Muzeum mieści się w części budynku szkoły, do której w latach 1874–1886 uczęszczał Stefan Żeromski. Budowę szkoły rozpoczęto wiosną 1724 roku na tzw. Krakowskim Przedmieściu, w sąsiedztwie kościoła św. Trójcy, z inicjatywy bp. krakowskiego Konstantego Felicjana Szaniawskiego. Naukę rozpoczęto 4 września 1727 roku. Szkołę prowadzili księża Instytutu „Communis Vitae”, zwani potocznie bartoszkami (od imienia założyciela instytutu ks. Bartłomieja Holzhausera) lub komunistami.
W zbiorach muzeum znajdują się rękopisy utworów Stefan Żeromskiego. Między innymi fragment brulionu Wiernej rzeki, część czystopisu Słowa o bandosie, tekst polski włoskiej przedmowy do książki G.L. Milesi La spedizione di Francesco Nullo in Polonia, 1863, czystopisy utworów Wszystko i nic oraz Snu o chlebie, pięć kartek noweli Z odczytem, a także rękopis Oświadczenia w sprawie ochrony dla dzieci w Nałęczowie.
W muzeum zgromadzono zbiór listów pisarza z różnych lat. Ich adresatami byli: Bronisław Saski – kuzyn Żeromskiego, Zofia Kozierkiewiczowa – mieszkanka Kielc, Edmund Massalski – ówczesny redaktor „Gazety Kieleckiej”, Edward Łuszczkiewicz – szkolny kolega, Aleksander Januszkowski – zakopiański lekarz, Antoni Osuchowski – prawnik, czy Stefania Gliwicówna i Maria Bogdanowicz.
W zbiorach muzeum znajdują się pierwsze wydanie Ech leśnych z dedykacją dla Zofii Kochnowskiej czy O Adamie Żeromskim wspomnienie z dedykacją dla Jana Müllera.
Muzeum posiada płytę gramofonową z 1924 roku z nagranym głosem Stefana Żeromskiego, oraz kolekcję fotografii szkolnych kolegów Żeromskiego pochodzących z lat 1884-1886 (niektóre z nich opatrzone są dedykacjami).
Muzeum zajmuje się gromadzeniem, eksponowaniem zbiorów związanych z młodzieńczym okresem życia oraz twórczością Stefana Żeromskiego. Eksponaty prezentowane są na tematycznej wystawie stałej. Prócz działalności wystawienniczej muzeum prowadzi lekcje i warsztaty muzealne przeznaczone głównie dla młodzieży szkolnej.
W muzeum ma swoją siedzibę Towarzystwo im. Stefana Żeromskiego, które corocznie przyznaje Stypendia im. Andrzeja Radka.
Przypisy
↑Dawni pisarze polscy, t. 2, red. R. Loth, Warszawa 2001, s. 111
K. Zapałowa: Przewodnik. Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego. Kielce: Muzeum Narodowe w Kielcach, 1983. Brak numerów stron w książce
K. Zapałowa: Przewodnik. Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego. Kielce: Muzeum Narodowe w Kielcach, 1996. Brak numerów stron w książce
A. Massalski: Zarys historii szkoły, w: Księga pamiątkowa I Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Kielce: 1985. Brak numerów stron w książce
