Liga Sprawiedliwości (film)

Liga Sprawiedliwości

Justice League

logo filmu
Gatunek	superbohaterski akcja
Rok produkcji	2017
Data premiery	26 października 2017 17 listopada 2017 (Polska)
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Język	angielski
Czas trwania	120 minut
Reżyseria	Zack Snyder Joss Whedon (nieuwzględniony w napisach)
Scenariusz	Chris Terrio Joss Whedon
Główne role	Ben Affleck Henry Cavill Amy Adams Gal Gadot Ezra Miller Jason Momoa Ray Fisher Jeremy Irons Diane Lane Connie Nielsen J.K. Simmons Ciarán Hinds
Muzyka	Danny Elfman
Zdjęcia	Fabian Wagner
Scenografia	Patrick Tatopoulos
Kostiumy	Michael Wilkinson
Montaż	David Brenner
Produkcja	Deborah Snyder Charles Roven Geoff Johns Jon Berg
Wytwórnia	DC Studios Atlas Entertainment Cruel and Unusual Films RatPac Entertainment
Dystrybucja	Warner Bros. Pictures
Budżet	300 000 000 USD
Przychody brutto	657 926 987 USD
Poprzednik	Wonder Woman (2017)
Kontynuacja	Aquaman (2018)
Strona internetowa

Liga Sprawiedliwości (ang. Justice League) – amerykański film akcji na podstawie serii komiksów o grupie superbohaterów o tej samej nazwie wydawnictwa DC Comics w reżyserii Zacka Snydera na podstawie scenariusza Chrisa Terrio i Jossa Whedona. Snyder zrezygnował z dalszych prac nad Ligą Sprawiedliwości na etapie postprodukcji z powodów osobistych, w związku z czym obowiązki reżysera przejął Whedon. W rolach głównych wystąpili: Ben Affleck, Henry Cavill, Amy Adams, Gal Gadot, Ezra Miller, Jason Momoa, Ray Fisher, Jeremy Irons, Diane Lane, Connie Nielsen, J.K. Simmons i Ciarán Hinds.

Po wydarzeniach z filmu Batman v Superman: Świt sprawiedliwości i śmierci Supermana Batman i Wonder Woman rekrutują Flasha, Aquamana i Cyborga, aby uratować świat przed zagrożeniem ze strony Steppenwolfa i jego armii Parademonów.

Jest to piąty film należący do franczyzy DC Extended Universe. Światowa premiera miała miejsce 26 października 2017 w Pekinie. W Polsce zadebiutował on 17 listopada tego samego roku. Koszt produkcji filmu wyniósł 300 milionów dolarów, co uczyniło go jednym z najdroższych filmów w historii kina. Liga Sprawiedliwości zarobiła niecałe 658 milionów, zbierając mieszane recenzje od krytyków.

Film borykał się z wieloma trudnościami w trakcie produkcji. Scenariusz przechodził wiele korekt, a gdy Zack Snyder w maju 2017 roku opuścił projekt, miejsce Snydera zajął Joss Whedon, który nadzorował dalszą cześć produkcji filmu. Oprócz tego Warner Bros. zarządziło skrócenie Ligi Sprawiedliwości do 120 minut. Film został negatywnie przyjęty przez widzów, a jego wynik finansowy nie spełnił oczekiwań studia. Pod wpływem fanów, członków obsady i ekipy produkcyjnej Snyder opublikował swoją wersję filmu. Liga Sprawiedliwości Zacka Snydera ukazała się w Stanach Zjednoczonych i w Polsce 18 marca 2021 roku na platformie HBO Max.

Streszczenie fabuły

Przed wiekami Ziemia została zaatakowana przez armię Parademonów z planety Apokolips. Jej dowódca Steppenwolf miał także do dyspozycji trzy połączone Mother Boksy, potężne urządzenia zdolne przekształcać światy. Próba ta została udaremniona przez sojusz bogów olimpijskich, Amazonek, Atlantów, ludzi i istot pozaziemskich. Po odparciu armii Steppenwolfa Mother Boksy zostały rozdzielone i ukryte. Współcześnie ludzkość od dwóch lat pogrążona jest w żałobie po śmierci Supermana, która spowodowała reaktywację Mother Boksów. Korzystając z okazji, Steppenwolf wraca na Ziemię, by odzyskanie przychylności swojego mistrza Darkseida poprzez zebranie i połączenie Mother Boksów, które mają zniszczyć ekosystem Ziemi i przekształcić ją na wzór Apokolips^[1][2][3][4].

Steppenwolf odnajduje pierwszy Mother Box w Themyscirze, lecz królowa Amazonek Hippolita ostrzega swoją córkę Dianę o powrocie Steppenwolfa na Ziemię. Wonder Woman łączy siły z Bruce’em Waynem i postanawiają oni odnaleźć innych superludzi do pokonania Steppenwolfa. Wayne znajduje Arthura Curry’ego i Barry’ego Allena / Flasha, a Diana – Victora Stone’a. Bruce’owi nie udaje się przekonać Curry’ego, aby do nich dołączył. Diana również nie przekonuje Stone’a, jednak ten mimo to decyduje się im pomóc w zlokalizowaniu zagrożenia – Victor później zmienia zdanie i przyłącza się, po tym, jak jego ojciec Silas i kilku jego pracowników ze S.T.A.R. Labs zostało porwanych przez Steppenwolfa^[1][2][3][4].

Wkrótce Steppenwolf atakuje Atlantydę, aby odzyskać drugi Mother Box, co zmusza Curry’ego do działania. Zespół otrzymuje informacje od komisarza Jamesa Gordona, które doprowadzają grupę do armii Steppenwolfa znajdującej się w opuszczonym budynku w porcie Gotham. Grupie udaje się uratować pracowników S.T.A.R. Labs, jednak budynek ulega zalaniu podczas walki i zespół zostaje w nim uwięziony. Dzięki Curry’emu bohaterom udaje się wydostać. Stone oddaje drużynie ostatni, ukryty przez siebie Mother Box, w celu zbadania go. Wyjawia też, że jego ojciec użył Mother Boksu do odbudowania jego ciała po wypadku. Wayne decyduje, aby użyć Mother Boksu do wskrzeszenia Clarka Kenta / Supermana w celu uzyskania jego pomocy w odparciu inwazji Steppenwolfa i przywrócenia nadziei ludzkości. Diana i Curry nie są przekonani do tego pomysłu, ale Wayne opracowuje plan, na wypadek, gdyby Superman stał się wobec nich wrogi po odrodzeniu^[1][2][3][4].

Ciało Clarka Kenta zostało ekshumowane i umieszczone w płynie owodniowym komory kryptońskiego statku zwiadowczego razem z Mother Boksem. Urządzenie zostaje aktywowane przy użyciu mocy Flasha, a Superman zostaje pomyślnie wskrzeszony. Okazuje się, że wspomnienia Supermana nie powróciły. Kent atakuje grupę, po tym jak Stone przypadkowo wystrzelił w niego pocisk. Wayne po walce z Supermanem postanawia uruchomić swój plan awaryjny i sprowadza Lois Lane. Dzięki temu Superman uspokaja się i zabriera Lane do swojego rodzinnego domu w Smallville, gdzie odzyskuje swoje wspomnienia. Podczas zamieszania Mother Box pozostaje niestrzeżony, dzięki czemu Steppenwolf wchodzi w jego posiadanie. Piątka superbohaterów, bez Supermana, udaje się do wioski w Rosji, gdzie Steppenwolf planuje połączyć Mother Boksy, aby przeobrazić Ziemię. Udaje im się przedrzeć przez legiony Parademonów i dotrzeć do Steppenwolfa, ale nie są w stanie odwrócić jego uwagi, aby Stone mógł je rozdzielić. Na miejscu pojawia się Superman, który pomaga Allenowi w ewakuacji miasta, a później Stone’owi w rozdzieleniu Mother Boksów. Drużyna pokonuje Steppenwolfa, który zostaje zaatakowany również przez swoją armię, a następnie razem z nią się teleportuje^[1][2][3][4].

Po bitwie Bruce i Diana decydują się na utworzenie bazy operacyjnej dla Ligi Sprawiedliwości z miejscem dla większej liczby członków. Diana kontynuuje swoje zadania jako superbohaterka, Allen zatrudnia się w wydziale policji w Central City, Victor Stone decyduje się na doskonalenie swoich umiejętności pod okiem swojego ojca w S.T.A.R. Labs, Curry postanawia odzyskać swoje dziedzictwo i nadal chronić ludzi na morzach, Superman powraca do swojego dawnego życia jako reporter i obrońca Ziemi, a Bruce odzyskuje swoją posiadłość^[1][2][3][4].

W scenie między napisami końcowymi Superman i Flash podejmują przyjacielskie wyzwanie, którego celem jest wykazanie szybszego z nich. W scenie po napisach Lex Luthor ucieka z Arkham Asylum, a następnie rekrutuje Slade’a Wilsona z zamiarem utworzenia własnej ligi^[1][2][3][4].

Obsada

Polski dubbing[5]

• Jacek Rozenek jako Bruce Wayne / Batman • Grzegorz Kwiecień jako Clark Kent / Superman • Magdalena Kacprzak jako Lois Lane • Olga Bołądź jako Diana Prince / Wonder Woman • Michał Klawiter jako Barry Allen / Flash • Jan Aleksandrowicz-Krasko jako Arthur Curry / Aquaman • Tomasz Błasiak jako Victor Stone / Cyborg • Andrzej Chudy jako Alfred Pennyworth • Katarzyna Kozak jako Martha Kent • Magdalena Cielecka jako Hippolyta • Janusz Leśniewski jako James Gordon • Michał Konarski jako Steppenwolf

• Ben Affleck jako Bruce Wayne / Batman, miliarder, właściciel Wayne Enterprises i współzałożyciel Ligi Sprawiedliwości. Poświęca się ochronie rodzinnego miasta – Gotham City – jako doskonale wyszkolony, zamaskowany strażnik, wyposażony w nowoczesne narzędzia i broń^[6].
• Henry Cavill jako Kal-El / Clark Kent / Superman, Kryptończyk, którego biologiczni rodzice wysłali na Ziemię, aby przeżył zagładę ich rodzimej planety. Pracuje jako dziennikarz w Daily Planet, a także broni Metropolis. Jest inspiracją dla Ligi Sprawiedliwości, której zostaje członkiem^[6].
• Amy Adams jako Lois Lane, reporterka gazety Daily Planet i dziewczyna Clarka^[7].
• Gal Gadot jako Diana Prince / Wonder Woman, amazońska księżniczka i nieśmiertelna półbogini, córka Zeusa, współzałożycielka Ligi Sprawiedliwości^[6].
• Ezra Miller jako Barry Allen / Flash, kryminolog policyjny w Central City, który potrafi poruszać się z nadludzką szybkością^[7].
• Jason Momoa jako Arthur Curry / Aquaman, następca tronu podwodnego miasta Atlantis, który potrafi manipulować falami, komunikować się z wodnymi stworzeniami i pływać z nadludzką szybkością^[7].
• Ray Fisher jako Victor Stone / Cyborg, były sportowiec, którego ciało po ciężkim wypadku zostało cybernetycznie zrekonstruowane. Potrafi manipulować urządzeniami elektronicznymi, może latać i dowolnie zmieniać swoje uzbrojenie^[8].
• Jeremy Irons jako Alfred Pennyworth, kamerdyner Bruce’a Wayne’a^[9].
• Diane Lane jako Martha Kent, przybrana matka Clarka^[10].
• Connie Nielsen jako Hippolita, królowa Amazonek i matka Diany Prince^[11].
• J.K. Simmons jako James Gordon, komisarz policji w Gotham City, sojusznik Batmana^[12].
• Ciarán Hinds jako Steppenwolf, pochodzący z planety Apokolips dowódca armii Parademonów, który chce podbić Ziemię^[13].
• Amber Heard jako Mera, wychowywana przez królową Atlannę wojowniczka Atlantis, która posiada zdolności hydrokinetyczne i telepatyczne^[14].
• Joe Morton jako Silas Stone, ojciec Victora i szef S.T.A.R. Labs^[11].

Olimpijskich bogów zagrali: Sergi Constance jako Zeus, Nick McKinless jako Ares i Aurore Lauzeral jako Artemis. Twarz McKinlessa została zastąpiona Davidem Thewlisem, który ostatecznie został wymieniony w napisach jako Ares^[15][11]. Julian Lewis Jones wystąpił jako Atlan, król podwodnego miasta Atlantis^[16], a Francis Magee jako Arthur Pendragon, król Anglii^[17]. W rolach cameo wystąpili: Billy Crudup jako Henry Allen, ojciec Barry’ego; Kobna Holdbrook-Smith jako Crispus Allen; Marc McClure jako oficer Ben Sadowsky, a w scenie po napisach Joe Manganiello jako Slade Wilson / Deathstroke^[11] i Jesse Eisenberg jako Lex Luthor^[18]. Eleanor Matsuura jako Epione^[19], Samantha Jo jako Euboea^[20], Lisa Loven Kongsli jako Menalippe^[21], Brooke Ence jako Penthiselea^[22], Ann Ogbomo jako Philippus^[23], Hari James jako Trigona^[24] i Doutzen Kroes jako Venelia powtórzyły swoje role wojowniczek Amazonek z filmu Wonder Woman^[25].

Willem Dafoe i Kiersey Clemons nakręcili sceny jako Nuidis Vulko i Iris West, jednak ich role zostały wycięte z ostatecznej wersji filmu^[26][27]. Scena przedstawiająca Zielone Latarnie odwiedzające Batmana została nakręcona jako dodatkowa scena po napisach końcowych – miała ona zapowiadać film o tej grupie bohaterów, jednak została w późniejszym czasie usunięta^[28]. Inne wycięte sceny z ostatecznej wersji, to m.in.: Ryan Zheng w roli Ryana Choi, przedstawiający przyszłość postaci jako The Atom^[29]; walka między Aresem i Darkseidem^[30], Harry Lennix jako Calvin Swanwick, w scenie ujawniającej, że jego postać to w rzeczywistości J’onn J’onzz / Martian Manhunter^[31]; sceny z udziałem sługi Darkseida – DeSaada^[32]. Wszystkie te sekwencje zostały włączone do Ligi Sprawiedliwości Zacka Snydera^[33][34].

Produkcja

Rozwój projektu

Justice League: Mortal

Po lewej: Zack Snyder, reżyser filmu; po prawej: Joss Whedon, który zastąpił Snydera po śmierci jego córki

W lutym 2007 roku poinformowano, że Warner Bros. zatrudniło małżeństwo Michele i Kierana Mulroney’ów do napisania scenariusza^[35] do filmu Justice League: Mortal^[36]. W tym samym czasie pojawiła się wiadomość o anulowaniu długo opracowywanego przez Jossa Whedona filmu Wonder Woman oraz napisanego i wyreżyserowanego przez Davida S. Goyera The Flash, ^[37][38]. Scenariusz nowego filmu autorstwa Michele i Kierana Mulroney został przedstawiony Warner Bros. w czerwcu 2007 roku i otrzymał pozytywne opinie, co skłoniło studio do natychmiastowego przyspieszenia produkcji w nadziei na rozpoczęcie zdjęć przed strajkiem Amerykańskiej Gildii Scenarzystów^[39][40]. Warner Bros. nie chciało kontynuować prac nad sequelem Superman: Powrót, ponieważ było rozczarowane jego wynikami finansowymi. Brandon Routh nie został poproszony o ponowne wcielenie się w rolę Supermana w Justice League: Mortal, ani Christian Bale w Batmana z Batman: Początek^[41][42]. W intencji Warner Bros. Justice League: Mortal miało być początkiem nowej serii filmowej^[43]. Krótko po nakręceniu Mrocznego Rycerza Bale stwierdził w wywiadzie, że „lepiej byłoby nie wchodzić w paradę serii o Batmanie” i uznał, że bardziej sensowne byłoby dla Warner Bros. wydanie nowego filmu dopiero po premierze Mroczny Rycerz powstaje^[44][45]. Pierwotnie stanowisko reżysera miał zająć Jason Reitman, który jednak odrzucił tę propozycję, ponieważ uważał się za niezależnego filmowca i wolał trzymać się z dala od wysokobudżetowych filmów o superbohaterach^[46]. We wrześniu 2007 roku kontrakt podpisał George Miller^[47], a Barrie Osbourne został producentem^[48]. Budżet ustalono na 220 milionów dolarów^[49].

W następnym miesiącu prawie 40 aktorów i aktorek wzięło udział w przesłuchaniach do filmu, w tym Joseph Cross, Michael Angarano, Max Thieriot, Minka Kelly, Adrianne Palicki i Scott Porter. Miller zamierzał obsadzić młodszych aktorów, ponieważ chciał, aby „dorastali” do swoich ról w ciągu kilku filmów^[50]. D.J. Cotrona został obsadzony jako Superman, a Armie Hammer jako Batman^[51][52]. Jessica Biel negocjowała rolę Wonder Woman, lecz ostatecznie odmówiła^[53][54]. Pojawiały się też spekulację, że postać tę mogą zagrać Teresa Palmer i Shannyn Sossamon, a także Mary Elizabeth Winstead, która potwierdziła, że brała udział w przesłuchaniach^[55]. Później kreację tę powierzono Megan Gale, natomiast Palmer została obsadzona jako Talia al Ghul^[56][57]. Film miał zawierać także Johna Stewarta w roli Zielonej Latarnii, którą pierwotnie oferowano Columbusowi Shortowi^[58]. Adam Brody miał zagrać Barry’ego Allena / Flasha, Jay Baruchel – Maxwella Lorda, natomiast później potwierdzono też, że w roli Aquamana obsadzony był Santiago Cabrera^[59][60][61].

W styczniu 2008 rozpoczął się strajk scenarzystów, co spowodowało wstrzymanie prac nad filmem. Warner Bros. musiało pozwolić na wygaśnięcie kontraktów dla obsady, choć w lutym 2008 roku, kiedy strajk się zakończył rozwój został wznowniony^[62][63]. Warner Bros. i Miller chcieli natychmiast rozpocząć zdjęcia, ale produkcja została przesunięta o trzy miesiące^[64][65]. Pierwotnie większość filmu miała być kręcona w Fox Studios Australia w Sydney^[66]. Australijska Komisja Filmowa miała wpływ na wybór obsady, dając George’owi Millerowi możliwość obsadzenia Gale’a, Palmera i Keays-Bryne. Ekipa produkcyjna składała się w całości z Australijczyków, ale australijski rząd odmówił Warner Bros. 40-procentowego zwrotu podatku, ponieważ uważał, że wytwórnia nie zatrudniła wystarczającej liczby australijskich aktorów, co sfrustrowało Millera^[67][68][69]. Biura produkcyjne zostały następnie przeniesione do Vancouver Film Studios w Kanadzie. Zdjęcia do filmu przesunięto na lipiec 2008 roku, jednak Warner Bros wciąż było przekonane, że zdoła wyprodukować film do lata 2009 roku^[70][71].

W związku z dalszymi opóźnieniami w produkcji i sukcesem Mrocznego Rycerza w lipcu 2008 roku, Warner Bros. postanowiło skupić się na rozwoju solowych filmów o superbohaterach z komiksów DC Comics, pozwalając reżyserowi Christopherowi Nolanowi na ukończenie trylogii Batmana^[72][73]. Wznowiono prace nad solowym filmem o Zielonej Latarni, który zadebiutował w 2011 roku, okazując się rozczarowaniem pod względem finansowym oraz krytycznym^[73][74]. W międzyczasie w fazie rozwoju pozostawały nadal filmy o Flashu i Wonder Woman, natomiast w 2011 roku rozpoczęły się zdjęcia do rebootu Supermana – Człowieka ze stali, wyprodukowanego przez Nolana i napisanego przez Davida S. Goyera^[75]. W październiku 2012 roku, po wygraniu sporu w sprawie majątku Joego Shustera i praw do postaci Supermana, Warner Bros. ogłosiło, że planuje ruszyć z produkcją Ligi Sprawiedliwości^[75]. Wkrótce po zakończeniu zdjęć do Człowieka ze stali, Warner Bros. przyjęło Willa Bealla, by napisał scenariusz do tego projektu^[76]. Prezes Warner Bros. Jeff Robinov wyjaśnił, że film o Supermanie będzie „nadawał ton temu, jak będą wyglądały przyszłe produkcje”^[77]. Goyer stwierdził, że jeśli w przyszłych produkcjach pojawi się postać Zielonej Latarnii, to będzie ona inną wersją tego bohatera, niezwiązaną z filmem z 2011 roku^[78].

Premiera Człowieka ze stali

Po wydaniu Człowieka ze stali w czerwcu 2013 roku, Goyer został zatrudniony do napisania sequela, a także nowej Ligi Sprawiedliwości. Porzucono jednocześnie projekt Bealla^[79]. Kontynuacja, Batman v Superman: Świt sprawiedliwości, nie tylko miała nowego Batmana w tym samym uniwersum co Superman, ale pomogła nakreślić podwaliny pod film o Lidze Sprawiedliwości, wprowadzając innych superbohaterów^[80][81]. W kwietniu 2014 roku ogłoszono, że Zack Snyder będzie reżyserem filmu^[82]. W lipcu następnego roku Warner Bros. miało zabiegać o zatrudnienie Chrisa Terrio w celu przepisania scenariusza, gdyż byli pod wrażeniem jego pracy przy Batman v Superman^[83]. 15 października 2014 roku studio oficjalnie ogłosiły plany dotyczące franczyzy – wśród nich znalazła się informacja, że film zostanie wydany w dwóch częściach: pierwsza z premierą 17 listopada 2017 roku, a druga – 14 czerwca 2019 roku. Snyder miał wyreżyserować obie części^[84]. Na początku lipca 2015 roku ujawniono, że scenariusz do pierwszej części został przepisany przez Terrio^[85]. W maju 2016 roku poinformowano, że Ben Affleck będzie producentem wykonawczym^[86], a Geoff Johns i Jon Berg^[87] producentami obok Debory Snyder i Charlesa Rovena^[88]. Miesiąc później Johns potwierdził, że film będzie miał tytuł Justice League^[89]. Zack Snyder zdradził, że będzie on inspirowany serią komiksów „New Gods” autorstwa Jacka Kirby’ego^[90]. Mimo że produkcja została początkowo zapowiedziana jako dwuczęściowy film, w czerwcu 2016 roku Snyder oświadczył, że będą to jednak dwie oddzielne produkcje, opisujące odrębne historie^[91][92].

Casting

Obsada filmu podczas San Diego Comic-Conu 2017

W kwietniu 2014 roku Ray Fisher został obsadzony jako Victor Stone / Cyborg^[8]. W maju tego samego roku poinformowano, że Henry Cavill, Ben Affleck i Gal Gadot powtórzą swoje role z Batman v Superman: Świt sprawiedliwości^[6]. W październiku 2014 roku do obsady dołączyli Jason Momoa jako Arthur Curry / Aquaman i Ezra Miller jako Barry Allen / The Flash oraz poinformowano, że Amy Adams ponownie wcieli się w Lois Lane^[7].

W marcu 2016 roku ujawniono, że Amber Heard zagra Merę^[14], a J.K. Simmons, komisarza Jamesa Gordona^[12]. W kwietniu do obsady dołączył Willem Dafoe jako Nuidis Vulko^[93] oraz Jeremy Irons jako Alfred Pennyworth^[9]. W maju doniesiono, że Jesse Eisenberg powróci jako Lex Luthor^[18], a w czerwcu do obsady dołączył Julian Lewis Jones^[16]. W listopadzie 2016 roku ujawniono, że Ciarán Hinds zagra Steppenwolfa^[13].

Ostatecznie rola Dafoe została wycięta na etapie postprodukcji, a poza nim również: Kiersey Clemons jako Iris West, Karen Bryson jako Elinore Stone, Zheng Kai jako Ryan Choi, Peter Guinness jako DeSaad, Ray Porter jako Uxas / Darkseid i Harry Lennix jako Calvin Swanwick^[94][95].

Zdjęcia

Zdjęcia główne rozpoczęły się 11 kwietnia 2016 roku w Warner Bros. Studios w Leavesden, a także w różnych lokalizacjach w Londynie i na terenie Angliii (hrabstwa Bedfordshire i Hertfordshire). Ponadto filmowano także w Chicago, Los Angeles, w Grecji (wyspa Milos), Islandii (Djúpavík) oraz na Łotwie (Skrunda)^{[96][97][98][99]}. Operator Larry Fong, z którym wielokrotnie współpracował Snyder, został zastąpiony przez Fabiana Wagnera z powodu konfliktów w harmonogramie^[100]. Scenografię przygotował Patrick Tatopoulos^[101], a nad kostiumami pracował Michael Wilkinson^[102]. W maju 2016 roku Irons przyznał, że fabuła filmu będzie bardziej liniowa i prosta w porównaniu do Batman v Superman: Świt sprawiedliwości^[103]. 3 czerwca 2016 roku Johns potwierdził, że film będzie nosił tytuł Justice League, a później oświadczył, że będzie on „pełen nadziei i optymizmu” w porównaniu do poprzednich produkcji DC Extended Universe^[104][105].

Podczas kręcenia filmu pojawiły się doniesienia, że przeróbki Geoffa Johnsa spowodowały nieporozumienia z Chrisem Terrio i kierownictwem Warner Bros. Przedstawiciele Warner Bros. byli niezadowoleni z kształtu dzieła Snydera z powodu negatywnych opinii, jakie otrzymał film Batman v Superman w jego reżyserii. Doniesiono, że Warner Bros. zorganizowało szczyt filmowy dla scenarzystów, w tym Whedona, scenarzysty Wonder Woman Allana Heinberga, Setha Grahame-Smitha i Andrei Berloff. Spowodowało to liczne poprawki w scenariuszu, a Joss Whedon został zatrudniony przez studio do prac nad filmem^[106][107]. Zdjęcia zakończono w październiku 2016 roku^{[108][109][110]}.

Postprodukcja

Montażem zajął się David Brenner^[111]. W maju 2017 roku Snyder zrezygnował ze stanowiska reżysera z powodu samobójstwa swojej córki Autumn, a jego miejsce zajął Whedon, aby nadzorować postprodukcję i ukończyć film^[112]. W lipcu ogłoszono, że trwają dwumiesięczne dokrętki w Londynie i Los Angeles, a Warner Bros. przeznaczyło na nie około 25 milionów dolarów, co zwiększyło budżet filmu do 300 milionów dolarów^[113][114]. Zdjęcia te zbiegły się z kręceniem Mission: Impossible – Fallout, na potrzeby którego Henry Cavill zapuścił wąsy^[115]. Reżyser Christopher McQuarrie, nie chcąc pozwolić Cavillowi na golenie się bez rekompensaty, zażądał 3 milionów dolarów od ekipy produkcyjnej Ligi Sprawiedliwości. Miało to pokryć koszty cyfrowego dodania zarostu na potrzeby Fallout do momentu jego odrośnięcia. Ostatecznie kierownictwo studia Paramount całkowicie odmówiło zgody na zgolenie wąsów, co spowodowało konieczność cyfrowego usunięcia ich na potrzeby Ligi Sprawiedliwości^[116].

W napisach końcowych scenariusz został przypisany Whedonowi wraz z Chrisem Terrio, natomiast reżyseria w całości Snyderowi^[117][118]. Producent Charles Roven powiedział, że do momentu odejścia Snydera film był nakręcony w około 85%^[119]. Snyder szacował, że tylko jedna czwarta jego materiału została wykorzystana w wersji kinowej, z kolei operator Fabian Wagner twierdził, że wykorzystane zostało tylko 10% oryginalnego materiału^[120][121].

Dyrektor generalny Warner Bros., Kevin Tsujihara, nakazał, aby film trwał nie dłużej, niż dwie godziny^{[114][122][123]}. W rezultacie, ostateczna wersja trwa dokładnie tyle czasu^[124]. Wytwórnia nie zdecydowała się również na przesunięcie premiery filmu, pomimo faktu, że wystąpiły liczne problemy w postprodukcji. Chciano bowiem, aby kierownictwo otrzymało premie pieniężne przed fuzją z AT&T^[125][126]. W lutym 2018 roku pojawiły się informację, że Snyder został zwolniony z obowiązków reżyserskich, gdyż jego film miał być „nieoglądalny”^[127][128]. Według wydawcy DC Comics, Jima Lee, Snyder nie został zwolniony. Podczas konwentu Calgary Comic and Entertainment Expo Lee stwierdził, że „Snyder wcale nie został zwolniony tylko wycofał się z powodu spraw rodzinnych”^[129].

W lipcu 2020 roku Ray Fisher ujawnił, że studio okłamało obsadę i ekipę filmową, że Snyder osobiście wybrał Whedona do ukończenia filmu. Zdradził też, że sposób traktowania obsady i ekipy produkcyjnej przez Whedona na planie był „obraźliwy, nieprofesjonalny i całkowicie nie do przyjęcia”^[130][131]. Scenarzysta Chris Terrio nazwał kinową wersję aktem wandalizmu i bezskutecznie chciał usunięcia swojego nazwiska z napisów końcowych^[132].

Efekty specjalne przygotowały studia: DNEG, MPC, Scanline VFX, Weta Digital, Pixomondo, Shade VFX, Rodeo FX i Blind Ltd, a odpowiadał za nie John ‘D.J.’ DesJardin^[133].

Muzyka

W marcu 2016 roku Hans Zimmer, który był jednym z kompozytorów ścieżki dźwiękowej do filmów Człowiek ze stali i Batman v Superman: Świt sprawiedliwości, oświadczył, że wycofał się z pracy nad filmami superbohaterskimi, choć później skomponował jeszcze muzykę do X-Men: Mroczna Phoenix i Wonder Woman 1984^[134][135]. Według pierwotych planów muzykę miał napisać Junkie XL, który wraz z Zimmerem pracował nad Batman v Superman, ale został zastąpiony przez Danny’ego Elfmana w czerwcu następnego roku^[136][137]. Elfman wcześniej pracował przy filmach Batman i Powrót Batmana oraz serialu animowanym z 1992 roku^[138]. Elfman wykorzystał motyw Batmana z filmu z 1989 roku^[139]. W filmie użyto także motywu Supermana skomponowanego przez Johna Williamsa, gdy wskrzeszony Superman walczy z Ligą Sprawiedliwości, a później także podczas finału, gdy Superman przybywa, by pokonać Steppenwolfa^[140]. Film zawiera cover utworu Leonarda Cohena „Everybody Knows” w wykonaniu Sigrid, „Icky Thump” grupy The White Stripes oraz cover utworu The Beatles – „Come Together” w wykonaniu Gary’ego Clarka Jr. i Junkie XL^[141]. Album ze ścieżką dźwiękową został wydany 10 listopada 2017 roku w wersji cyfrowej, a 8 grudnia w wersji fizycznej^[142].

Justice League: Original Motion Picture Soundtrack[143] – 2017
Nr	Tytuł utworu	Autorzy	Długość
1.	„Everybody Knows”	Sigrid (oryg. Leonard Cohen)	4:25
2.	„The Justice League Theme – Logos”		0:48
3.	„Hero’s Theme”		4:17
4.	„Batman on the Roof”		2:34
5.	„Enter Cyborg”		2:00
6.	„Wonder Woman Rescue”		2:43
7.	„Hippolyta’s Arrow”		1:16
8.	„The Story of Steppenwolf”		2:59
9.	„The Amazon Mother Box”		4:33
10.	„Cyborg Meets Diana”		2:36
11.	„Aquaman in Atlantis”		2:39
12.	„Then There Were Three”		1:10
13.	„The Tunnel Fight”		6:24
14.	„The World Needs Superman”		1:00
15.	„Spark of The Flash”		2:18
16.	„Friends and Foes”		4:14
17.	„Justice League United”		1:24
18.	„Home”		3:24
19.	„Bruce and Diana”		1:06
20.	„The Final Battle”		6:14
21.	„A New Hope”		4:36
22.	„Anti-Hero’s Theme”		5:35
23.	„Come Together”	Gary Clark Jr. i Junkie XL (oryg. The Beatles)	3:13
24.	„Icky Thump”	The White Stripes	4:14
25.	„The Tunnel Fight (całość)”		10:58
26.	„The Final Battle (całość)”		12:57
27.	„Mother Russia”		1:45
			1:41:22

Marketing

Pierwszy zwiastun do filmu został udostępniony w marcu 2017 roku^[144]. Superman został pominięty we wszystkich wczesnych materiałach marketingowych Ligi Sprawiedliwości, m.in. w zwiastunach, klipach i plakatach, co Henry Cavill uznał za „absurdalne”. Pomimo tego, że jego postać została ukryta w materiałach promocyjnych, Cavill pojawiał się razem z resztą obsady podczas pokazów dla prasy^[145][146]. Clark Kent został ujawniony dopiero w finałowym zwiastunie przed premierą filmu, lecz zmontowano go w taki sposób, jakby Lois Lane śniła o Clarku^[147][148]. Sponsorami i partnerami marketingowymi filmu były firmy AT&T, Gillette, Mercedes-Benz i TCL^{[149][150][151][152]}.

Wydanie

Światowa premiera filmu Liga Sprawiedliwości miała miejsce 26 października 2017 roku w Pekinie. W wydarzeniu uczestniczyła obsada i produkcja filmu oraz zaproszeni goście specjalni. Premierze tej towarzyszył czerwony dywan oraz szereg konferencji prasowych^[153].

Premiera m.in. w Brazylii i Francji miała miejsce 15 listopada, dzień później film zadebiutował m.in. w Niemczech, Holandii, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Kolumbii, Australii i we Włoszech, a 17 listopada m.in. w Stanach Zjednoczonych, Polsce, Hiszpanii, Turcji, Meksyku, Chinach, Indiach i Wielkiej Brytanii^{[7][154][155]}. Natomiast 23 listopada film pojawił się w kinach w Japonii^[155].

13 lutego 2018 roku film został wydany do pobrania w wersji cyfrowej, a miesiąc później na Blu-ray, Blu-ray 3D, Blu-ray 4K Ultra-HD i DVD^[156]. Wersja Blu-ray zawiera dwie usunięte sceny zatytułowane „Return of Superman”^[157]. Wydanie nie zawiera jednak komentarza reżyserskiego ani od Zacka Snydera, ani Jossa Whedona^[158]. Do września 2024 roku zarobił ponad 32,5 miliona dolarów ze sprzedaży DVD i 42,2 miliona dolarów ze sprzedaży Blu-ray, co łącznie daje kwotę ponad 74,7 miliona dolarów z krajowej sprzedaży według „The Numbers”^[159].

Odbiór

Box office

Film przy budżecie 300 milionów dolarów^[114] zarobił ponad 661,3 miliona, z czego 229 milionów w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie oraz 432 miliony w innych krajach^[155]. Światowe otwarcie wyniosło 278,8 miliona dolarów^[160][161]. W porównaniu z szacowanym progiem rentowności wynoszącym nawet 750 milionów dolarów, „Deadline Hollywood” poinformował, że film stracił studio około 60 milionów dolarów^[162][163]. Ze względu na utratę pieniędzy studia film został uznany za „katastrofę finansową”, „bombę kasową” i „klapę”^{[164][165][166][167][168]}.

W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie początkowo przewidywano, że film podczas weekendu otwarcia zarobi 110-120 milionów dolarów z 4,051 kin (w tym 400 kin IMAX)^[169]. Zarobił 13 milionów dolarów z czwartkowych pokazów przedpremierowych, w porównaniu z 11 milionami dolarów zarobionymi przez Wonder Woman w czerwcu^[170]. Jednak po zarobieniu 38,5 miliona dolarów pierwszego dnia, prognozy weekendowe zostały obniżone do 95 milionów dolarów. Ostatecznie film zadebiutował z wynikiem 93,8 miliona dolarów, co stanowi spadek o 45% w porównaniu z otwarciem Batman v Superman, które wyniosło 166 milionów dolarów. Był także pierwszym filmem DCEU, który podczas otwarcia zarobił mniej niż 100 milionów dolarów. Tak niski wynik przypisywano m.in. kiepskiej reakcji publiczności na film i większość poprzednich produkcji, a także negatywnemu odbiorowi krytyków i stronie internetowej Rotten Tomatoes nie publikującej wyniku aż do dnia przed premierą, co spowodowało spekulacje oraz wątpliwości ze strony widzów^[171]. W drugi weekend zarobki spadły o 56% do 41,1 miliona dolarów, co pozwoliło uplasować się na drugim miejscu w box office, za filmem Coco^[172]. W trzecim tygodniu ponownie zajął drugie miejsce za Coco, zarabiając 16,7 miliona dolarów^[173]. Natomiast w czwartym tygodniu od premiery film zarobił 9,7 miliona dolarów i 4,3 miliona dolarów w piątym tygodniu, zajmując odpowiednio drugie i piąte miejsce w box office^[174][175].

W innych krajach przewidywano, że film zadebiutuje na poziomie 215-235 milionów dolarów, a jego światowe otwarcie wyniesie 325-355 milionów dolarów^[176]. Pierwszego dnia zarobił 8,5 miliona dolarów w dziewięciu krajach, w tym w Korei Południowej, Francji i Brazylii^[170]. Ostatecznie zysk wyniósł 185 milionów dolarów z 65 krajów, w tym 57,1 miliona dolarów z Chin, 9,8 miliona dolarów z Wielkiej Brytanii, 9,6 miliona dolarów z Meksyku i 8,8 miliona dolarów z Korei Południowej. Film pobił rekord na Filipinach, debiutując z wynikiem 1,12 miliona dolarów, co uczyniło go wówczas największym otwarciem w branży filmowej w 2017 roku^[177]. W Brazylii film zarobił 14,2 miliona dolarów, co było największym otwarciem w historii kraju^[160]. Zysk z Polski wyniósł prawie 1,5 miliona dolarów. Poza Ameryką Północną największymi rynkami filmu były Chiny (106 milionów dolarów), Brazylia (41 milionów dolarów), Meksyk (24,8 miliona dolarów) i Wielka Brytania (24 miliony dolarów)^[155].

Krytyka w mediach

Gal Gadot i Ezra Miller, których występy były chwalone przez krytyków

Film spotkał się z mieszaną reakcją krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes 40% z 412 recenzji jest pozytywnych, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 4,7/10^[178]. Na agregatorze Metacritic średnia ważona ocen z 52 recenzji wyniosła 45 punktów na 100^[179]. Odbiorcy ankietowani przez CinemaScore, zajmującego się mierzeniem atrakcyjności filmów w Stanach Zjednoczonych, przyznali filmowi średnią ocenę „B+” w skali od A+ do F. W badaniu przeprowadzonym przez konkurencyjny PostTrak 85% widowni przyznała pozytywną ocenę, a 69% publiczności „zdecydowanie poleca” film^[180].

Richard Roeper z „Chicago Sun-Times” przyznał filmowi 3,5 na 4 gwiazdki, chwaląc obsadę, zwłaszcza Gadot. Stwierdził: „To film o początkach zespołu, zrealizowany z wielką zabawą i energią”^[181]. Owen Gleiberman z „Variety” wystawił filmowi pozytywną recenzję, w której uznał, że film nie jest „niechlujny ani bombastyczny”, ale „lekki, czysty i prosty”^[182]. Peter Travers na łamach „The Rolling Stone” przyznał filmowi 2,5 na 4 gwiazdki, doceniając obsadę, ale krytykując sekwencje akcji i scenariusz. Napisał: „Sceny, w których członkowie Ligi są razem i się kłócą, dodają filmowi humoru i autentyzmu, wzbudzając zainteresowanie widzów. Bez tego film by się rozpadł”^[183]. Z kolei Todd McCarthy z „The Hollywood Reporter”, chwaląc Gadot i Millera, nazwał film wizualnie brzydkim i nudnym, mówiąc: „Zmęczenie, powtarzalność i żmudne podejście do ekspozycji to główne cechy tego filmu, który jest również godny uwagi ze względu na to, że Ben Affleck, zakładając kostium Batmana po raz drugi wygląda jakby wolał być wszędzie, tylko nie tu”^[184]. Alyssa Rosenberg, pisząc dla „The Washington Post” wystawiła negatywną opinię i opisała film jako „symbol tego, jak zakorzenione stały się filmy o superbohaterach w hollywoodzkim ekosystemie”. Stwierdziła też, że „jest to również mocna ilustracja tego, że sukces niekoniecznie artystycznie podniósł ten gatunek”. Rosenberg uznała, że film był niemal identyczny, jak wiele filmów o superbohaterach, które „pojawiły się już wcześniej” i zawierał jedne z „najbrzydszych i najbardziej bezsensownych efektów specjalnych”^[185].

Michał Walkiewicz z portalu Filmweb wystawił 5 gwiazdek z 10 możliwych i napisał: „Szału nie ma. W swoich najgorszych chwilach Liga Sprawiedliwości ledwo zipie – scenariusz to jedna wielka stajnia Augiasza, zaś fundamenty pod uniwersum wylano niechlujnie”. Chwalił natomiast występ Gadot i Millera^[186]. Tymoteusz Wronka z serwisu naEkranie.pl wystawił ocenę 6 na 10 i uznał, że „Liga Sprawiedliwości nie jest żadnym przełomem w ramach DCEU. Podąża bardziej tropem Batman v Superman: Dawn of Justice niż śladami znacznie bardziej udanej opowieści o Wonder Woman”. Zauważył także problemy ze scenariuszem i fabułą i stwierdził, że jest to produkcja „wizualnie spektakularna, ale narracyjnie do poprawy”^[187]. Tomasz Alicki z ppe.pl także wystawił ocenę 6 na 10 pisząc: „CGI wygląda wyjątkowo słabo, a scenom walki, nawet w zestawieniu z tym, co widzieliśmy dwa tygodnie temu w Thorze, towarzyszą westchnięcia i oczekiwanie na szybki koniec”. Chwalił Gadot i krytykował czarny charakter, ale ostatecznie uznał, że „Snyder i Whedon zaserwowali fanom DC chaotyczne, momentami przyjemne widowisko, które pozytywnie nastraja na przyszłość”^[188]. Piotr Grabiec z portalu spidersweb.pl ocenił film na 7 punktów z 10 możliwych, wyrażając się pozytywnie o warstwie wizualnej filmu, jednakże negatywnie o fabułę i czarnym charakterze, a także niektórych dialogach. Ostatecznie uznał, że: „Justice League wypadł lepiej niż Batman v Superman”^[189].

Patty Jenkins – reżyserka Wonder Woman – skrytykowała film, ponieważ wydawał się sprzeczny z jej produkcją. Mówiła, że Zack Snyder współpracował z nią, aby zachować ciągłość między ich filmami, dbając m.in. o szczegóły, takie jak brak zmiany kostiumu Wonder Woman, ale Joss Whedon zmienił film do tego stopnia, że postacie nie były przedstawiane tak, jak pokazano je w poprzednich filmach^[190].

Nagrody i nominacje

Rok	Ceremonia	Kategoria	Nominowani	Rezultat	Przypis
2017	Golden Schmoes Awards	Największe rozczarowanie	Liga Sprawiedliwości	Wygrana	[191]
	San Diego Film Critics Society	Najlepsza rola komediowa	Ezra Miller	Nominacja	[192]
2018	BMI Film & TV Awards	Nagroda BMI Film Music	Danny Elfman	Wygrana	[193]
	Kids’ Choice Awards	Ulubiony aktor filmowy	Ben Affleck	Nominacja	[194]
		Ulubiona aktorka filmowa	Gal Gadot	Nominacja
	MovieGuide Awards	Najlepszy film dla dojrzałej publiczności	Liga Sprawiedliwości	Nominacja	[195]
	Teen Choice Awards	Ulubiony film akcji	Liga Sprawiedliwości	Nominacja	[196]
		Ulubiona aktorka filmu akcji	Amy Adams	Nominacja
			Gal Gadot	Nominacja
		Ulubiony aktor filmu akcji	Henry Cavill	Nominacja

Wersja reżyserska

Logo wersji reżyserskiej Zack Snyder’s Justice League

Wersja kinowa filmu otrzymała mieszane recenzje krytyków, a wynik finansowy nie spełnił oczekiwań studia, co zostało uznane za finansowe niepowodzenie^[197]. Zaraz po premierze, w listopadzie 2017 roku fani złożyli petycję #ReleaseTheSnyderCut z prośbą o wydanie wersji Zacka Snydera^[198]. Inicjatywę poparli członkowie obsady i ekipy filmowej, a sama petycja do marca 2019 roku zebrała prawie 180 tysięcy podpisów^[199]. W maju 2020 roku Snyder poinformował, że opublikuje swoją wersję, która zostanie wydana na platformie HBO Max^[200]. Do tej wersji zrealizowano dokrętki w październiku^[201], gdy Snyder nakręcił 4 minuty dodatkowego materiału^[202].

Liga Sprawiedliwości Zacka Snydera została wydana 18 marca 2021 roku^[203] w serwisie HBO Max w Stanach Zjednoczonych^[200]. W Polsce pojawiła się tego samego dnia na HBO Go^[204].

Kontynuacja

W 2013 roku Zack Snyder nakreślił plany na trylogię o Lidze Sprawiedliwości^[205]. W październiku Warner Bros. oficjalnie ogłosiło plany dotyczące franczyzy. Wśród nich znalazły się dwa filmy o Lidze Sprawiedliwości. Amerykańska data premiery drugiej części została wyznaczona na 14 czerwca 2019 roku. Zapowiedziano wtedy również, że Snyder zajmie się reżyserią^[7]. Ostatecznie została ona opóźniona na nieokreślony czas^[206].

Przypisy

1. JuliaJ. Alexander JuliaJ., Justice League review [online], Polygon, 15 listopada 2017 [dostęp 2024-06-16]  (ang.).
2. AlexA. Abad-Santos AlexA., Justice League is a jagged mess with a Batman and Superman problem [online], Vox, 15 listopada 2017 [dostęp 2024-06-16]  (ang.).
3. Matt ZollerM.Z. Seitz Matt ZollerM.Z., Justice League movie review & film summary (2017) | Roger Ebert [online] [dostęp 2024-06-16]  (ang.).
4. AlexA. Abad-Santos AlexA., Justice League’s 2 end-credits scenes, explained [online], Vox, 17 listopada 2017 [dostęp 2024-06-16]  (ang.).
5. „Liga Sprawiedliwości”: obsada polskiego dubbingu. polski-dubbing.pl. [dostęp 2017-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-12)]. (pol.).
6. Mark Hughes: ‘Justice League’ Movie Confirmed, Starts Filming After ‘Superman Vs. Batman’. Forbes. [dostęp 2016-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-11)]. (ang.).
7. Russ Fischer: Warner Bros Massive DC Movie Slate Revealed. /Film. [dostęp 2014-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-12)]. (ang.).
8. Darren Franich: ‘Batman vs. Superman’ casts Cyborg. Entertainment Weekly. [dostęp 2016-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-19)]. (ang.).
9. Roger Friedman: Exclusive: Jeremy Irons Will Bring Batman’s Alfred to “Justice League of America”. Showbiz. [dostęp 2016-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-08)]. (ang.).
10. Ashley Lee, Aaron Couch: Diane Lane on ‘Justice League’ and ‘Batman v. Superman’ „Martha” Twist. The Hollywood Reporter. [dostęp 2017-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-12)]. (ang.).
11. Tim Webber: Justice League: 15 Cameos You Absolutely Can’t Miss. CBR.com. [dostęp 2017-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-08)]. (ang.).
12. Rebecca Ford: ‘Justice League’ Adds J.K. Simmons as Commissioner Gordon (Exclusive). The Hollywood Reporter. [dostęp 2016-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-08)]. (ang.).
13. Umberto Gonzalez: ‘Game of Thrones’ Star Ciarán Hinds Cast as ‘Justice League’ Villain Steppenwolf (Exclusive). The Wrap. [dostęp 2016-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-08)]. (ang.).
14. Borys Kit: Amber Heard in Talks to Star in ‘Aquaman’ (Exclusive). The Hollywood Reporter. [dostęp 2016-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-08)]. (ang.).
15. Stephen M.Colbert: Justice League’s REAL Ares Actor Wasn’t Credited: Here’s What Happened. Screen Rant. [dostęp 2019-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-07)]. (ang.).
16. Kathryn Williams: Stella star Julian Lewis Jones lands a role in DC Comics blockbuster Justice League. Wales Online. [dostęp 2016-06-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-08)]. (ang.).
17. Richard E.Preston: “Hey, they were in Game of Thrones” – Where else have you seen these 55 GoT cast members? (Part 2). winteriscoming.net. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-21)]. (ang.).
18. Ian Sandwell: Jesse Eisenberg confirms he will be back as Lex Luthor in Justice League. Digital Spy. [dostęp 2016-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-08)]. (ang.).
19. Justice League: Every Character Confirmed So Far. What Culture. [dostęp 2017-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-22)]. (ang.).
20. Kate Erbland: ‘Justice League’ Actress Defends Skimpy Amazon Costumes: ‘I Have Never Felt More Empowered’. Indie Wire. [dostęp 2017-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-15)]. (ang.).
21. Lisa Loven Kongsli. Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-21)]. (ang.).
22. Mark Cassidy: WONDER WOMAN And JUSTICE LEAGUE Actress Brooke Ence On The Skimpier Amazon Costume Controversy. Comic Book Movie. [dostęp 2017-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-10)]. (ang.).
23. Nicole Vassell: Celeb BFF: Ann Ogbomo. Pride Magazine. [dostęp 2018-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-21)]. (ang.).
24. Hari James: Life on the set of Wonder Woman. lessonsinbadassery.com. [dostęp 2017-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-25)]. (ang.).
25. Doutzen Kroes weer te zien in bioscoopfilm: Justice League. Glamour. [dostęp 2017-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-25)]. (niderl.).
26. Stars Dish On Justice League Movie’s Deleted Scenes [online], GameSpot [dostęp 2024-06-16]  (ang.).
27. CoreyC. Chichizola CoreyC., Kiersey Clemons Teases The Complicated Timeline Of Flashpoint [online], CINEMABLEND, 29 września 2017 [dostęp 2024-06-16]  (ang.).
28. RenaldoR. Matadeen RenaldoR., Key Green Lanterns Rumored to Have Appeared in Early Justice League Cut [online], CBR, 25 listopada 2017 [dostęp 2024-06-16]  (ang.).
29. AndrewA. Dyce AndrewA., Zack Snyder Confirms Atom Was In His Justice League [online], ScreenRant, 17 września 2018 [dostęp 2024-06-16]  (ang.).
30. Stephen M.S.M. Colbert Stephen M.S.M., Zack Snyder Seemingly Confirms Justice League’s Rumored Darkseid Actor [online], ScreenRant, 14 kwietnia 2019 [dostęp 2024-06-16]  (ang.).
31. Stephen M.S.M. Colbert Stephen M.S.M., Justice League: Storyboard Reveals Martian Manhunter Was In Snyder Cut [online], ScreenRant, 5 października 2019 [dostęp 2024-06-16]  (ang.).
32. Stephen M.S.M. Colbert Stephen M.S.M., Justice League: Chernobyl Actor Peter Guinness Was Cast as Darkseid’s Servant Desaad [online], ScreenRant, 8 listopada 2019 [dostęp 2024-06-16]  (ang.).
33. TomT. Drew TomT., Here’s Every Single DC Character Who Appears In Justice League's Snyder Cut [online], The Direct, 19 marca 2021 [dostęp 2024-09-20]  (ang.).
34. KevenK. Skinner KevenK., Release The Snyder Cut Campaign Finally Gains Cred after Justice League Cast Gets Involved [online], 615 Film, 18 listopada 2019 [dostęp 2024-09-20]  (ang.).
35. Pamela McClintock: Justice prevails for Warner Bros.. Variety. [dostęp 2007-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-17)]. (ang.).
36. Michaela Boland: Will Australia get ‘Justice League?’. Variety. [dostęp 2008-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-15)]. (ang.).
37. JenniferJ. Vineyard JenniferJ., Joss Whedon Won’t Write, Direct ‘Wonder Woman’ -- Despite Doing 'A Lot Of Legwork’ [online], MTV [dostęp 2024-06-17]  (ang.).
38. JoshJ. Tyler JoshJ., Goyer’s Flash Is Out Of Time [online], CINEMABLEND, 5 lutego 2007 [dostęp 2024-06-17]  (ang.).
39. PamelaP. McClintock PamelaP., Justice League film gets script [online], Variety, 15 czerwca 2007 [dostęp 2024-06-17]  (ang.).
40. DianeD. Garrett DianeD., George Miller to lead ‘Justice League’ [online], Variety, 20 września 2007 [dostęp 2024-06-17]  (ang.).
41. SteveS. Weintraub SteveS., Brandon Routh Exclusive Video Interview – LIE TO ME | Collider | Collider [online], Collider, 23 czerwca 2017 [dostęp 2024-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-23] .
42. IESB.net – Movie News, Reviews, Interviews and More! – INTERVIEW: Is Christian Bale In or Out of WB’s Justice League? [online], iesb.net, 15 marca 2008 [dostęp 2024-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2008-03-15] .
43. MichaelM. Cieply MichaelM., A Film’s Superheroes Face Threat of Strike, „The New York Times”, 1 marca 2008, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-06-18]  (ang.). Brak numerów stron w czasopiśmie
44. BorysB. Kit BorysB. i inni, The Vine: Young actors seek ‘Justice’ [online], The Hollywood Reporter, 15 października 2007 [dostęp 2024-06-18]  (ang.).
45. IESB.net – Movie News, Reviews, Interviews and More! – INTERVIEW: Is Christian Bale In or Out of WB’s Justice League? [online], iesb.net, 15 marca 2008 [dostęp 2024-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2008-03-15] .
46. Jason Reitman Turns Down Justice League | /Film [online], Slashfilm, 20 września 2008 [dostęp 2024-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2008-09-20] .
47. DianeD. Garrett DianeD., George Miller to lead ‘Justice League’ [online], Variety, 20 września 2007 [dostęp 2024-06-18]  (ang.).
48. Muhammad AliM.A. Bari Muhammad AliM.A., Justice League: Mortal Tie-in Game Screenshots Leaked [online], TwistedVoxel, 27 lutego 2023 [dostęp 2024-06-18]  (ang.).
49. GarryG. Maddox GarryG., FilmF. Writer FilmF., Unhappy feet may flee Sydney [online], The Sydney Morning Herald, 25 lutego 2008 [dostęp 2024-06-18]  (ang.).
50. BorysB. Kit BorysB., The Vine: Young actors seek ‘Justice’ [online], The Hollywood Reporter, 15 października 2007 [dostęp 2024-06-19]  (ang.).
51. MarcM. Malkin MarcM., Holy Double Take, Batman! Here Comes a New Caped Crusader [online], E! Online, 25 września 2008 [dostęp 2024-06-19] .
52. MichaelM. Cieply MichaelM., A Film’s Superheroes Face Threat of Strike, „The New York Times”, 1 marca 2008, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-18]  (ang.). Brak numerów stron w czasopiśmie
53. TatianaT. Siegel TatianaT., Jessica Biel in talks for ‘Justice’ [online], Variety, 25 września 2007 [dostęp 2024-06-19]  (ang.).
54. WENN, Jessica Biel Turns Down Wonder Woman [online], Hollywood.com, 30 września 2007 [dostęp 2024-06-19]  (ang.).
55. ShawnS. Adler ShawnS., Mary Elizabeth Winstead Envisions Bulking Up For Wonder Woman [online], MTV [dostęp 2024-06-19]  (ang.).
56. JamiJ. Philbrick JamiJ., Teresa Palmer Still Wants to Play Talia Al Ghul in The Dark Knight Rises [Exclusive] [online], MovieWeb, 21 listopada 2010 [dostęp 2024-06-19]  (ang.).
57. MichaelM. Fleming MichaelM., DianeD. Garrett DianeD., Warner pulls plug on ‘Justice League’ [online], Variety, 17 stycznia 2008 [dostęp 2024-06-19]  (ang.).
58. SuperHeroHype, Columbus Short Turns Down Green Lantern [online], Comic Book Movies and Superhero Movie News – SuperHeroHype, 30 października 2007 [dostęp 2024-06-19]  (ang.).
59. JohnJ. Orquiola JohnJ., What Justice League 2017 Borrowed From George Miller’s Failed JL: Mortal [online], ScreenRant, 21 listopada 2017 [dostęp 2024-06-19]  (ang.).
60. MikeM. Sampson MikeM., Jay talks JLA and Seth [online], JoBlo, 4 sierpnia 2008 [dostęp 2024-06-19]  (ang.).
61. Adam Brody Remembers His ‘Justice League’ Flash Suit, Before The Project Sprinted Away Forever [online], Splashpage, 22 października 2014 [dostęp 2024-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2014-10-22] .
62. MichaelM. Fleming MichaelM., DianeD. Garrett DianeD., Warner pulls plug on ‘Justice League’ [online], Variety, 17 stycznia 2008 [dostęp 2024-06-25]  (ang.).
63. Australia denies killing ‘Justice League’ – Entertainment News, Weekly, Media – Variety [online], Variety, 28 stycznia 2011 [dostęp 2024-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2011-01-28] .
64. Garter gossip order of the day [online], Smh, 13 kwietnia 2021 [dostęp 2024-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-13] .
65. MichaelM. Cieply MichaelM., A Film’s Superheroes Face Threat of Strike, „The New York Times”, 1 marca 2008, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-06-25]  (ang.). Brak numerów stron w czasopiśmie
66. GarryG. Maddox GarryG., FilmF. Writer FilmF., Unhappy feet may flee Sydney [online], The Sydney Morning Herald, 25 lutego 2008 [dostęp 2024-06-25]  (ang.).
67. KyleK. Buchanan KyleK., The Social Network’s Armie Hammer Talks Special Effects, Misogyny, and the Downside of Being Tall and Handsome [online], Vulture, 20 października 2010 [dostęp 2024-06-25]  (ang.).
68. Unhappy feet may flee Sydney – Film – Entertainment – smh.com.au [online], Smh, 19 listopada 2016 [dostęp 2024-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-19] .
69. GarryG. Maddox GarryG., Mega movie refused rebate [online], The Sydney Morning Herald, 19 marca 2008 [dostęp 2024-06-25]  (ang.).
70. DianeD. Garrett DianeD., Warner Bros. to serve ‘Justice’ in ’09 [online], Variety, 27 lutego 2008 [dostęp 2024-06-25]  (ang.).
71. PamelaP. McClintock PamelaP., MichaelM. Fleming MichaelM., Film greenlights in limbo [online], Variety, 28 lutego 2008 [dostęp 2024-06-25]  (ang.).
72. EXCLUSIVE: ‘Justice League’ Movie Still A Possibility, Says Director… Just Not Anytime Soon [online], Splashpage, 14 lutego 2012 [dostęp 2024-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-14] .
73. Marc Graser: WB taps into ties at DC Comics. Variety. [dostęp 2008-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-09)]. (ang.).
74. AmandaA. Minchin AmandaA., Here’s Why Ryan Reynolds’ Green Lantern Flopped at the Box Office [online], MovieWeb, 15 sierpnia 2023 [dostęp 2024-06-25]  (ang.).
75. BenB. Fritz BenB., ‘Justice League’ aims for summer 2015 after Superman victory [online], Los Angeles Times, 18 października 2012 [dostęp 2024-06-25]  (ang.).
76. JeffJ. Sneider JeffJ., Beall writing ‘Justice League’ for Warner Bros. [online], Variety, 6 czerwca 2012 [dostęp 2024-06-25]  (ang.).
77. AnthonyA. Breznican AnthonyA., ‘Man of Steel’ will open door for more DC Comics superhero movies [online], Entertainment Weekly, 11 kwietnia 2013 [dostęp 2024-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-22] .
78. David Goyer Tells Me How Man Of Steel Will „Cause” The Justice League Movie [online], 2 września 2017 [dostęp 2024-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-02] .
79. NikkiN. Finke NikkiN., ‘Man Of Steel’ Sequel Underway With Zack Snyder And David S. Goyer [online], Deadline, 11 czerwca 2013 [dostęp 2024-07-03]  (ang.).
80. JonJ. Lyus JonJ., David Goyer talks about a Blank Slate and a New Batman for the Justice League Movie [online], HeyUGuys, 14 czerwca 2013 [dostęp 2024-07-03]  (ang.).
81. BillB. Desowitz BillB., How They Finally Created a Shared DC Universe in ‘Batman v Superman: Dawn of Justice’ [online], IndieWire, 23 marca 2016 [dostęp 2024-07-03]  (ang.).
82. AlexA. Stedman AlexA., Zack Snyder to Direct ‘Justice League’ Movie [online], Variety, 28 kwietnia 2014 [dostęp 2024-07-03]  (ang.).
83. MikeM. Fleming MikeM., jr., Comic-Con Bombshell: WB Wants ‘Batman V Superman’ Scribe Chris Terrio For ‘Justice League’ [online], Deadline, 25 lipca 2014 [dostęp 2024-07-03]  (ang.).
84. RussR. Fischer RussR., DC Comics Movies Announced: 'Suicide Squad,' 'Wonder Woman,' 'Justice League,' 'The Flash,' ‘Aquaman’ [online], SlashFilm, 15 października 2014 [dostęp 2024-07-03]  (ang.).
85. SpencerS. Perry SpencerS., Batman v Superman: Dawn of Justice Scenes Described, Justice League Script Complete [online], ComingSoon.net – Movie Trailers, TV & Streaming News, and More, 3 lipca 2015 [dostęp 2024-07-03]  (ang.).
86. Borys Kit: Ben Affleck Elevated to ‘Justice League’ Executive Producer. The Hollywood Reporter. [dostęp 2016-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-08)]. (ang.).
87. Borys Kit: ‘Batman v. Superman’ Fallout: Warner Bros. Shakes Up Executive Roles (Exclusive). The Hollywood Reporter. [dostęp 2016-05-17]. (ang.).
88. Steve Weintreub: ‘Justice League’ Set Visit Video Recap: Here’s What We Learned. Collider. [dostęp 2016-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-08)]. (ang.).
89. Justice League Movie Official Title Revealed By Geoff Johns. Comic Book. [dostęp 2016-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-06)]. (ang.).
90. AdamA. Chitwood AdamA., Justice League Movie Villains Teased by Zack Snyder [online], Collider, 21 czerwca 2016 [dostęp 2024-07-03]  (ang.).
91. JimJ. Vejvoda JimJ., Justice League Will Not Be a Two-Part Movie After All [online], IGN, 21 czerwca 2016 [dostęp 2024-07-03]  (ang.).
92. BrettB. White BrettB., Snyder Calls „Justice League” A „Complete Movie,” Sequel Still On Track [online], Comic Book Resources, 26 czerwca 2016 [dostęp 2024-07-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-26] .
93. Borys Kit: ‘Justice League’ Adds Willem Dafoe to Cast (Exclusive). The Hollywood Reporter. [dostęp 2016-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-08)]. (ang.).
94. Cooper Hood: Justice League Snyder Cut Image Shows DC Comics Ryan Choi. Screen Rant. [dostęp 2020-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. (ang.).
95. Richard Newby: ‘Justice League’ and Zack Snyder’s Brighter Vision. The Hollywood Reporter. [dostęp 2020-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-03)]. (ang.).
96. Justice League (2017). Movie Locations. [dostęp 2025-01-01]. (ang.).
97. VisitV. Westfjords VisitV., the Shooting of the Justice League in Djúpavík [online], Visit Westfjords [dostęp 2024-08-20]  (ang.).
98. AnthonyA. Breznican AnthonyA., Exclusive: ‘Justice League’ will begin shooting in April [online], EW.com [dostęp 2024-08-20]  (ang.).
99. ChrisCh. Begley ChrisCh., Fabian Wagner is the cinematographer for ‘Justice League’ [online], Batman News, 11 kwietnia 2016 [dostęp 2024-08-20]  (ang.).
100. ChrisCh. Begley ChrisCh., Fabian Wagner is the cinematographer for ‘Justice League’ [online], Batman News, 11 kwietnia 2016 [dostęp 2024-08-20]  (ang.).
101. Scott Huver: Interview: ‘Justice League’ Production Designer Patrick Tatopoulos Talks the Batmobile, Joss Whedon, and More. Comic Book. [dostęp 2017-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-21)]. (ang.).
102. Brittany Rivera: Justice League Costume Designer Defends Amazonian Armor. Deadline Hollywood. [dostęp 2017-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-03)]. (ang.).
103. AlexA. Osborn AlexA., Jeremy Irons Knocks ‘Muddled’ Batman v Superman, Promises ‘Simpler’ Justice League: Part One [online], IGN, 29 maja 2016 [dostęp 2024-08-20]  (ang.).
104. GraemeG. McMillan GraemeG., ‘Justice League’ Movie Gets Title Clarified [online], The Hollywood Reporter, 6 czerwca 2016 [dostęp 2024-08-20]  (ang.).
105. BenB. Fritz BenB., Warner Bros.’s New Strategy on DC: Lighten Up, Superheroes [online], The Wall Street Journal, 8 września 2016 [dostęp 2024-08-20]  (ang.).
106. Cameron Bonomolo: Rumor: Geoff Johns’ ‘Justice League’ Rewrites Caused Issues With Chris Terrio, WB Execs. Comic Book. [dostęp 2018-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-01)]. (ang.).
107. CameronC. Bonomolo CameronC., Rumor: Geoff Johns’ ‘Justice League’ Rewrites Caused Issues With Chris Terrio, WB Execs [online], DC [dostęp 2024-08-20]  (ang.).
108. JoeJ. Otterson JoeJ., Jason Momoa Thanks ‘Justice League’ Crew With Shirtless Photo as Filming Wraps (Photo) [online], TheWrap, 2 października 2016 [dostęp 2024-08-20]  (ang.).
109. Dave Trumbore: ‘Justice League’ Wraps Filming, Releases Insane Behind-the-Scenes Video to Celebrate. Collider. [dostęp 2016-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-08)]. (ang.).
110. ChrisCh. Begley ChrisCh., ‘Justice League’ drama: How WB pissed off Chris Terrio and hired Joss Whedon (rumor) [online], Batman News, 12 czerwca 2018 [dostęp 2024-08-20]  (ang.).
111. 11 Reasons Joss Whedon Can’t Save Justice League Alone. What Culture. [dostęp 2017-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-30)]. (ang.).
112. BorysB. Kit BorysB., Zack Snyder Steps Down From ‘Justice League’ to Deal With Family Tragedy [online], The Hollywood Reporter, 22 maja 2017 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
113. JustinJ. Kroll JustinJ., BrentB. Lang BrentB., ‘Justice League’ Extensive Reshoots Causing Headaches for Star Schedules (EXCLUSIVE) [online], Variety, 24 lipca 2017 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
114. Adam Chitwood: ‘Justice League’: Warner Bros. CEO Reportedly Mandated a Runtime Under 2 Hours. Collider. [dostęp 2017-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-09)]. (ang.).
115. Amanda Luz HenningA.L.H. Santiago Amanda Luz HenningA.L.H., How much work it will take to digitally remove Henry Cavill’s mustache for 'Justice League,' according to visual effects artists | Business Insider India [online], Business Insider [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
116. BenB. Travis BenB., Mission Impossible Fallout Director Originally Agreed For Henry Cavill To Shave Moustache For Justice League [online], Empire, 8 lutego 2018 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
117. DustyD. Stowe DustyD., Joss Whedon Gets Justice League Writing Credit [online], ScreenRant, 29 sierpnia 2017 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
118. Bob Strauss: Joss Whedon brought ‘own flavor’ to ‘Justice League’ after Zack Snyder left. Los Angeles Daily News. [dostęp 2017-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-22)]. (ang.).
119. JakeJ. Coyle JakeJ., In 'Justice League,' DC looks beyond Batman and Superman [online], AP News, 13 listopada 2017 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
120. BorysB. Kit BorysB., “It Will Be an Entirely New Thing”: Zack Snyder’s $20M-Plus ‘Justice League’ Cut Plans Revealed [online], The Hollywood Reporter, 20 maja 2020 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
121. AnaA. Dumaraog AnaA., Justice League DP Says Only 10% of Snyder’s Original Footage Was Used [online], ScreenRant, 4 grudnia 2019 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
122. ScottS. Mendelson ScottS., Two-Hour ‘Justice League’ Runtime May Be Good News [online], Forbes [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
123. GarthG. Franklin GarthG., „Justice League” Two-Hour Runtime Was Mandated – Dark Horizons [online], DarkHorizons, 9 lipca 2018 [dostęp 2024-08-22] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-09]  (ang.).
124. Justice League | BBFC [online], BBFC, 18 listopada 2021 [dostęp 2024-08-22] [zarchiwizowane z adresu 2021-11-18]  (ang.).
125. ChrisCh. Agar ChrisCh., Why WB Didn’t Delay Justice League Release [online], ScreenRant, 30 listopada 2017 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
126. DirkD. Libbey DirkD., Why Warner Bros May Not Have Delayed Justice League Despite Reshoots And Other Issues [online], CINEMABLEND, 30 listopada 2017 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
127. CampbellC. Clark CampbellC., Zack Snyder Fired After Showing ‘Unwatchable’ Cut Of Justice League [online], LRMonline, 13 lutego 2018 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
128. BenB. Kuchera BenB., Report: Zack Snyder was fired from Justice League (update) [online], Polygon, 13 lutego 2018 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
129. D.J.D.J. Rivera D.J.D.J., Jim Lee: Zack Snyder Wasn’t Fired From ‘Justice League’ [online], Heroic Hollywood, 29 kwietnia 2018 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
130. Adam B.A.B. Vary Adam B.A.B., Ray Fisher Accuses Joss Whedon of ‘Abusive, Unprofessional’ Behavior on ‘Justice League’ Set [online], Variety, 1 lipca 2020 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
131. Sheraz Farooqi: Interview: Ray Fisher Speaks Out On “Toxic” Set And WarnerMedia Investigation Into Justice League Production. Forbes. [dostęp 2020-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-17)]. (ang.).
132. AnthonyA. Breznican AnthonyA., ‘Justice League’ Screenwriter Chris Terrio Is Super Pissed Off [online], Vanity Fair, 8 kwietnia 2021 [dostęp 2024-08-22]  (ang.).
133. VincentV. Frei VincentV., JUSTICE LEAGUE [online], The Art of VFX, 26 października 2017 [dostęp 2024-08-23]  (fr.).
134. Zimmer retires from ‘superhero business’, „BBC News” [dostęp 2024-08-23]  (ang.).
135. ColinC. Stevens ColinC., Hans Zimmer Comes Back to DC Films to Score Wonder Woman 1984 [online], IGN, 22 sierpnia 2018 [dostęp 2024-08-23]  (ang.).
136. Chris Cabin: ‘Justice League’: Junkie XL Will Return to Score Zack Snyder’s Next Epic. Collider. [dostęp 2016-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-08)]. (ang.).
137. Borys Kit: ‘Justice League’: Danny Elfman to Compose Score (Exclusive). The Hollywood Reporter. [dostęp 2017-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-12)]. (ang.).
138. RyanR. Lattanzio RyanR., Danny Elfman on Why He Was ‘Terribly Unhappy’ with How the ‘Batman’ Score Was Used [online], IndieWire, 1 maja 2021 [dostęp 2024-08-23]  (ang.).
139. CoreyC. Hutchinson CoreyC., Justice League Composer Confirms Which Batman Theme Will Be Used [online], ScreenRant, 1 listopada 2017 [dostęp 2024-08-23]  (ang.).
140. AdamA. Chitwood AdamA., Justice League: Danny Elfman Teases Iconic Superman Theme [online], Collider, 28 września 2017 [dostęp 2024-08-23]  (ang.).
141. Exclusive: Hear a track from Danny Elfman’s ‘Justice League’ score [online], EW.com [dostęp 2024-08-23]  (ang.).
142. WaterTower Music to Release Danny Elfman’s ‘Justice League’ Soundtrack. Film Music Reporter. [dostęp 2017-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-21)]. (ang.).
143. Justice League (Danny Elfman) [online], Filmtracks [dostęp 2024-08-23]  (ang.).
144. ScottS. Mendelson ScottS., The ‘Justice League’ Trailer Is Arriving On An Ironic Day [online], Forbes [dostęp 2024-08-26]  (ang.).
145. Henry Cavill Calls ‘Justice League’ Marketing „Ridiculous” for Hiding Superman [online], DC [dostęp 2024-08-26]  (ang.).
146. ScottS. Mendelson ScottS., The ‘Justice League’ Trailer Is Arriving On An Ironic Day [online], Forbes [dostęp 2024-08-26]  (ang.).
147. AndrewA. Liptak AndrewA., DC’s heroes unite in the new Justice League trailer [online], The Verge, 8 października 2017 [dostęp 2024-08-26]  (ang.).
148. DaveD. Trumbore DaveD., New Justice League Trailer Unites the DC Heroes [online], Collider, 8 października 2017 [dostęp 2024-08-26]  (ang.).
149. Warner Bros. Pictures’ “Justice League” Teams Up with AT&T to Take over Times Square [online], Yahoo, 6 lipca 2018 [dostęp 2024-08-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-06]  (ang.).
150. ADDING MULTIMEDIA Gillette Teams Up With “Justice League” for Its Next Mission: “The Best Razor a Super Hero Can Get” [online], Yahoo, 6 lipca 2018 [dostęp 2024-08-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-06] .
151. Mercedes-Benz Launches Campaign to Support Warner Bros. Pictures’ Upcoming Epic Action Adventure JUSTICE LEAGUE [online], Yahoo, 6 lipca 2018 [dostęp 2024-08-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-06] .
152. TCL Joins Forces with Warner Bros. Pictures’ Highly Anticipated Justice League Movie in Official International TV Partnership [online], Yahoo, 6 lipca 2018 [dostęp 2024-08-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-06] .
153. Hilary Hughes: Ezra Miller rockes Rihanna’s lip gloss on the Justice League red carpet. MTV. [dostęp 2017-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-15)]. (ang.).
154. Premiera „Ligi Sprawiedliwości” Zacka Snydera w HBO GO 18 marca. Onet.pl. [dostęp 2021-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-31)]. (pol.).
155. Justice League [online], Box Office Mojo [dostęp 2024-09-05] .
156. Justice League DVD Release Date March 13, 2018 [online], DVDs Release Dates [dostęp 2024-09-05]  (ang.).
157. ConnerC. Schwerdtfeger ConnerC., The Deleted Scenes That Are Actually On The Justice League Home Release [online], CINEMABLEND, 13 lutego 2018 [dostęp 2024-09-05]  (ang.).
158. EricE. Francisco EricE., ‘Justice League’ Director’s Commentary Nowhere on Blu-ray [online], Inverse, 13 marca 2018 [dostęp 2024-09-05]  (ang.).
159. Justice League (2017) – Financial Information [online], The Numbers [dostęp 2024-09-05] .
160. NancyN. Tartaglione NancyN., ‘Justice League’ Lassos $185M Overseas, $279M WW; ‘Thor’ Rocks To $739M Global – International Box Office [online], Deadline, 20 listopada 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
161. RicardoR. Lopez RicardoR., Can Warner Bros.’ Expensive, Long-Awaited ‘Justice League’ Deliver the Hit That DC Needs? [online], Variety, 16 listopada 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
162. ZackZ. Sharf ZackZ., ‘Justice League’ Box Office Bomb: Warner Bros. Could Lose Up to $100 Million on Superhero Tentpole [online], IndieWire, 24 listopada 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
163. AnthonyA. D’Alessandro AnthonyA., How Warner Bros. Sold ‘Ready Player One’ On The Spielberg Spirit & Beat Tracking With $53M+ 4-Day – Sunday Postmortem [online], Deadline, 1 kwietnia 2018 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
164. DavidD. Sims DavidD., ‘Justice League’: When a $94 Million Opening Weekend Is a Flop [online], The Atlantic, 20 listopada 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
165. ’Justice League’ Is A Historic Box Office Bomb For Warner Bros. [online], UPROXX, 24 listopada 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
166. Stephen M.S.M. Colbert Stephen M.S.M., How Justice League Became a Box Office Disaster [online], ScreenRant, 29 listopada 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
167. ScottS. Mendelson ScottS., ‘Justice League’ Is The Highest-Grossing Box Office ‘Bomb’ Ever [online], Forbes [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
168. AbrahamA. Riesman AbrahamA., Warner Bros. Reportedly Shaking Up Its Superheroes Post–Justice League [online], Vulture, 7 grudnia 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
169. AnthonyA. D’Alessandro AnthonyA., ‘Justice League’ Hits Tracking With Super $110M-$120M Opening [online], Deadline, 26 października 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
170. AnthonyA. D’Alessandro AnthonyA., ‘Justice League’ Powers To $13M Thursday Night; Beats ‘Wonder Woman’ – Friday AM Update [online], Deadline, 17 listopada 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
171. AnthonyA. D’Alessandro AnthonyA., ‘Justice League’ Encounters Kryptonite At The B.O. With $93M+ Opening: Why The DC Movie Weakened – Final [online], Deadline, 21 listopada 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
172. Box office top 20: ‘Coco’ displaces ‘Justice League’ – The Washington Post [online], The Washington Post, 28 listopada 2017 [dostęp 2024-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-28]  (ang.).
173. AnthonyA. D’Alessandro AnthonyA., ‘Coco’ Looking At Sweet $26M+ As Specialty Sector Pops With Awards Contenders – Sunday Final [online], Deadline, 3 grudnia 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
174. AnthonyA. D’Alessandro AnthonyA., December Still Asleep Before ‘Last Jedi’ Awakens: ‘Coco’ $18M+, ‘Disaster Artist’ $6M+, ‘Wonder’ Crosses $100M [online], Deadline, 10 grudnia 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
175. AnthonyA. D’Alessandro AnthonyA., ‘The Last Jedi’ Opens To $220M & Will Send 2017 To $11B: How Disney Still Wins With ‘Star Wars’ Franchise – Monday Final [online], Deadline, 18 grudnia 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
176. AnthonyA. D’Alessandro AnthonyA., NancyN. Tartaglione NancyN., ‘Justice League’ To Prevail Around The World With $325M+ Start – Box Office Preview [online], Deadline, 15 listopada 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
177. NancyN. Tartaglione NancyN., ‘Justice League’ Rises To $70.7M Through Friday At International Box Office [online], Deadline, 18 listopada 2017 [dostęp 2024-09-16]  (ang.).
178. Justice League. Rotten Tomatoes. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).
179. Justice League. Metacritic. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).
180. AnthonyA. D’Alessandro AnthonyA., ‘Justice League’ Encounters Kryptonite At The B.O. With $93M+ Opening: Why The DC Movie Weakened – Final [online], Deadline, 21 listopada 2017 [dostęp 2024-09-17]  (ang.).
181. RichardR. Roeper RichardR., Fun ‘Justice League’ cleverly assembles a superhuman fight club [online], Chicago Sun-Times, 15 listopada 2017 [dostęp 2024-09-17]  (ang.).
182. OwenO. Gleiberman OwenO., Film Review: ‘Justice League’ [online], Variety, 15 listopada 2017 [dostęp 2024-09-17]  (ang.).
183. PeterP. Travers PeterP., ‘Justice League’ Review: DC Team-Up Keeps It Light, For Better or Worse [online], Rolling Stone, 15 listopada 2017 [dostęp 2024-09-17]  (ang.).
184. ToddT. McCarthy ToddT., ‘Justice League’: Film Review [online], The Hollywood Reporter, 14 listopada 2017 [dostęp 2024-09-17]  (ang.).
185. AlyssaA. Rosenberg AlyssaA., Everyone involved in 'Justice League,' and everyone who watches it, deserves better [online], The Washington Post, 17 listopada 2017 [dostęp 2024-09-17]  (ang.).
186. MichałM. Walkiewicz MichałM., Druga liga – Recenzja filmu Liga Sprawiedliwości (2017) [online], Filmweb [dostęp 2024-09-17]  (pol.).
187. TymoteuszT. Wronka TymoteuszT., Liga sprawiedliwości – recenzja filmu [online], naEKRANIE.pl, 17 listopada 2017 [dostęp 2024-09-17]  (pol.).
188. TomaszT. Alicki TomaszT., Recenzja: Liga Sprawiedliwości [online], ppe.pl, 17 listopada 2017 [dostęp 2024-09-17] .
189. PiotrP. Grabiec PiotrP., Muszę oddać DC sprawiedliwość. Justice League wypadł lepiej niż Batman v Superman [online], Rozrywka Spider’s Web – Cyfrowy styl życia, 15 listopada 2017 [dostęp 2024-09-17]  (pol.).
190. AdamA. Holmes AdamA., Patty Jenkins Has Blunt Reasons For Not Liking Joss Whedon’s Justice League [online], CINEMABLEND, 9 grudnia 2020 [dostęp 2024-09-17]  (ang.).
191. Golden Schmoes Winners and Nominees (2017). joblo.com. [dostęp 2020-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
192. Matt Neglia: The 2017 San Diego Film Critics Society (SDFCS) Awards Nominations. Next Best Picture. [dostęp 2017-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-27)]. (ang.).
193. John Williams Honored With Special Award at 34th Annual BMI Film, TV & Visual Media Awards. Broadcast Music, Inc.. [dostęp 2018-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-10)]. (ang.).
194. Kimberly Nordyke, Deirdre Durkan: Nickelodeon Unveils Kids’ Choice Awards Nominees, Taps JoJo Siwa to Perform. The Hollywood Reporter. [dostęp 2018-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-13)]. (ang.).
195. 2018 Movieguide Awards Nominations. MovieGuide Awards. [dostęp 2020-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-14)]. (ang.).
196. Jess Cohen: Teen Choice Awards 2018: Avengers: Infinity War, Black Panther and Riverdale Among Top Nominees. E! Entertainment. [dostęp 2018-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-16)]. (ang.).
197. Mark Hughes: ‘Justice League’ Was A Sad Failure In Studio Leadership. Forbes. [dostęp 2018-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-09)]. (ang.).
198. Ashley Boucher: ‘Justice League’ Do-Over? Petition for a Zack Snyder Cut Hits 100,000 Signatures. The Wrap. [dostęp 2017-11-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. (ang.).
199. Zoe Haylock: Everything We Know About the Infamous Snyder Cut. Vulture. [dostęp 2020-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-06)]. (ang.).
200. Matt Donnelly: Zack Snyder Will Release the ‘Snyder Cut’ of ‘Justice League’ on HBO Max. Variety. [dostęp 2020-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-01)]. (ang.).
201. Sean O’Connell: Zack Snyder’s Justice League Additional Shoots Might Be Underway As We Speak. Cinema Blend. [dostęp 2020-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-17)]. (ang.).
202. Narayan Liu: Zack Snyder’s Justice League Only Shot Four Minutes of New Footage. CBR.com. [dostęp 2020-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-19)]. (ang.).
203. Adele Ankers: Zack Snyder’s Justice League HBO Max Release Date Confirmed. IGN. [dostęp 2021-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-30)]. (ang.).
204. Jakub Demiańczuk: „Liga Sprawiedliwości”, czyli herosi zjednoczeni [RECENZJA]. Dziennik.pl. [dostęp 2017-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-22)]. (pol.).
205. Stephen M.Colbert: What Was Zack Snyder’s Original 5 Movie DCEU Plan?. Deadline Hollywood. [dostęp 2018-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-09)]. (ang.).
206. Dave Trumbore: ‘Justice League: Part Two’ Delayed to Accommodate Ben Affleck’s Standalone ‘Batman’ Film. Collider. [dostęp 2016-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-01)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Liga Sprawiedliwości w bazie Filmweb
• Liga Sprawiedliwości w bazie IMDb (ang.)

Kontrola autorytatywna (film):

• VIAF: 164151351998752601646, 2153713777158661551
• BNE: XX5788595