Nerw wychodzi z mózgowia w kącie mostowo-móżdżkowym dwoma korzeniami. Korzeń grubszy (ruchowy) tworzy właściwy nerw twarzowy, zaś korzeń leżący bocznie, zwany nerwem pośrednim, cieńszy od poprzedniego zawiera włókna wydzielnicze i czuciowe. Nerw wchodzi następnie do otworu słuchowego wewnętrznego, biegnąc razem z nerwem przedsionkowo-ślimakowym. Do tego miejsca oba nerwy otoczone są wypustką opon mózgowia. Nerw twarzowy towarzyszy nerwowi przedsionkowo-ślimakowemu, dochodząc z nim do dna przewodu słuchowego wewnętrznego. Następnie oddziela się od niego i wraz z nerwem pośrednim przechodzi przez pole nerwu twarzowego (łac. area nervi facialis) w dnie przewodu do kanału nerwu twarzowego (kanału Fallopia) w piramidzie kości skroniowej, gdzie zawraca ku tyłowi i tworzy kolanko nerwu twarzowego (łac. geniculum nervi facialis). Tu znajduje się zwój kolanka (ganglion geniculi). Następnie biegnie ku tyłowi i dołowi w ścianie błędnikowej (przyśrodkowej) jamy bębenkowej. Przechodzi tam pomiędzy wyniosłością kanału półkolistego bocznego a okienkiem przedsionka. Na tym odcinku nerw twarzowy jest oddzielony od jamy bębenkowej cienką blaszką kostną grubości 1–2 mm. Powoduje to, że jest on często wciągany w procesy chorobowe dziejące się w uchu środkowym. Opuszcza jamę czaszki przez otwór rylcowo-sutkowy, wychodząc na zewnętrzną powierzchnię podstawy czaszki. Tutaj rozgałęzia się w trzech kierunkach: ku dołowi, oddając gałąź do tylnego brzuśca mięśnia dwubrzuścowego, ku tyłowi, oddając nerw uszny tylny i ku przodowi, zakręcając i wnikając prawie poziomo do ślinianki przyusznej, tuż poniżej otworu słuchowego zewnętrznego i bocznie do tylnego brzuśca mięśnia dwubrzuścowego, leżąc na powierzchni bocznej gałęzi żuchwy. W śliniance przyusznej początkowo (zwykle) dzieli się na dwie gałęzie, a następnie rozkrzewia, tworząc splot przyuszniczy.
Gałęzie
Nerw twarzowy oddaje następujące gałęzie:
Kolanko nerwu twarzowego prawego w odcinku wewnątrzskroniowym wraz z odchodzącymi gałęziami.
nerw uszny tylny – odchodzi od nerwu twarzowego tuż po jego wyjściu z otworu rylcowo-sutkowego, zmierza ku tyłowi i ku górze, przebiegając na przedniej powierzchni wyrostka sutkowatego. Dzieli się na dwie gałęzie:
gałąź uszna (łac. ramus auricularis nervi auricularis posterioris) – ruchowa, do mięśni małżowiny usznej
gałąź dwubrzuścowa (łac. ramus digastricus) – ruchowa, do tylnego brzuśca mięśnia dwubrzuścowego. Gałąź ta dzieli się także na gałąź rylcowo-gnykową, unerwiającą mięsień rylcowo-gnykowy i gałąź łączącą z nerwem językowo-gardłowym.
Przebieg i gałęzie nerwu twarzowego lewego w odcinku zewnątrzczaszkowym; widoczny splot przyuszniczy.
splot przyuszniczy (łac. plexus parotideus) – po rozpadzie głównego pnia na dwie gałęzie (górną i dolną) w miąższu ślinianki przyusznej, dzielą się one dalej wachlarzowato, tworząc opisywany splot, a dalej giną w zaopatrywanych odpowiednio mięśniach mimicznych. Splot przyuszniczy dzieli śliniankę przyuszną na dwa płaty: powierzchowny i głęboki. Liczne rozgałęzienia w przyusznicy nazywano dawniej gęsią stopką większą (łac. pes anserinus major).
Zasadnicze gałęzie splotu przyuszniczego:
gałęzie skroniowe (łac. rami temporales) dochodzą do następujących mięśni mimicznych:
Gałąź ta jest szczególnie ważna podczas operacji laryngologicznych w tym obszarze (np. resekcja ślinianki podżuchwowej), gdyż można ją łatwo uszkodzić co może skutkować opadnięciem kącika ust i asymetrią dolnej części twarzy.
gałąź szyi (łac. ramus colli) zaopatruje mięsień szeroki szyi, a następnie zespala się z gałęzią splotu szyjnego – nerwem poprzecznym szyi, tworząc w ten sposób tzw. pętlę szyjną powierzchowną (ansa cervicalis superficialis) zaopatrującą cały mięsień szeroki szyi.
Pozostałe unerwienie
ruchowo – mięśnie mimiczne twarzy, czyli odpowiadające za mimikę twarzy, tj. ekspresję emocji, grymasy, ruchy ust, powiek
Porażenie nerwu twarzowego należy do najczęstszych porażeń nerwów czaszkowych. Charakterystycznymi objawami jest obniżenie kącika ust i niemożność zamknięcia oka po stronie uszkodzenia.
