W miejscowości znajduje się jedyna w gminie szkoła – oddany do użytku w 1954 Zespół Szkół w Milejczycach.
Historia
Osada istniała już w XV wieku.
W 1516 Milejczyce otrzymały miejskie prawo magdeburskie z rąk króla Polski Zygmunta I Starego, który kazał tu zbudować stację królewską[6], natomiast w 1529 powstała parafia katolicka. Według lustracji z 1566 istniał tu kościół rzymskokatolicki św. Stanisława, dwie cerkwie prawosławne św. Barbary i św. Mikołaja, dwór królewskiego starosty i 25 karczm. W tym roku miasto włączono do województwa podlaskiego. W 1588 miasto weszło w skład dóbr stołowych króla Polski ekonomii brzeskiej. W 1596 r. zawarta zostaje Unia brzeska, której postanowienia zmuszone są przyjąć miejscowe parafie prawosławne, stając się od tej pory parafiami unickimi.
W 1657 nastąpiło spalenie kościoła przez wojska moskiewskie, a w 1740 rozpoczęto budowę nowego drewnianego kościoła katolickiego św. Stanisława z dzwonnicą. Wzmianka o planowanej budowie ratusza pojawiła się w 1744. W 1809 Stanisław Szantyr założył szkółkę parafialną.
20 sierpnia 1920 roku pod Milejczycami 16 pułk ułanów mjr. Ludwika Kmicic-Skrzyńskiego z 4 Brygady Jazdy zniszczył uderzeniową grupę artylerii ciężkiej Armii Czerwonej. Ułani zdobyli wszystkie działa (24 armaty i 13 haubic). Według danych sowieckich straty ich grupy wyniosły 49 dowódców i 1613 żołnierzy oraz 1441 koni (przed walką grupa liczyła 3155 żołnierzy i 1729 koni)[7][8].
W okresie międzywojennym miejscowość była letniskiem ludności żydowskiej z 2085 mieszkańcami (ponad 40% stanowili Żydzi). W 1927 wybudowano synagogę.
W latach 1939–1941 wieś znajdowała się pod okupacją radziecką a od 22 czerwca 1941 do 1944 pod okupacją niemiecką. W sierpniu 1941 Niemcy utworzyli w Milejczycach getto dla ludności żydowskiej[9]. Ogółem mieszkało w nim ok. 1250 osób[9]. Getto zlikwidowano 5 listopada 1942[9]. Jego mieszkańców wywieziono do getta w Kleszczelach, a stamtąd do obozu zagłady w Treblince[10].
W 1944 r. wieś zajęta została przez Armię Czerwoną. Pozostałością po działaniach wojennych jest cmentarz żołnierzy radzieckich. W dniu 10 września 1945 roku szwadron Zygmunt z Brygady Wileńskiej AK rozbroił posterunek milicji i zniszczył akta w urzędzie gminy. W 1959 roku znaczną część miejscowości zniszczył pożar.
Demografia
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwało 1.180 osób, wśród których 32 było wyznania rzymskokatolickiego, 500 prawosławnego a 648 mojżeszowego. Jednocześnie 499 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 241 białoruską a 440 żydowską. Było tu 224 budynki mieszkalne[11].
Rzymskokatolickikościół parafialny św. Stanisława z 1740 r. – orientowany, drewniany o konstrukcji zrębowej. Wzniesiony na miejscu wcześniejszego. W 1858 r. wzmocniony lisicami. Zamknięty przez zaborcę rosyjskiego w 1865 r. i zamieniony na cerkiew, odzyskany przez katolików w roku 1917. Jednokalenicowy dach obejmuje nawę, prezbiterium i zakrystie z lożami kolatorskimi na piętrze. Wnętrze nakryte jest stopem i pozornym sklepieniem kolebkowym w prezbiterium. We wnętrzu znajdują się barokowe ołtarze wykonane przed 1744 rokiem. Przy kościele znajduje się dzwonnica drewniana[12] z 1740 r. o konstrukcji szkieletowej.
Synagoga z 1927 r. (po II wojnie światowej kino, obecnie zamknięte) w miejscu poprzedniej z 1857 r. Murowana z cegły, na planie prostokąta, nietynkowana. Na elewacji pd. gwiazda Dawida i data budowy.
↑Stanisław Alexandrowicz, Geneza i rozwój sieci miasteczek Białorusi i Litwy do połowy XVII w., w: Acta Baltico‑Slavica t. 7, 1970, s. 92.
↑Stanisław Zawadzki, Gospodarowanie ekonomiami królewskimi w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle kontraktów dzierżawnych z II poł. XVII w., Warszawa 2021, s. 167.
↑Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 52-53.
↑Dorota Michaluk, Ziemia mielnicka województwa podlaskiego w XVI-XVII wieku, Toruń 2002, s.148
↑Bobrowicki T., "Bój 4 Brygady Kawalerii pod Milejczycami i Czeremchą", [w:] Polska Zbrojna nr 227 z 20 VIII 1930 r.
↑Czempiński J., "W Ziemi bielskiej", Kurier Warszawski nr 248 z 7 IX 1920 r.
↑ abcCzesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 321. ISBN 83-01-00065-1.
↑Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 322. ISBN 83-01-00065-1.
↑Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 23.