Mangusta mała

Mangusta mała

Urva javanica
(É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Rodzina	mangustowate
Podrodzina	Herpestinae
Rodzaj	Urva
Gatunek	mangusta mała
Synonimy Ichneumon ruber É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818[1] Ichneumon javanicus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818[2] Herpestes exilis Gervais, 1841[3] Herpestes rutilus J.E. Gray, 1861[4] Herpestes Rafflesii Anderson, 1875[5] Mungos rubrifrons J.A. Allen, 1909[6] Mungos exilis peninsulae Schwarz, 1910[7] Mungos perakensis Kloss, 1917[8] Mungos incertus Kloss, 1917[9] Mungos siamensis Kloss, 1917[10] Herpestes javanica orientalis Sody, 1936[11] Herpestes javanicus nigrifrons: Pocock, 1941[12] Herpestes javanicus tjerapai Sody, 1949[13]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[14]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
Kolor fioletowy z kropkowaniem – obecność niepewna

Mangusta mała^[15] (Urva javanica) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny Herpestinae w obrębie rodziny mangustowatych (Herpestidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1818 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire, nadając mu nazwę Ichneumon javanicus^[2]. Holotyp pochodził z Jawy^[16].

Niektórzy autorzy traktowali U. javanica i U. auropunctata za jeden gatunek^[16], ale ostatnie badania molekularne sugerują, że są to odrębne gatunki^[17]. Rozpoznano trzy podgatunki, ale taksonomia wymaga wyjaśnienia (zwłaszcza na Sumatrze)^[17]. Ostatnie badania molekularne wskazują, że populacje jawajskie znacznie różnią się od populacji kontynentalnych, prawdopodobnie reprezentując odrębne podgatunki oraz że południowochińskie populacje przypisane U. auropunctata to w rzeczywistości U. javanica^[18].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[17].

Etymologia

• Urva: nepalska nazwa Arva dla mangusty krabożernej^[19].
• javanica: Jawa, Indonezja (dawniej Holenderskie Indie Wschodnie)^[20].

Zasięg występowania

Mangusta mała występuje w południowej Chińskiej Republice Ludowej (włącznie z wyspą Hajnan), kontynentalnej części południowo-wschodniej Azji, na Półwyspie Malajskim, Sumatrze i Jawie^[17].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 30–41,5 cm, długość ogona 21–31,5 cm, długość ucha 1,8–3,1 cm, długość tylnej stopy 6–7 cm; masa ciała 0,5–1 kg^[21]. Ubarwienie i wielkość tej szeroko rozpowszechnionej mangusty zmienia się w zależności od typu zamieszkiwanego przez nią środowiska; osobniki tworzące pustynne populacje są najmniejsze i najjaśniejsze. Najczęściej miękkie, jedwabiste futro mangusty złocistej ma barwę oliwkowozielonobrązową. Ogon jest krótszy od reszty ciała.

Tryb życia

Nocą mangusta ta śpi w norze, którą samodzielnie wykopuje. W ciągu dnia poluje, poruszając się tymi samymi ścieżkami i kryjąc się wśród gęstej roślinności. Łowi niemal wszystko, co zdoła schwytać: węże, gryzonie, osy, wije, skorpiony i inne owady. Ludzie bardzo ją cenią, ponieważ ogranicza liczebność szkodników takich jak np. szczury. W celu zwalczenia jadowitych węży mangusta ta została zaaklimatyzowana również poza obszary jej pierwotnego występowania.

Rozmnażanie

Samica 2 razy do roku rodzi od 2 do 4 młodych; ciąża trwa około 7 tygodni. Młode przychodzą na świat nagie i ślepe. Matka w razie potrzeby przenosi je w pysku z miejsca na miejsce, i broni przed wrogami.

Przypisy

1. Geoffroy Saint-Hilaire 1818 ↓, s. 138.
2. Geoffroy Saint-Hilaire 1818 ↓, s. 139 (przypis).
3. P. Gervais: Mammifères. Ordre des rongeurs. W: F. Eydoux & L.F.A. Souleyet: Voyage autour du monde exécuté pendant les années 1836 et 1837 sur la corvette la Bonite, commandée par M. Vaillant. Cz. 1: Zoologie. Paris: A. Bertrand, 1841, s. 32. (fr.).
4. J.E. Gray. List of Mammalia, tortoises and crocodiles collected by M. Mouhot in Camboja. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1861, s. 136, 1861. (ang.). 
5. J. Anderson. Description of some new Asiatic mammals and Chelonia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 16 (94), s. 282, 1875. (ang.). 
6. J.A. Allen. Further notes on mammals from the Island of Hainan, China. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 26 (17), s. 240, 1909. (ang.). 
7. E. Schwarz. Two new Oriental Viverridæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 6 (32), s. 231, 1910. (ang.). 
8. Kloss 1917 ↓, s. 124.
9. Kloss 1917 ↓, s. 125.
10. C.B. Kloss. On a new mongoose from SiamOn a new mongoose from Siam. „Journal of the Natural History Society of Siam”. 2 (3), s. 215, 1917. (ang.). 
11. H.J.V. Sody. Seventeen new generic, specific, and subspecific names for Dutch Indian mammals. „Natuurkundig Tijdschrift voor Nederlandsch Indië”. 96 (1), s. 44, 1936. (ang.). 
12. R.I. Pocock: The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Mammalia. Wyd. 2. Cz. 2: Carnivora. London: Taylor and Francis, 1939, s. 34. (ang.).
13. H.J.V. Sody. Notes on some Primates, Carnivora, and the babirusa from the Indo-Malayan and Indo-Australian regions. „Treubia”. 20 (2), s. 163, 1949. (ang.). 
14. W.W. Chutipong W.W. i inni, Herpestes javanicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-27]  (ang.).
15. Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 145. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
16. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Herpestes javanicus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-27].
17. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 418. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
18. G. Veron & A.P. Jennings. Javan mongoose or small Indian mongoose–who is where?. „Mammalian Biology”. 87, s. 62–70, 2017. DOI: 10.1016/j.mambio.2017.05.006. (ang.). 
19. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 703, 1904. (ang.). 
20. javanica, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-25]  (ang.).
21. J.S. Gilchrist, A.P. Jennings, G. Veron, & P. Cavallini (koordynator): Family Herpestidae (Mongooses). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 311. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

Bibliografia

• É. Geoffroy Saint-Hilaire: Description des mammifères qui se trouvent en Egypte. W: France. Commission des sciences et arts d’Egypte: Description de l’Égypte, ou, Recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Égypte pendant l’expédition de l’armée française. T. 2. Paris: Imprimerie impériale, 1817, s. 99–144. (fr.).
• C.B. Kloss. On the mongooses of the Malay Peninsula. „Journal of the Federated Malay States Museums”. 7, s. 123–125, 1917. (ang.). 
• P. Whitfield: Ilustrowana Encyklopedia Zwierząt. Warszawa: 1997. Brak numerów stron w książce

Kontrola autorytatywna (takson):

• J9U: 987007547661105171

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 311956
• GBIF: 2434271
• identyfikator iNaturalist: 41901, 522144
• ITIS: 552467
• NCBI: 140016
• CoL: 3L2WG