Leon Kniaziołucki

Leon Michał Kniaziołucki

Leo Ritter von Kniaziołucki

major dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia	30 stycznia 1891 Wiedeń
Data i miejsce śmierci	11 września 1973 Bruksela
Przebieg służby
Lata służby	1914 – po 1939
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	Armia „Łódź” Armia „Warszawa”
Stanowiska	oficer sztabu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka Bitwa o Lwów (1918–1919) II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Leon Michał Kniaziołucki (ur. 30 stycznia 1891 w Wiedniu, zm. 11 września 1973 w Brukseli) – major dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego.

Życiorys

Ukończył gimnazjum realne. Służbę wojskową odbywał w cesarskiej i królewskiej Armii. Ukończył szkołę oficerów rezerwy. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1916 w korpusie oficerów rezerwy kawalerii. Jego oddziałem macierzystym był Pułk Ułanów Nr 13^[1][2]. W styczniu 1917 przydzielono go do Legionów w roli instruktora, został z nich odwołany w lipcu tego roku po kryzysie przysięgowym. W lipcu 1918 został mianowany porucznikiem.

W listopadzie 1918 walczył w obronie Lwowa jako dowódca półszwadronu. 7 maja 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej, z zatwierdzeniem posiadanego stopnia rotmistrza ze starszeństwem z 1 listopada 1918, zaliczony do I Rezerwy armii z jednoczesnym powołaniem do służby czynnej na czas wojny, i przydzielony z dniem 1 listopada 1918 do 7 Pułku Ułanów^[3]. W 1920 był oficerem łącznikowym Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego przy Kwaterze Głównej atamana Symona Petlury^[4]. Następnie służył w 11 pułku ułanów i 1 pułku szwoleżerów, z którego przeszedł do grona adiutantów Józefa Piłsudskiego^[5] .

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 59. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 – kawalerii). Jego oddziałem macierzystym był wówczas 1 pułk ułanów^[6]. W tym samym roku został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza jednorocznego kursu doszkolenia, pozostając oficerem nadetatowym 3 pułku szwoleżerów. W październiku 1923, po ukończeniu kursu, został przydzielony do 4 pułk strzelców konnych w Płocku. W tym czasie przysługiwał mu, obok stopnia wojskowego, tytuł „przydzielony do Sztabu Generalnego”^[7]. Od 1 czerwca do 30 lipca 1924 został odkomenderowany z 4 psk do WSWoj. w celu odbycia podróży taktycznej z kursem doszkolenia 1923/1924^[8][9]. 15 października tego roku otrzymał dyplom naukowy oficera Sztabu Generalnego i został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu^[10]. Z dniem 1 lutego 1925 został przydzielony do 11 pułku ułanów z równoczesnym odkomenderowaniem do Oddziału V Sztabu Generalnego^[11]. W tym samym roku został przydzielony do Oddziału II Sztabu Generalnego^[12]. 12 kwietnia 1927 został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 i 2. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[13]. W sierpniu 1927 został przeniesiony służbowo do składu osobowego generała do prac przy do Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych, gen. bryg. Gustawa Orlicz-Dreszera na czas do 15 października tego roku^[14][15]. W październiku 1927 został przeniesiony z Oddziału II SG do 3 pułku ułanów na stanowisko dowódcy szwadronu^[16]. Z dniem 31 sierpnia 1930 został przeniesiony w stan spoczynku^[17]. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”^[18]. W styczniu 1937 marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz odmówił mu prawa do Odznaki Pamiątkowej Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych^[19].

W kampanii wrześniowej 1939 służył jako oficer Oddziału III Sztabu Armii „Łódź” i Armii „Warszawa”^[5] [20]. Od 20 września 1939 był dyrektorem sekretariatu Komitetu Obywatelskiego w Warszawie^[21]. W 1939 został osadzony na Pawiaku. 2 maja 1940 został wysłany do Obozu Koncentracyjnego Sachsenhausen, a później do Dachau, w którym przebywał do 29 kwietnia 1945^{[22] [23][24]} .

Po wojnie osiadł w Belgii, był wydawcą „News Exchange”^[5] . Był ministrem pełnomocnym rządu RP na uchodźstwie^[25].

Leon Kniaziołucki był dwukrotnie żonaty. W 1919 ożenił się w Marią Collonna-Walewską, z którą miał syna Zygmunta (1922–2010). Po rozwodzie w 1927 ożenił się z Zofią Czopp-Umlauff von Frankwell (1898–1980)^[4][26]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (3 maja 1966)^[25]
• Krzyż Walecznych („za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918–1921”)^[5] 
• Krzyż Walecznych (29 września 1939 – „za czyny męstwa i odwagi wykazane w wojnie rozpoczętej 1 września 1939”)^[20]
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[27]
• Medal Niepodległości (5 sierpnia 1937)^[28]
• Brązowy Medal Zasługi Wojskowej na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)^[29]
• Srebrny Medal Waleczności 1 klasy (Austro-Węgry)^[29]
• Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry)^[29]

Przypisy

1. Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 935, 1026.
2. Żołnierze Niepodległości ↓, tu podano błędnie, że został mianowany podporucznikiem ze starszeństwem z 1 sierpnia 1916 w korpusie oficerów rezerwy piechoty, gdy faktycznie z tym starszeństwem został mianowany Władysław Kniaziołucki, oficer rezerwy batalionu strzelców nr 4.
3. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 54 z 17 maja 1919, poz. 1673, 1682.
4. Stpiczyńska Maria. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 44. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN, 2006, s. 154–157. ISBN 83-88909-46-0.
5. Żołnierze Niepodległości ↓.
6. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 160.
7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 63 z 27 września 1923 roku, s. 584.
8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 52 z 29 maja 1924 roku, s. 304.
9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 56 z 17 czerwca 1924 roku, s. 333, przesunięto termin odkomenderowania z 21 na 1 czerwca 1924.
10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 110 z 15 października 1924 roku, s. 612.
11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 27 stycznia 1925 roku, s. 43.
12. Lista oficerów SG 1925 ↓, s. 16.
13. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 20 kwietnia 1927 roku, s. 119.
14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 6 sierpnia 1927 roku, s. 238.
15. KonradK. Paduszek KonradK., Przegląd badań: Sprawa Tadeusza Kobylańskiego – stan badań, nowe dokumenty i hipotezy, „Dzieje Najnowsze”, 3, 2015, s. 184, ISSN 0419-8824 [dostęp 2017-02-18] .
16. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 303.
17. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 309.
18. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 336, 846.
19. Lista oficerów zdyskwalifikowanych w myśl § 4 regulaminu „Odznaki pamiątkowej GISZ” przedstawiona przez przewodniczącego Komisji Odznaki Pamiątkowej GISZ, generała broni Kazimierza Sosnkowskiego i zatwierdzona przez Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, marszałka Polski Edwarda Śmigłego-Rydza, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sygn. 701/1/106, s. 284-285.
20. Rómmel 1958 ↓, s. 378.
21. Obrona Warszawy i Modlina – 1939 r. nazwiska K [online], Genealogia: Stankiewicze z przyjaciółmi [dostęp 2019-03-10] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-13] .
22. Straty ↓.
23. Wanat 1985 ↓, s. 399.
24. Kartoteka ↓.
25. Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 21, Nr 5 z 25 października 1966.  „za zasługi w polskiej służbie zagranicznej”.
26. MarekM. Minakowski MarekM., Profil Leona Michała Kniaziołuckiego w Wielkiej genealogii Minakowskiego [online] [dostęp 2017-02-18] .
27. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
28. M.P. z 1937 r. nr 178, poz. 294 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
29. Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 1026.

Bibliografia

• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Lista oficerów Sztabu Generalnego (stan z dnia 31 grudnia 1925 roku). Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1926.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Juliusz Rómmel: Za honor i ojczyznę. Wspomnienia dowódcy armii „Łódź” i „Warszawa”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, 1958.
• Leon Wanat: Za murami Pawiaka. Warszawa: Książka i Wiedza, 1985.

Linki zewnętrzne

• Żołnierze Niepodległości : Kniaziołucki Leon. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2021-06-15].
• Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2021-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-11)].
• Kartoteka więzienna online. Muzeum Więzienia Pawiak. Oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie. [dostęp 2019-03-13].