Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Kanadzie
Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Kanadzie – lista miejsc w Kanadzie wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowanej przez Kanadę 23 lipca 1976 roku[2].
Obecnie (stan w 2023 roku) na liście znajdują się 22 obiekty: 10 dziedzictwa kulturowego, 11 o charakterze przyrodniczym i jeden o charakterze mieszanym[2].
Na kanadyjskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Kanada zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa – znajduje się 10 obiektów (stan w roku 2023)[2].
Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO
Poniższa tabela przedstawia kanadyjskie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:
- nr ref. – numer referencyjny UNESCO
- obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście wraz z jej angielskim oryginałem[2]
- położenie – prowincja, miasto; współrzędne geograficzne
- typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[3]:
- kulturowe (K)
- przyrodnicze (P)
- kulturowo–przyrodnicze (K,P)
- rok wpisu – roku wpisu na listę i rozszerzenia wpisu
- opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
wpis wspólny ze Stanami Zjednoczonymi
Nr ref.
|
Obiekt
|
Zdjęcie
|
Położenie
|
Typ
|
Rok
|
Opis
|
4
|
Narodowy Park Historyczny L'Anse aux Meadows – pozostałości wioski wikingów L’Anse aux Meadows National Historic Site
|
|
CaNowa Fundlandia i Labrador 51°35′49″N 55°31′58″W/51,596944 -55,532778
|
KCa (vi)
|
1978
|
Pozostałości wioski Wikingów z XI w. na północnym krańcu Nowej Fundlandii – pierwsze świadectwo bytności Europejczyków w Ameryce Północnej[4]. Pozostałości zabudowań przypominają zabudowania odkryte na Grenlandii i Islandii[4].
|
24
|
Park Narodowy Nahanni Nahanni National Park
|
|
CaTerytoria Północno-Zachodnie 51°35′49″N 55°31′58″W/51,596944 -55,532778
|
PCa (vii)(viii)
|
1978
|
Park narodowy wzdłuż rzeki South Nahanni, którego krajobraz charakteryzuje się głębokimi kanionami i licznymi wodospadami[5]. Na terenie parku znajduje się również system jaskiń wapiennych[5].
|
71
|
Prowincjalny Park Dinozaurów Dinosaur Provincial Park
|
|
CaAlberta 50°45′34,7″N 111°28′54,7″W/50,759631 -111,481869
|
PCa (vii)(viii)
|
1979
|
Obszar chroniony, na terenie którego odkryto liczne skamieniałości z ery mezozoicznej, w tym 38 gatunków dinozaurów, których wiek datowany jest na ok. 75 milionów lat[6].
|
72
|
Parki Narodowe: Kluane, Wrangla-Świętego Eliasza, Zatoki Lodowcowej (Glacier Bay) oraz Park Tatshenshini-Alsek Kluane / Wrangell-St. Elias / Glacier Bay / Tatshenshini-Alsek
|
|
|
PCa (vii)(viii)(ix)(x)
|
1979, 1992, 1994
|
Wpis razem ze Stanami Zjednoczonymi, obejmuje cztery parki narodowe na granicy Kanady i USA utworzone dla ochrony krajobrazów wysokogórskich i lodowców[7]. Znajduje tu się największe niepolarne pole lodowe na świecie[7].
|
|
Park Narodowy Kluane
|
|
CaJukon 61°11′51,3″N 140°59′31,1″W/61,197583 -140,991972
|
|
Park Narodowy Wrangla-Świętego Eliasza
|
|
USAAlaska 61°00′00″N 142°00′00″W/61,000000 -142,000000
|
|
Park Narodowy Glacier Bay
|
|
USAAlaska 58°42′00″N 137°00′00″W/58,700000 -137,000000
|
|
Park Tatshenshini-Alsek
|
|
CaKolumbia Brytyjska 59°41′55,9″N 137°09′43,8″W/59,698861 -137,162169
|
157
|
SGang Gwaay SGang Gwaay
|
|
CaKolumbia Brytyjska 52°23′21″N 131°28′16″W/52,389167 -131,471111
|
KCa (iii)
|
1981
|
Na wyspie SGang Gwaay znajdują się pozostałości osady Indian Haida – Ninstints, z zachowanymi fragmentami domów i totemami[8].
|
158
|
„Urwisko Bizonów” Head-Smashed-In Buffalo Jump
|
|
CaAlberta 49°42′19,2″N 113°39′12,6″W/49,705333 -113,653500
|
KCa (vi)
|
1981
|
Ślady szlaków i pozostałości obozowisk ludów tubylczych Ameryki Północnej, oraz kurhan z licznymi szkieletami bizonów – świadectwo praktyk myśliwskich na przestrzeni 6 tys. lat[9]. Polowanie na bizony odbywało się poprzez zapędzanie bizonów na skraj urwiska, z którego zwierzęta spadały[9].
|
256
|
Park Narodowy Bizona Leśnego Wood Buffalo National Park
|
|
CaAlberta Terytoria Północno-Zachodnie 59°00′00″N 113°00′00″W/59,000000 -113,000000
|
PCa (vii)(ix)(x)
|
1983
|
Park narodowy na równinach środkowo-północnej Kanady, gdzie żyje największa w Ameryce Północnej populacja bizonów na wolności[10].
|
304
|
Parki kanadyjskich Gór Skalistych Canadian Rocky Mountain Parks
|
|
|
PCa (vii)(viii)
|
1984, 1990
|
Sąsiadujące ze sobą cztery parki narodowe i trzy parki prowincjalne utworzone dla ochrony krajobrazów górskich z licznymi szczytami, lodowcami, wodospadami, kanionami i jaskiniami wapiennymi[11]. Znajduje się tu również stanowisko paleontologiczne Łupki z Burgess ze środkowokambryjskimi skamieniałościami[11].
|
|
Park Narodowy Banff
|
|
CaAlberta 51°10′00″N 115°33′00″W/51,166667 -115,550000
|
|
Park Narodowy Jasper
|
|
CaAlberta 52°55′55,5″N 117°55′48,0″W/52,932089 -117,929989
|
|
Park Narodowy Kootenay
|
|
CaKolumbia Brytyjska 50°52′59″N 116°02′57″W/50,883056 -116,049167
|
|
Park Narodowy Yoho
|
|
CaKolumbia Brytyjska 51°20′25,7″N 116°27′30,6″W/51,340481 -116,458511
|
|
Park Prowincjalny Mount Robson
|
|
CaKolumbia Brytyjska 53°06′37″N 119°09′24″W/53,110278 -119,156667
|
|
Park Prowincjalny Mount Assiniboine
|
|
CaKolumbia Brytyjska 50°50′00″N 115°35′00″W/50,833333 -115,583333
|
|
Park Prowincjalny Hamber
|
|
CaKolumbia Brytyjska 52°22′05″N 117°51′59″W/52,368056 -117,866389
|
300
|
Zabytkowa dzielnica Quebecu Historic District of Old Québec
|
|
CaQuébec 46°48′47″N 71°12′29″W/46,813056 -71,208056
|
KCa (iv)(vi)
|
1985
|
Założone na początku XVII w. przez Samuela de Champlaina (1570–1635) miasto Québec, to jedyne miasto Ameryki Północnej z zachowanymi fortyfikacjami[12]. Fortyfikacje otaczają stare miasto, które dzieli się na miasto górne z zabudowaniami administracyjnymi, kościołami i zamkiem, i miasto dolne z zabudowaniami mieszkalnymi[12]. Jeden z najlepszych przykładów ufortyfikowanego miasta kolonialnego[12].
|
419
|
Park Narodowy Gros Morne Gros Morne National Park
|
|
CaNowa Fundlandia i Labrador 49°39′09,2″N 57°45′21,3″W/49,652561 -57,755911
|
PCa (vii)(viii)
|
1987
|
Park narodowy na zachodnim wybrzeżu Nowej Fundlandii otaczający ochroną obszar z odsłoniętymi skałami płaszcza Ziemi i skorupy oceanicznej – rzadkie świadectwo dryftu kontynentalnego[13]. Krajobraz ma charakter polodowcowy z licznymi fiordami, u-kształtnymi dolinami, wodospadami i jeziorami[13].
|
741
|
Stare miasto Lunenburga Old Town Lunenburg
|
|
CaNowa Szkocja 44°22′34″N 64°18′33″W/44,376111 -64,309167
|
KCa (iv)(v)
|
1995
|
Założony w 1753 roku Lunenburg to najlepiej zachowany przykład brytyjskiego osadnictwa kolonialnego w Ameryce Północnej z historyczną zabudową drewnianą[14].
|
354
|
Międzynarodowy Park Pokoju Waterton-Glacier Waterton Glacier International Peace Park
|
|
CaAlberta 48°59′49,8″N 113°54′15,0″W/48,997167 -113,904167
|
PCa (vii)(ix)
|
1995
|
Wpis razem ze Stanami Zjednoczonymi, obejmujący utworzony w 1932 roku „Międzynarodowy Park Pokoju” powstały z połączenia kanadyjskiego Parku Narodowego Waterton Lakes i amerykańskiego Parku Narodowego Glacier[15].
|
686
|
Park Narodowy Miguasha Miguasha National Park
|
|
CaQuebec 48°06′38″N 66°22′10″W/48,110556 -66,369444
|
PCa (viii)
|
1999
|
Park narodowy na półwyspie Gaspésie obejmuje ochroną tereny o wyjątkowym znaczeniu paleontologicznym, gdzie występują liczne skamieniałości z okresu dewonu, z największą na świecie koncentracją skamieniałości ryb trzonopłetwych[16].
|
1221
|
Kanał Rideau Rideau Canal
|
|
CaOntario 45°25′33″N 75°41′50″W/45,425833 -75,697222
|
PCa (i)(iv)
|
2007
|
Doskonale zachowany XIX-wieczny kanał o długości 202 km, łączący Ottawę z Kingston[17]. Wybudowany dla militarnych celów strategicznych w okresie, kiedy Wielka Brytania rywalizowała ze Stanami Zjednoczonymi o kontrolę w regionie[17]. Do dziś żeglowny na całej długości[17].
|
1285
|
Klify w Joggins Joggins Fossil Cliffs
|
|
CaNowa Szkocja 45°06′36″N 64°18′40″W/45,110000 -64,311111
|
PCa (viii)
|
2008
|
Stanowisko paleontologiczne wzdłuż wybrzeży Nowej Szkocji obejmujące powierzchnię 689 ha, gdzie występują liczne skamieniałości z okresu karbonu[18]. Zachowały się tu najlepiej zachowane skamieniałe ślady zwierząt (20 grup śladów) oraz skamieniałe pozostałości 96 rodzajów i 148 gatunków organizmów[18].
|
1404
|
Krajobraz Grand Pré Joggins Fossil Cliffs
|
|
CaNowa Szkocja 45°41′30,8″N 64°26′36,9″W/45,691883 -64,443569
|
KCa (v)(vi)
|
2012
|
Krajobraz kulturowy osady rolniczej – Grand-Pré – zbudowanej przez osadników z Akadii, stosujących system grobli i drewnianych śluz przeciwdziałających skutkom przypływów i zakładających poldery[19]. Akadianie zostali deportowani w 1755 roku (fr. Grand Dérangement) a po nich nastali Brytyjczycy[19].
|
1412
|
Baza wielorybnicza Basków w Red Bay Red Bay Basque Whaling Station
|
|
CaNowa Fundlandia i Labrador 51°43′55″N 56°25′32″W/51,731944 -56,425556
|
KCa (iii)(iv)
|
2013
|
Pozostałości bazy wielorybników założonej w XVI wieku przez baskijskich żeglarzy na wybrzeżu Labradoru[20]. Baza służyła do połowów przybrzeżnych, rozbierania tuszy, wytapiania tłuszczu i jego przechowywania[20]. Do dziś zachowały się pozostałości pieców, warsztatów bednarskich, nabrzeża, obiektów mieszkalnych a także wraki statków i kości wielorybów[20].
|
1497
|
Mistaken Point Mistaken Point
|
|
CaNowa Fundlandia i Labrador 46°37′55″N 53°11′25″W/46,631944 -53,190278
|
PCa (viii)
|
2016
|
Pas urwistego wybrzeża Mistaken Point na południowo-wschodnim skraju wyspy Nowej Fundlandii, gdzie występują liczne skamieniałości z okresu ediakaru[21]. Znajduje się tu ponad 10 tys. skamieniałości[21].
|
1415
|
Pimachiowin Aki Pimachiowin Aki
|
|
CaManitoba Ontario 51°49′00″N 95°24′00″W/51,816667 -95,400000
|
K,PCa (iii)(vi)(ix)
|
2018
|
Leśny krajobraz kulturowy pięciu pierwszych narodów (ang. First Nations) Odżibwejów – Pikangikum, Poplar River, Pauingassi, Little Grand Rapids i Bloodvein – obejmujący obszary tajgi[22].
|
1597
|
Park Prowincjalny Writing-on-Stone Writing-on-Stone / Áísínai’pi
|
|
CaAlberta 49°04′55″N 111°37′01″W/49,081944 -111,616944
|
KCa (iii)
|
2019
|
Święte miejsce na terytorium Czarnych Stóp z 138 rysunkami naskalnymi w dolinie rzeki Milk River[23]. Petroglify i piktogramy na ścianach doliny przedstawiają motywy antropomorficzne i zoomorficzne[23].
|
1686
|
Anticosti Anticosti
|
|
CaQuebec 49°30′00″N 63°00′00″W/49,500000 -63,000000
|
PCa (viii)
|
2023
|
Wyspa w Zatoce Świętego Wawrzyńca, gdzie występuje warstwa skał wapiennych o grubości prawie 1 km, tworząc unikalny zapis geologiczny z pogranicza ordowiku i syluru[24].
|
1564
|
Tr’ondëk-Klondike Tr’ondëk-Klondike
|
|
CaJukon 64°00′00″N 139°00′00″W/64,000000 -139,000000
|
KCa (iv)(vi)
|
2004
|
Krajobraz kulturowy pomiędzy rzekami Jukon a Klondike ze świadectwami gorączki złota nad Klondike[25].
|
Poniższa tabela przedstawia obiekty na kanadyjskiej liście informacyjnej UNESCO:
- nr ref. – numer referencyjny UNESCO
- obiekt – polskie nazwa obiektu wraz z jej angielskim oryginałem na kanadyjskiej liście informacyjnej[2]
- położenie – miasto, prowincja; współrzędne geograficzne
- typ – klasyfikacja według zgłoszenia[3]:
- kulturowe (K)
- przyrodnicze (P)
- kulturowo–przyrodnicze (K,P)
- rok wpisu – roku wpisu na listę informacyjną
- opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Nr ref.
|
Obiekt
|
Zdjęcie
|
Położenie
|
Typ
|
Rok
|
Opis
|
1938
|
Park Narodowy Gwaii Haanas Archaeological site of Marib
|
|
CaKolumbia Brytyjska 52°23′21″N 131°28′16″W/52,389167 -131,471111
|
K,PCa (iii)(v)(vi)(vii)(ix)(x)
|
2004
|
Park narodowy zajmujący ok. 15% powierzchni Wysp Królowej Charlotty – 138 wysp o obszarze 1495 km² oraz obszar wodny 3400 km²[26]. Na terenie paru znajduje się SGang Gwaay wpisany w 1981 roku na listę UNESCO[26]. Na terenie parku znajdują się dwie inne osady indiańskie – Tanu i Skedans oraz ponad 600 obiektów archeologicznych[26].
|
1939
|
Ivvavik/Vuntut/Park Prowincjalny Qikiqtaruk Ivvavik / Vuntut / Herschel Island (Qikiqtaruk)
|
|
|
K,PCa (iv)(v)(vii)(viii)(x)
|
2004
|
Dwa parki narodowe: Ivvavik i Vuntut i jeden park prowincjalny Qikiqtaruk (Herschel Island) – część historycznej Beringii[27]. Na ich terenie żyje około 10% światowej populacji karibu[27].
|
|
Park Narodowy Ivvavik
|
|
CaJukon 69°31′11″N 139°31′30″W/69,519722 -139,525000
|
|
Park Narodowy Vuntut
|
|
CaJukon 68°22′44,2″N 139°41′43,0″W/68,378950 -139,695281
|
|
Park Prowincjalny Qikiqtaruk
|
|
CaJukon 69°35′09″N 139°04′35″W/69,585833 -139,076389
|
1943
|
Park Narodowy Quttinirpaaq Quttinirpaaq
|
|
CaNunavut 82°04′06,6″N 69°37′13,3″W/82,068511 -69,620361
|
K,PCa (iii)(vii)(viii)(x)
|
2004
|
Park narodowy obejmujący najbardziej na północ wysunięte ziemi Kanady, oddalone od bieguna północnego o 720 km – północny kraniec Wyspy Ellesmere’a[28]. Większość parku to pustynia lodowa[28]. Występują tu grube na 80 m lodowce szelfowe z wody słodkiej spływające na kilka kilometrów w głąb Oceanu Arktycznego[28].
|
6338
|
Obszar chroniony raf szklanych gąbek w Hecate Strait i Queen Charlotte Sound Hecate Strait and Queen Charlotte Sound Glass Sponge Reefs Marine Protected Area
|
|
CaQuebec
|
PCa (viii)(ix)(x)
|
2018
|
Cztery wielkie rafy zbudowane z gąbek szklanych zostały odkryte w Hecate Strait i Queen Charlotte Sound w 1987 roku[29]. Jest to największe skupisko żywych raf gąbek szklanych na świecie[29].
|
6339
|
Qajartalik Qajartalik
|
|
CaNunavut 61°19′53,7″N 71°29′58,7″W/61,331574 -71,499644
|
KCa (iii)
|
2018
|
150 petroglifów wyrytych w skałach steatytowych z okresu kultury Dorsetu[30]. Większość przedstawia ludzkie twarze[30].
|
6340
|
Park Narodowy Sirmilik i przyszły narodowy morski obszar chroniony Tallurutiup Imanga Sirmilik National Park and Tallurutiup Imanga (proposed) National Marine Conservation Area
|
|
CaNunavut 73°51′07,7″N 83°04′50,1″W/73,852136 -83,080591
|
K, PCa (v)(ix)
|
2018
|
Park Narodowy Sirmilik i przyszły narodowy morski obszar chroniony Tallurutiup Imanga to doskonały przykład wybrzeża arktycznego z licznymi lodowcami i fiordami[31]. Obszar zamieszkany jest od 3 tys. lat[31].
|
6341
|
Stein Valley Stein Valley
|
|
CaKolumbia Brytyjska 50°15′26″N 122°00′12″W/50,257222 -122,003333
|
KCa (iii)(vi)
|
2018
|
Krajobraz kulturowy Indian Nlaka'pamux, tradycyjne tereny polowań i połowu ryb, z licznymi świętymi miejscami, petroglifami a także rysunkami nadrzewnymi[32].
|
6342
|
Wanuskewin Wanuskewin
|
|
CaSaskatchewan 52°13′25″N 106°35′42″W/52,223611 -106,595000
|
KCa (iii)
|
2018
|
Park historyczny z 19 stanowiskami archeologicznymi ze świadectwami obecności człowieka na prerii na przestrzeni ostatnich 6 tys. lat[33].
|
6343
|
Płaty lodowe Jukonu Yukon Ice Patches
|
|
CaJukon 60°16′49,6″N 135°41′36,6″W/60,280444 -135,693500
|
KCa (iii)(v)
|
2018
|
Odkryte w 1997 roku płaty lodowe na ziemi Carcross i Tagish w południowym Jukonie, skrywające broń myśliwską i narzędzia, a także drewno, pióra, ścięgna i ochrę używane podczas polowań[34]. Dotychczas z lodu wydobyto ponad 100 artefaktów, z których najstarsze liczą 7500 lat[34].
|
Przypisy
|
|