Początkowo muzeum mieściło się w tzw. „Syngrejonie”[1], na wzgórzu na zachód od Altisu[2]. Budynek ten, sfinansowany przez greckiego bankiera i filantropa Andreasa Syngrosa (1831–1899), został wzniesiony w 1888 roku z zamiarem prezentacji w nim znalezisk ze stanowiska archeologicznego w Olimpii[1]. Projekt gmachu w stylu neoklasycznym sporządzili niemieccy architekci-archeolodzy – Friedrich Adler (1827–1908) i Wilhelm Dörpfeld (1853–1940) – którzy uczestniczyli w niemieckiej ekspedycji archeologicznej w Olimpii w latach 70. XIX wieku[1]. W 1954 roku gmach został mocno uszkodzony podczas trzęsienia ziemi i pozostawał zamknięty[1]. Wobec coraz większej liczby artefaktów znajdowanych w Olimpii podjęto decyzję o budowie nowej siedziby dla muzeum archeologicznego[1][2]. „Syngrejon” stał się magazynem[1]. Jego gmach wyremontowano przed Letnimi Igrzyskami Olimpijskimi w Atenach i w 2004 roku otwarto tu Muzeum Historii Starożytnych Igrzysk Olimpijskich[1].
Nowe Muzeum
Gmach Nowego Muzeum został wzniesiony w latach 1966–1975 według projektu greckiego architekta Pátroklosa Karantinósa (1903–1976)[2]. Eksponaty stopniowo przenoszono ze Starego do Nowego Muzeum, które otwarto uroczyście w 1982 roku w obecności ówczesnej minister kultury Meliny Mercouri (1920–1994)[2].
Przed Letnimi Igrzyskami Olimpijskimi w Atenach w 2004 roku wyremontowano wnętrza muzeum a wystawę przeorganizowano[2]. Nowa wystawa została otwarta 24 marca 2004 roku[2]. Obok, na nowo zaaranżowanych kolekcji, zaprezentowano publiczności „warsztat Fidiasza”[2].
Zbiory
Wystawa stała muzeum ukazuje historię sanktuarium w Olimpii w okresie od wczesnej epoki brązu do VI–VII w. n.e.[3]
Zbiory wystawiane są w dwunastu galeriach w porządku chronologicznym[3]:
Galeria 1: okres prehistoryczny
W pierwszej galerii prezentowane są znaleziska z okresu prehistorycznego, m.in. ceramika i narzędzia kamienne wczesnej kultury helladzkiej (2700–2000 p.n.e.) a także znaleziska z grobu legendarnego Pelopsa[3]. Znajdują się tu również obiekty z terakoty, kamienia i brązu, a także biżuteria z grobów odkrytych na terenie Nowego Muzeum z okresu kultury mykeńskiej (1600–1100 p.n.e.)[3].
Galeria 2: styl geometryczny i okres archaiczny
W drugiej galerii znajduje się obszerna kolekcja darów wotywnych z okresów geometrycznego i archaicznego – jeden z najbogatszych zbiorów artefaktów z epoki brązu na świecie[3]. Prezentowane są figurki ludzi i zwierząt, kociołki, trójnogi, naczynia i narzędzia, a także broń: hełmy, nagolenniki, tarcze i kirysy[3]. Znajdują się tu również akroterion ze świątyni Hery i kamienna głowa Hery[3].
Dary wotywne dla Zeusa: brązowe figurki zwierząt, IX–VIII w. p.n.e.
Brązowa figurka wotywna: siedem tańczących kobiet, VIII w. p.n.e.
Brązowa figurka wotywna: koń, VII w. p.n.e.
Brązowa figurka wotywna: lew, VIII w. p.n.e.
Uskrzydlony gorgonejon, VI w. p.n.e.
Galeria 3: późny okres archaiczny
W trzeciej galerii wystawione są naczynia ceramiczne i biżuteria brązowa oraz kilka dekoracji rzeźbiarskich znalezionych w ruinach Olimpii, m.in. fronton skarbca Megary, gzyms skarbca Geli i rzygacz w formie głowy lwa[3].
Odrestaurowany fragment frontonu skarbca Megary, 520 p.n.e.
Rzygacz w formie głowy lwa
Galeria 4: styl surowy
Wystawa w czwartej galerii obejmuje ogromne dekoracje terakotowe z grupą Zeus z Ganimedesem, taran z głową barana oraz hełmy Miltiadesa i Hierona[3]. Hełm Miltiadesa dedykowany jest Zeusowi po zwycięstwie Ateńczyków w bitwie pod Maratonem w 490 roku p.n.e.[5]
W galerii wystawiony jest posąg Nike z Olimpii dłuta Pajoniosa z Mende z ok. 421 r. p.n.e.[3][6], znaleziony w 1875 roku przez ekspedycję niemiecką[7]. Posąg stał na masywnym, dziewięciometrowym piedestale z inskrypcjami: po jednej stronie z dedykacją posągu Zeusowi Olimpijskiemu przez mieszkańców Mesenii i Nafpaktos po ich zwycięstwie nad Lakonią w II wojnie peloponeskiej (ok. 421 p.n.e.) i nazwiskiem artysty, który posąg wykonał[8] oraz drugą inskrypcją Meseńczyków z ok. 135 p.n.e. na prawym boku piedestału, upamiętniającą arbitraż pomiędzy Meseńczykami a Lakończykami w sprawie o sporny teren na górze Tajget – Dentheliatis[8]. Bogini ukazana jest w locie – po raz pierwszy w sztuce greckiej – jak schodzi z Olimpu, by obwieścić tryumf Meseńczyków[6]. Jest to najstarszy znany posąg Nike w sztuce greckiej i charakterystyczny przykład stylu bogatego[6].
↑ abOlympia Vickatou: Temple of Zeus at Olympia. [w:] Ministry of Culture and Sports of Greece: Odysseus Portal [on-line]. [dostęp 2017-12-28]. (ang.).
↑Nike of Paionios. W: (red.) Nancy Thomson de Grummond: Encyclopedia of the History of Classical Archaeology. London: Routledge, 1996. ISBN 1-884964-80-X. Brak numerów stron w książce
↑ abOlympia Vickatou: Pedestal of the Nike of Paionios. [w:] Ministry of Culture and Sports of Greece: Odysseus Portal [on-line]. [dostęp 2017-12-28]. (ang.).
↑Olympia Vickatou: Workshop of Pheidias. [w:] Ministry of Culture and Sports of Greece: Odysseus Portal [on-line]. [dostęp 2017-12-28]. (ang.).
↑Hermes of Praxiteles. W: (red.) Nancy Thomson de Grummond: Encyclopedia of the History of Classical Archaeology. London: Routledge, 1996, s. 588. ISBN 1-884964-80-X.