Leon Panczakiewicz

Leon Panczakiewicz

major kawalerii
Pełne imię i nazwisko	Leon Jan Panczakiewicz
Data i miejsce urodzenia	16 maja 1897 Nowy Targ
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Charków
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	Biuro Personalne MSWojsk.
Stanowiska	kierownik referatu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Leon Jan Panczakiewicz (ur. 16 maja 1897 w Nowym Targu, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – major kawalerii Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy.

Życiorys

Urodził się 16 maja 1897 w Nowym Targu, ówczesnym mieście powiatowym Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Jana i Petroneli z Pieniążków^[1][2]. W 1908 rozpoczął naukę w c. k. Gimnazjum w Nowym Targu^[3][4]. W trakcie nauki wstąpił do Drużyny Podhalańskiej^[2]. 3 sierpnia 1914 wstąpił do „straży obywatelskiej” w rodzinnym mieście, a 9 listopada tego roku jako uczeń VI klasy wystąpił z gimnazjum^[5].

3 stycznia 1915 wstąpił do Legionów Polskich^[2][6]. Od 19 marca tego roku do września 1917 walczył w szeregach 3 szwadronu dywizjonu jazdy, a następnie 1 pułku ułanów^[2]. Od 3 lutego do 4 kwietnia 1917 był uczniem kawaleryjskiego kursu podoficerskiego w Ostrołęce. Ukończył kurs z wynikiem dobrym w stopniu starszego ułana. Po kryzysie przysięgowym (lipiec 1917) został wcielony do armii austro-węgierskiej, w której służył do 10 października 1918^[2][3].

W listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego i został przydzielony do Brygady Górskiej Strzelców Podhalańskich^[3]. W 1919 został mianowany podporucznikiem^[3]. W 1920, w czasie wojny z bolszewikami, walczył w szeregach 201 ochotniczego pułku szwoleżerów^[3].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku jako oficer zawodowy i służył w 11 pułku ułanów^[7]. Po 1 czerwca 1921 został przeniesiony do 3 pułku szwoleżerów, który stacjonował w garnizonie Suwałki^[3]. Służbę w 3 pułku szwoleżerów pełnił przez kolejnych 17 lat^{[8][9][10][11][12][13][3]}. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu podporucznika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 57. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 – kawalerii)^[8]. 27 stycznia 1930 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1930 stopień rotmistrza w korpusie oficerów kawalerii i 53. lokatą^[14][15][16]. W 1935 ukończył kurs unifikacyjno-doskonalący w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie^[3]. Od 4 stycznia 1937 dowodził szwadronem zapasowym 3 pszwol. w garnizonie Grodno^[17]. Prezydent RP nadał mu stopień majora ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 24. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[18][19]. W marcu 1939 pełnił służbę w Biurze Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie na stanowisku kierownika referatu 2 kawalerii i taborów Wydziału III Rezerw^[20].

18 września 1939 w Kołomyi, po agresji ZSRR na Polskę, dostał się do sowieckiej niewoli i został osadzony w obozie Starobielsku^[3][1]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach^[1]. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie^[21]. Figuruje na tzw. liście Gajdideja (poz. 2596)^[22].

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. 2007-11-09: Pierwszy dzień uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika^[23]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[24].

Był żonaty z Władysławą (zm. 1987), z którą miał syna Ryszarda (zm. 2002) i córkę Danutę (zm. 2021)^[25]. Żona została pochowana na cmentarzu w Borku Fałęckim (kwatera 19, miejsce 1)^[25]. Jest to także grób symboliczny majora Panczakiewicza^[25][26].

26 kwietnia 2010 zasadzono Dąb Pamięci majora Panczakiewicza^[25][27].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości – 12 maja 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^{[28][29][30][31]}
• Krzyż Walecznych^[12][19]
• Złoty Krzyż Zasługi^[19]
• Srebrny Krzyż Zasługi – 1925^[3][32]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[1]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[1]

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
• zbrodnia katyńska

Przypisy

1. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 397.
2. Janusz Cisek, Ewa Kozłowska, Łukasz Wieczorek: Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 : Panczakiewicz Leon Jan. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2024-12-25].
3. Skłodowski 2021 ↓, s. 654.
4. Sprawozdanie 1909 ↓, s. 104.
5. Sprawozdanie 1915 ↓, s. 10, 80.
6. Sprawozdanie 1915 ↓, s. 6.
7. Spis oficerów 1921 ↓, s. 255.
8. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 176.
9. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 599, 687.
10. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 541, 610.
11. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 289, 357.
12. Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 13.
13. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 627.
14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 28 stycznia 1930, s. 28.
15. Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 88.
16. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 154.
17. Skłodowski 2021 ↓, s. 211, 654.
18. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 473.
19. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 132.
20. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 431.
21. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
22. Gajowniczek 1993 ↓, s. 301.
23. Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
24. „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2024-12-20].
25. Nasi Bliscy : Panczakiewicz Leon. Federacja Rodzin Katyńskich. [dostęp 2024-12-25].
26. Panczakiewicz Leon. Parafia Matki Bożej Zwycięskiej. [dostęp 2024-12-25].
27. Leon Panczakiewicz. Stowarzyszenie Parafiada im. św. Józefa Kalasancjusza. [dostęp 2024-12-25].
28. M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163.
29. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 11 listopada 1931, s. 368.
30. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-12-25].
31. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-12-25].
32. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 289.

Bibliografia

• Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Nowym Targu za rok szkolny 1908/09. Nowy Targ: Nakładem C. K. Rady Szkol. Kraj. przy subwencyi Cechu Rzeźnickiego w Nowym Targu, 1909.
• Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Nowym Targu za rok szkolny 1914/15. Nowy Targ: Funduszu Naukowego, 1915.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Nakładem „Przeglądu Kawaleryjskiego”, 1930.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Zuzanna Gajowniczek. Lista starobielska, cz. II. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1 (143), styczeń–marzec 1993. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. 
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
• Krzysztof Skłodowski: Garnizon Suwałki w latach 1921–1939. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej; Muzeum Okręgowe w Suwałkach, 2021. ISBN 978-83-8229-322-7.