śródmieściem (dawne Przedmieście Zielone), na wschodzie za Nysą Kłodzką z osiedlem Krzyżna Góra, a na południu z Książkiem. Od centrum miasta oddalone jest o ok. 1 km^[1].

Warunki naturalne

Osiedle położone jest na wysokości 294–303 m n.p.m. Największe wzniesienia znajdują się w zachodniej części osiedla, zaś jego wysokość hipsometryczna stopniowo opada w kierunku wschodnim ku rzece Nysie Kłodzkiej^[2]. Cały jego obszar stanowi teren zabudowany^[1].

Historia

Teren, na którym stoi dzisiejsze osiedle, należał od czasów średniowiecza do jednego z kłodzkich przedmieść, zwanego Zielonym^[3]. Nie był on jednak zabudowany. W 1809 roku obszar ten został włączony oficjalnie do miasta. Mimo tego, dopiero po zniesieniu statusu miasta-twierdzy w 1877 roku przez władze niemieckie następuje intensywniejsza zabudowa tego obszaru^[4]. W tym czasie na północnym oraz zachodnim skraju osiedla zaczęły powstawać pierwsze domy mieszkalne o charakterze willowym w stylu historycznym, a później secesyjnym. Pod koniec XIX wieku wytyczono nowe ulice i place na osiedlu, w tym obecne: Chopina, Okrzei (południowy trakt) i Kusocińskiego^[5].

W okresie dwudziestolecia międzywojennego wytyczono obecną ulicę Walasiewiczówny oraz wschodni odcinek Kusocińskiego, tym samym ustalając obowiązującą do dziś siatkę ulic. Planowano w tym terenie budowę domów jednorodzinnych. Zamiary te zostały przerwane przez wybuch II wojny światowej^[6].

Po przejęciu Kłodzka przez władze polskie w 1945 roku oraz wzrostowi liczby ludności miasta, podjęto decyzję o budowie w tym rejonie nowego osiedla mieszkaniowego, składającego się z kilku bloków z wielkiej płyty, którego budowa rozpoczęła się w 1962 roku^[7]. Jako pierwsze powstały do 1965 roku bloki przy ul. Morcinka^[8]. Kolejne bloki w rejonie ulicy Okrzei wzniesiono do końca 1970 roku^[9]. Jako ostatnie powstały w latach 1971–1973 klatkowce oraz punktowce w rejonie ulic Walasiewiczówny i Kusocińskiego. Przy tej ostatniej wybudowano ponadto naprzeciwko stadionu miejskiego kilka domów jednorodzinnych^[10].

Nazewnictwo

Osiedle zostało nazwane na cześć znanego polskiego pisarza związanego z Górnym Śląskiem, nauczyciela, działacza publicystycznego i posła na Sejm PRL I kadencji – Gustawa Morcinka (1891–1963), który zmarł w trakcie budowy pierwszych bloków^[11].

Administracja

Obszar obecnego osiedla od zawsze dzielił losy polityczno-administracyjne z Kłodzkiem, zostając do niego oficjalnie włączony w drugiej połowie XIX wieku^[12]. Po zakończeniu II wojny światowej znalazł się w granicach Polski. Wszedł jako część Kłodzka w skład województwa wrocławskiego, powiatu kłodzkiego^[13]. Z kolei po zmianach w administracji terenowej w latach 70. XX w. wszedł w skład województwa wałbrzyskiego^[14]. W 1999 roku ponownie reaktywowano powiat kłodzki, który wszedł w skład województwa dolnośląskiego^[15].

Na terenie Kłodzka nie występują pomocnicze jednostki administracyjne, takie jak: osiedla, czy dzielnice, dlatego też o większości spraw decyduje samorząd miejski, którego siedziba znajduje się na pl. Bolesława Chrobrego, na Starym Mieście. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta pięciu radnych co 5 lat (do 2018 roku kadencja wynosiła 4 lata), tworząc okręg wyborczy nr 3, wraz z całą środkową częścią miasta, położoną na lewym brzegu Nysy Kłodzkiej^[16].

Na obszarze osiedla znajdują się siedziby trzech instytucji:

• Urzędu Skarbowego – ul. Walasiewiczówny 1^[17],
• Kłodzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej – ul. Walasiewiczówny 4^[18],
• Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku – pl. Chopina 2^[19].

Edukacja i kultura

Dzieci w wieku 7–15 lat pobierają naukę w mieszczącej się w pobliżu osiedla przy ul. Bohaterów Getta 22, Szkole Podstawowej nr 6 im. Unii Europejskiej^[20]. Następnie młodzież kontynuuje dalsze kształcenie w zdecydowanej większości w szkołach średnich położonych w centrum miasta^[21].

Religia

Większość mieszkańców osiedla stanowią wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Osiedle wchodzi w skład katolickiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, która obejmuje swoim zasięgiem całą środkową część miasta oraz Gołogłowy. Została ona utworzona w średniowieczu. Jej siedziba znajduje się na terenie kłodzkiej starówki. Obecnie funkcję proboszcza sprawuje ks. Henryk Całka, SJ. Parafia ta wchodzi w skład diecezji świdnickiej i dekanatu kłodzkiego^[22].

Architektura i urbanistyka

Jest to wielkopłytowe osiedle. Stoją tu m.in. cztero- i pięciokondygnacyjne wielkokwiatowe budynki mieszkalne, mające charakter klatkowców i punktowców. Gdzieniegdzie zachowały się XIX-wieczne kamienice i domy jednorodzinne, głównie w zachodniej i północno-wschodniej części. W ich architekturze dominuje styl: secesyjny oraz neostyle. Współczesne osiedle zostało wybudowane na planie prostokąta^[23]. Jego granice wyznaczają w zasadzie ulice: Kusocińskiego (na południu), Bohaterów Getta (na zachodzie), Harcerzy i Morcinka (na północy) oraz Kusocińskiego (na południu)^[1].

W skład osiedla wchodzą plac i 6 ulic^[24]:

• pl. Fryderyka Chopina,
• ul. Bohaterów Getta (część),
• ul. Janusza Kusocińskiego,
• ul. Harcerzy,
• ul. Gustawa Morcinka,
• ul. Stefana Okrzei (część),
• ul. Stanisławy Walasiewiczówny.

Rekreacja

Na terenie osiedla istnieją przydomowe niewielkie ogródki działkowe. Z kolei między blokami znajdują się place zabaw, z których korzysta lokalna społeczność. We wschodniej części osiedla w latach 70. XX wieku powstał niewielki park, zbudowany w czynie społecznym przez uczniów Zespołu Szkół Budowlanych im. prof. Żenczykowskiego w Kłodzku. Znajdują się w nim aleje spacerowe z ławkami, z widokiem na Nysę Kłodzką i wodospad^[25]. Ponadto w południowo-wschodniej części osiedla umiejscowiony jest plac manewrowy dla zdających kurs na prawo jazdy^[26].

Gospodarka

Osiedle posiada w pełni rozwiniętą własną infrastrukturę handlową. Działa tu kilka prywatnych sklepów osiedlowych. Poza tym zlokalizowane są tutaj dwa supermarkety: „Dino Market” przy ul. Morcinka oraz „Dobosz Market”, mieszczący się przy u. Bohaterów Getta, należący do byłej kłodzkiej radnej oraz znanej przedsiębiorczyni, Haliny Dobosz^[27].

Infrastruktura

Transport

Przez zachodnią granicę osiedla im. Gustawa Morcinka, którą stanowi ul. Bohaterów Getta, w dawnych czasach wiódł ważny szlak prowadzący z Wrocławia przez Kłodzko i Bystrzycę Kłodzką do Przełęczy Międzyleskiej, gdzie znajdowała się granica z Czechami^[28]. W XX wieku wraz z rozwojem motoryzacji, droga ta straciła na znaczeniu na rzecz nowej trasy położonej po prawej stronie Nysy Kłodzkiej^[29]. Współcześnie droga ta ma status drogi powiatowej nr 3238D prowadzącej z Kłodzka przez Krosnowice, Gorzanów do Starej Łomnicy^[30].

Komunikacja

Na terenie osiedla im. Gustawa Morcinka zlokalizowany jest jeden przystanek autobusowy komunikacji miejskiej, znajdujący się w sąsiedztwie supermarketu „Dobosz”^[31]. Przystanek ten – „Kłodzko, Bohaterów Getta, Dobosz” obsługiwany jest przez miejskiego przewoźnika, którym jest firma A-Vista. Odjeżdżające z niego busy kursują na trasie: Kłodzko/ul. Szpitalna/Szpital w kierunku Kłodzko/ul. Noworudzka/Galeria^[32].

Ponadto na przystanku „Kłodzko, ul. Bohaterów Getta, Dobosz” kursują autobusy komunikacji podmiejskiej obsługiwanej przez PKS Kłodzko. Jeżdżą one w relacji: Kłodzko Dworzec Autobusowy – Starków^[33]. Do lat 90. XX wieku linia ta nosiła numer 1^[34].

Bezpieczeństwo

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – osiedle im. Gustawa Morcinka podlega rejonowi działania Komendy Powiatowej Straży Pożarnej oraz Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku, która ma tutaj swoją główną siedzibę przy pl. Chopina 2. Funkcję dzielnicowego pełni asp. Grzegorz Piech z III Rejonu Służbowego^[35]. Z ramienia kłodzkiej straży miejskiej III Rejon Służbowy obsługują st. insp. Krzysztof Wajda i mł. strażnik Sebastian Ligas^[36].

Na osiedlu znajdują się apteki, przychodnie zdrowia, gdzie swoje gabinety lekarskie mają lekarze pierwszego kontaktu oraz dentyści. W 1994 roku powstało tutaj przy ul. Kusocińskiego Centrum Medyczne „Salus”, które posiada własne pracownie diagnostyczne: RTG, endoskopii, spirometrii, USG, analityki laboratoryjnej, pracownię badań psychotechnicznych, zakłady rehabilitacji ambulatoryjnej oraz oddział dzienny rehabilitacji. Świadczy ono usługi z zakresu medycyny rodzinnej i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej oraz medycyny pracy. Wykonuje usługi w zakresie transportu sanitarnego chorych w kraju i za granicą. W kłodzkiej placówce Centrum Medycznego „Salus” prowadzi oddział szpitalny, w którym wykonywane są procedury z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii urazowo-ortopedycznej, chirurgii plastycznej, jak i laryngologii^[37].

Przypisy

1. Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 3, PPWK, Wrocław – Warszawa 1999.
2. Wysokość opracowana na podstawie „Google Earth”.
3. Glatz. Stadplan (1760), plan miasta Kłodzka z 1760 roku.
4. K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, s. 12.
5. M. Krause, Plan von Glatz. Entworfen und geziechnet, Glatz ca. 1896.
6. Historischer Stadtplan von Glatz. 1:5000, Stand: um 1934, Glatz 1934. [on-line] [dostęp 2012-03-27].
7. K. Marcinek, W. Prorok, op. cit., s. 13.
8. Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 164.
9. K. Marcinek, W. Prorok, op. cit., s. 14.
10. Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 170–171.
11. Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 205.
12. Por.: Plan von Glatz, 1:4500, pod red. M. Krausego, Glatz ca 1896.
13. A. Herzig, M. Ruchniewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej, Hamburg-Wrocław 2006, s. 385.
14. A. i A. Galasowie, Dzieje Śląska w datach, wyd. Rzeka, Wrocław 2001, s. 285.
15. Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej, pod red. J. Laski i M. Kowalcze, t. 1, Kłodzko 2009, s. 6.
16. Granice okręgu na stronie PKW według stanu z wyborów samorządowych z 2018 roku [on-line] [dostęp 2020-10-25].
17. Informacje na stronie Urzędu Skarbowego w Kłodzku [on-line] [dostęp 2012-03-27].
18. Informacja na stronie SM w Kłodzku [on-line] [dostęp 2012-03-27].
19. Dane dotyczące siedziby KPP w Kłodzku na jej witrynie internetowej. klodzko.policja.gov.pl. [dostęp 2012-03-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-31)].
20. Granice obwodów szkół publicznych w Kłodzku od 1.09.2019 r. na podst. Uchwały nr VIII/45/2019 Rady Miejskiej w Kłodzku z dnia 25.04.2019 r.. um.bip.klodzko.pl. [dostęp 2020-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)].
21. Dane Wydziału Edukacji i Spraw Społecznych UM w Kłodzku na rok szkolny 2019/2020.
22. Schematyzm Diecezji Świdnickiej, pod red. A. Bałabucha, Świdnica 2010.
23. Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 197.
24. Interaktywny plan Kłodzka na oficjalnym serwisie miejskim [on-line] [dostęp 2020-10-23].
25. Na podstawie Kroniki Zespołu Szkół Budowlanych w Kłodzku z 1971 roku.
26. Informacja za kłodzkim oddziałem PZMot w Kłodzku.
27. Dane na podstawie Wydział Gospodarki Mieniem Komunalnym i Planowania Przestrzennego UM w Kłodzku według stanu na październik 2020 roku.
28. K. Bartkiewicz, Dzieje ziemi kłodzkiej w wiekach średnich, Wrocław – Warszawa – Kraków 1977, s. 20.
29. Kotlina Kłodzka. Mapa turystyczna, 1:100 000, Eko-Graf, Wrocław 1997.
30. Wykaz dróg powiatowych podlegających pod zarząd Starostwa Powiatowego w Kłodzku. zdp.bip.klodzko.pl. [dostęp 2020-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)].
31. Dane na podstawie Wydziału Gospodarki Mieniem Komunalnym i Planowania Przestrzennego UM w Kłodzku wg stanu na 31.12.2019 roku.
32. Rozkład jazdy komunikacji miejskiej w Kłodzku na oficjalnej stronie A-Visty [on-line] [dostęp 2020-10-23].
33. Informacja uzyskana w centrali PKS Kłodzko według rozkładu jazdy, stan na 1.09.2020 roku.
34. Informacje praktyczne o Kłodzku zamieszczone na odwrocie Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. PPWK, Warszawa – Wrocław 1999.
35. Informacja dotycząca dzielnicowych na stronie KPP w Kłodzku. klodzko.policja.gov.pl. [dostęp 2020-10-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)].
36. Rejony Służbowe Straży Miejskiej w Kłodzku od 2019 roku. sm.bip.klodzko.pl. [dostęp 2020-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)].
37. Informacje dotyczące CM „Salus” na jego oficjalnej stronie [on-line] [dostęp 2012-03-27].

Bibliografia

• Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko 1998.
• Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, I-BIS, Wrocław 1994.
• K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, Fundacja Rozwoju Miasta Kłodzka i Ziemi Kłodzkiej „Actus”.

Linki zewnętrzne

• Dawne i współczesne zdjęcia osiedla im. Gustawa Morcinka w Kłodzku [on-line] [dostęp 2020-10-25]