Michał Gorstkin-Wywiórski

Michał Gorstkin-Wywiórski

Portret Michała Wywiórskiego, Jacek Malczewski, 1892–1893
Data i miejsce urodzenia	14 marca 1861 Warszawa
Data i miejsce śmierci	30 maja 1926 Berlin
Narodowość	polska
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych w Monachium
Dziedzina sztuki	malarstwo

Michał Gorstkin Wywiórski (ur. 14 marca 1861 w Warszawie, zm. 30 maja 1926 w Berlinie) – polski malarz, naturalista, marynista.

Życiorys

Był synem rosyjskiego oficera Pawła Gorstkina oraz Józefiny Wywiórskiej.

Studiował chemię na Politechnice w Rydze w latach 1881–1882. W trakcie studiów został przyjęty do korporacji akademickiej Arkonia. Nagła choroba zmusiła go do przerwania studiów i powrotu do kraju. W latach 1883–1887 studiował w Akademii Monachijskiej u Karla Rauppa i Nikolausa Gysisa w 1883 także w prywatnych pracowniach Józefa Brandta i Alfreda Wierusza-Kowalskiego. Wiele podróżował: Polesie, Litwa, wyspa Sylt (ok. 1898), Włochy (przed 1899), Hiszpania (1899–1900), Egipt (1900–1901), Norwegia i Szwecja (ok. 1903–1904), wybrzeża Bałtyku i Morza Północnego, Karpaty (ok. 1906), poza tym Holandia, Krym i Kaukaz. W 1895 przeniósł się z Monachium do Berlina, gdzie pozostał na dłużej, później mieszkał w Wielkopolsce i w Warszawie. Był członkiem Stowarzyszenia Artystów w Poznaniu oraz członkiem zarządu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu.

Z małżeństwa z Idą Małgorzatą Seeling miał dwóch synów – Pawła i Piotra.

Twórczość

Wiejska droga, tryptyk

Pejzaż z moczarami, pastel, 1904

Barka żaglowa w porcie, olej na płótnie, 1918

W początkowym okresie twórczości Wywiórski, pozostający w kręgu wpływów Józefa Brandta i Alfreda Wierusza-Kowalskiego, chętnie malował sceny rodzajowe, zwłaszcza orientalne. U schyłku stulecia, za sprawą młodopolskiego panteizmu, jego zainteresowania przesunęły się w kierunku czystego pejzażu, którego szybko stał się niekłamanym mistrzem. W 1894 na wystawie w Glaspalast w Monachium otrzymał medal drugiej klasy za obraz Z puszczy litewskiej. Jego zdolności dostrzegła zarówno publiczność, jak i inni twórcy. W latach 1894–1896 na zaproszenie Wojciecha Kossaka i Juliusza Fałata współpracował przy malowaniu panoramy Przejście przez Berezynę. W 1896, zaproszony przez Jana Stykę, pracował przy panoramie Bem w Siedmiogrodzie.

W 1889, wspólnie z Wojciechem Kossakiem, odbył podróże do Hiszpanii, a następnie do Egiptu, by zbierać materiały do panoramy Somosierra. Powstały cztery duże szkice olejne (projekt panoramy), w których pejzaż (80% powierzchni) był dziełem Wywiórskiego. Prace nad panoramą zostały zaniechane pod naciskiem władz zaborczych. Zebrane środki (zakup płótna, wynajęty budynek itp.) zostały przeznaczone na realizację panoramy Bitwa pod piramidami – jej partie pejzażowe w całości wykonał Wywiórski.

Jego twórczość obfituje w wątki marynistyczne. Znakomicie obrazował sceny morskie, miał świadomość roli koloru w marinie. Potrafił wydobyć setki odcieni wody morskiej, posługując się zawężoną, niemal monochromatyczną gamą barwną.

Wybrane obrazy:

• Barka żaglowa w porcie (1918)
• Pejzaż morski
• Na przyboju
• Wybrzeże morskie z wrakiem łodzi
• Brzeg morski z urwiskiem (Brzeg morza)
• Rozbita fala (Pejzaż morski z kamienistym brzegiem)
• Skalisty brzeg morza
• Łąki nadnoteckie
• Dwór w Prochach
• Pejzaż z wierzbą

Największa w Polsce kolekcja prac tego artysty (10 obrazów) znajduje się zbiorach Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku.

Bibliografia

• Galeria Malarstwa Polskiego
• „Księga Pamiątkowa Arkonii 1879 – 1929”
• Przemysław Michałowski, Michał Wywiórski, w: Wielkopolski słownik biograficzny (przewodniczący Komitetu Redakcyjnego Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Poznań 1983, s. 854

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000070554114
• VIAF: 96140951
• ULAN: 500066636
• GND: 1043353712
• PLWABN: 9810683984505606
• NUKAT: n00012299