Polska
Sanok
rzeka San
1
1977
1980
1981
Most Białogórski w Sanoku – most drogowy przez rzekę San w Sanoku łączący główną część miasta z osiedlem Biała Góra.
Na przełomie lat 40./50. projektantem wiszącej kładki na Sanie łączącej Sanok z osiedlem na Białej Górze był inż. Stanisław Beksiński[1]. W kwietniu 1959 została ukończona budowa mostu wiszącego, stanowiącego kładkę na rzece San, łączący dzielnicę Wójtostwo (i cały Sanok) z Białą Górą na prawym brzegu rzeki[2]. Starania zmierzające do budowy kładki poczynił Mieczysław Przystasz[3]. Most został zaprojektowany jako prototyp przez inż. Wacława Rudzińskiego z Ministerstwo Komunikacji przy współudziale naukowców z Politechniki Warszawskiej[2]. Konstrukcja mostu była wykonana ze stali i żelbetonu i zawieszona na linach (specjalnych kotwicach)[2][4]. Fachowej i finansowej pomocy przy budowie udzieliły sanockie zakłady Sanocka Fabryka Autobusów i Kopalnictwo Naftowe[2]. Konstrukcja była wówczas najdłuższym mostem wiszącym w Polsce tego typu[2][5]. 15 sierpnia 1959 most został uroczyście oddany do użytku[4][6]. Konstrukcja kładki została zdeinstalowana w drugiej połowie lat 80 XX w.[7].
Z biegiem lat konieczne stało się wybudowanie mostu łączącego Sanok z Białą Górą (gdzie w międzyczasie podjęły działalność Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku oraz lądowisko śmigłowca sanitarnego), w tym celu z inicjatywy dyrektora MBL Aleksandra Rybickiego powstał Społeczny Komitet Budowy Mostu, mimo tego sprawa realizacji obiektu w kolejnych latach nie była zrealizowana[8]. Most został wybudowany w czasie niespełna trzech miesięcy i 15 listopada 1977 został oddany do eksploatacji[9][10][a]. Budowę wykonali żołnierze wojsk inżynieryjnych Warszawskiego Okręgu Wojskowego[10]. Za myśl techniczną odpowiadał ppłk mgr inż. Władysław Stolarz, a kierownikiem budowy był por. inż. Wiesław Powroźnik[10].
Most uległ zniszczeniu w wyniku gwałtownego wezbrania wody na Sanie 26 czerwca 1980, gdy rzeka osiągnęła poziom 5,65 m (najwyższy od powodzi 4 marca 1908, gdy poziom wyniósł 6,16 m[11]; dla porównania 23 czerwca 2020 poziom wody wyniósł 4,05 m[12]. Został odbudowany w 1981[13][14]. Budowa trwała dwa miesiące, a wsparli ją znacząco żołnierze 2 Warszawskiej Brygady Saperów, a także miejscowe podmioty: Autosan, Stomil Sanok, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku; uroczystego przecięcia wstęgi w dniu oddania mostu do ponownego użytku 17 listopada 1981 dokonał szef Wojsk Inżynieryjnych Warszawskiego Okręgu Wojskowego, płk Zdzisław Stelmaszuk[15][16]. Zimą na początku 1985 most był długotrwale zagrożony przez zator lodowy na Sanie[17].
12 października 1982 przy moście od strony południowej został odsłonięty pomnik-czołg, w ramach kultywowania tradycji 26 Pułku Piechoty podczas obchodów Święta Wojska Polskiego 12 października 1982 w związku z obchodami 39 rocznicy powstania ludowego Wojska Polskiego i 38 rocznicy bitwy pod Lenino[18][19]. Stanowi go czołg T-34/85, eksponat pochodzący z 26 Pułku Czołgów Średnich, który po 1945 stacjonował w dzielnicy Olchowce. W zamierzeniu twórców pomnik miał stanowić upamiętnienie zwycięskiego szlaku bojowego Wojska Polskiego z hitlerowskim najeźdźcą, bandami UPA i reakcyjnym podziemiem[20].
14 sierpnia 1991 wyłamaniu uległ filar mostu, wskutek czego przejazd był zamknięty[21]. Według stanu z tego roku most był w budowie[22]. Na początku lat 90. wykonano jedynie stałe podpory mostu, na których ułożono tymczasową konstrukcję z wojskowego mostu składanego typu DMS65, w związku z czym po latach całą konstrukcję uznano za najdłużej utrzymywany w kraju most tymczasowy[23]. Do października 1998 przeprowadzono remont mostu, zmierzający m.in. do wytłumienia hałasu powstającego podczas przejazdu pojazdów po płytach ułożonych na konstrukcji jezdnej[24].