Orfeusz i Eurydyka (Czesław Miłosz)

*Orfeusz i Eurydyka*
Autor	Czesław Miłosz
Typ utworu	tom poezji
	Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Kraków
Język	polski
Data wydania	2002
Wydawca	Wydawnictwo Literackie

Orfeusz i Eurydyka – poemat Czesława Miłosza wydany w 2002 r. przez Wydawnictwo Literackie w Krakowie.

Utwór dedykowany jest pamięci drugiej żony poety Carol, która zmarła w szpitalu w San Francisco 15 sierpnia 2002 r. Pierwodruk ukazał się w „Tygodniku Powszechnym” (2002, nr 40, s. 16-18). Pięciojęzyczne wydanie książkowe, oprócz tekstu polskiego oryginału, zawiera tłumaczenia utworu na jęz. angielski, niemiecki, rosyjski i szwedzki:

Orpheus and Eurydice, tł. Czesław Miłosz i Robert Haas
Orpheus und Eurydike, tł. Doreen Daume
Orfej i Èvridika, tł. Anatol Roitman
Orfeus och Eurydike, tł. Anders Bodegård

Na stronie przytytułowej widnieje dedykacja: In memoriam Carol. Na okładce umieszczono fragment obrazu Tycjana Orfeusz i Eurydyka.

Miłosz sięga do greckiego mitu o Orfeuszu, Eurydyce i Hermesie. W jednym z wywiadów poeta wyjaśniał:

Pisałem ten utwór nocami, zamiast rozmyślać o śmierci żony. I przychodziły kolejne fragmenty, jakby bez mojej woli. (…) Ten utwór ma pewien klucz. Leciałem z Krakowa do San Francisco, wiedząc, że Carol umiera i że koniec jest nieunikniony; jedyne, o co chodziło, to żeby zdążyć do szpitala przed jej śmiercią. I właściwie ta podróż po Hadesie to jest moja podróż do San Francisco i wędrówka po szpitalu.^[1]

Wydania polskie

Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2002
Wiersze ostatnie, Kraków: Znak, 2006
Wiersze wszystkie, Kraków: Znak, 2011, 2014

Przekłady na języki obce

Orfej I Evridika, „Nowa Polsza” 2002 nr 11
Orphee et Eurydice, „Esprit” 2003, nr 6
Orpheus and Eurydice, „The New Yorker” 2004, 17 May
Det. Orfeus och Eurydike, Stockholm: Bromberg, 2004
Drugi prostor, Beograd: Paideia 2007
Vtoroje prostranstvo, Sankt-Petersburg: Azbooka, 2010

Recenzje i omówienia

Bernacki Marek, Sen Orfeusza. O intertekstualnych tropach poematu Cz. Miłosza "Orfeusz i Eurydyka", „Świat i Słowo” 2004, nr 2, s. 29-42.
Jagodzińska-Kwiatkowska Joanna, Droga ku spełnieniu: inicjacyjne sensy poematu Czesława Miłosza „Orfeusz i Eurydyka”, „Archiwum Emigracji. Studia – Szkice – Dokumenty” 2011, z. 1–2, s. 153-173.
Kisiel Marian, Za nim na ścieżce nie było nikogo, „Nowe Książki” 2003, nr 4, s. 38.
Kuczyńska-Koschany Katarzyna, Bez Eurydyki. Rilke, Herbert, Miłosz wobec mitu miłosnej żałoby, „Zeszyty Literackie” 2003, nr 83, s. 197-202.
Legeżyńska Anna, Muzyka ziemska, muzyka ziemi, „Polonistyka” 2003, nr 5, s. 309-311.
Myszkowski Krzysztof, Dwa światy, „Kwartalnik Artystyczny” 2002, nr 4, s. 8-13.
O poemacie Czesława Miłosza „Orfeusz i Eurydyka”, „Zeszyty Literackie” 2003, nr 83, s. 203-208 (Ewa Bieńkowska, Przemysław Dakowicz, Bohdan Paczowski, Adam Szczuciński).
Olejniczak Józef, Eurydyka, Orfeusz, Miłosz, miłość, śmierć, poezja, „Świat i Słowo” 2006, nr 1, s. 173-190.
Sawicka Elżbieta, Twarz Eurydyki, „Rzeczpospolita (Plus-Minus)” 2003, nr 27, s. D3.
Sławińska Irena, Dar, „Kwartalnik Artystyczny” 2002, nr 4, s. 7.
Stabryła Stanisław, Słowa przeciwko śmierci. Komentarz do poematu "Orfeusz i Eurydyka" Czesława Miłosza, „Nowy Filomata” 2014, nr 1, s. 56-63.
Ślósarska Joanna, Śpiący Orfeusz. Kilka uwag o poemacie Czesława Miłosza „Orfeusz i Eurydyka”, „Acta Universitatis Lodziensis” 2006, z. 8, s. 279-295.
Sztukiecka Grażyna, O pocieszeniu, jakie daje mit orficki, ”Świat i Słowo” 2004, nr 2, s. 43-56.
Telicki Marcin, Miłosz, współczesny Orfeusz, opłakuje Eurydykę, „Polonistyka” 2011, nr 5, s. 49-53.
Tomalak Barbara, Orfeusz i Eurydyka – inny wymiar, „Świat i Słowo” 2006, nr 1, s. 191-214.
Wata Anita, Poemat o utraconym człowieczeństwie..., „Anthropos ?” 2007, nr 8-9.
Zaleski Marek, Zamiast, „Teksty Drugie” 2003, nr 5, s. 34-59.
Zieliński Jan, Odejście Hermesa, „Tygodnik Powszechny” 2003, nr 7, s. 13.
Żakiewicz Zbigniew, Poeta-Orfeusz, „Kwartalnik Artystyczny” 2002, nr 4, s. 14-17.

Przypisy

↑ Cz. Miłosz, Rozmowy polskie 1999-2004, Kraków 2010, s. 509 (Brama do Hadesu, Z Czesławem Miłoszem rozmawia Tomasz Fiałkowski).

Bibliografia

Aleksander F--t, Bibliografia (wybór), [w:] Czesław Miłosz, Wiersze, t. 5, Kraków: Znak, 2009, s. 410-411.
Agnieszka Kosińska, Jacek Błach, Kamil Kasperek, Czesław Miłosz. Bibliografia druków zwartych, Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM; Warszawa: Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literatura Polską. Oddział Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza, 2009, s. 171-173.

Linki zewnętrzne

[1] Cz. Miłosz, Rozmowy polskie 1999-2004, Kraków 2010, s. 509 (Brama do Hadesu, Z Czesławem Miłoszem rozmawia Tomasz Fiałkowski).

[1]