Las Miejski Obora w Raciborzu

Las Miejski Obora w Raciborzu – las znajdujący się we wschodniej części Raciborza, w dzielnicy Obora.

Widok na las miejski w Oborze

Geografia

Las Miejski Obora usytuowany jest we wschodniej części Raciborza, po prawej stronie rzeki Odry^[1][2][3]. Ponadto kompleks leśny położony jest w południowo-zachodniej części Parku Krajobrazowego "Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich"^[1][2][4]. Obora znajduje się w korytarzu ekologicznym, tzw. Pradolinie Górnej Odry o znaczeniu międzynarodowym^[1].

Las zajmuje powierzchnię 164 ha^[1][2][3], którą można podzielić na dwa zasadnicze obszary. Pierwszy o powierzchni około 35 ha, na którym znajduje się zagospodarowany i ogrodzony ogród właściwy, gdzie umieszczono kolekcje roślin i ośrodki dydaktyczne. Drugi obszar to część przyrodniczo-krajobrazowa z fragmentami naturalnej przyrody, która zajmuje pozostałą część powierzchni^[5].

Sieć hydrograficzna kompleksu leśnego to lewobrzeżne dopływy strugi Łęgoń^[2], którego wody łączą się z Odrą w północno-zachodniej części gminy Nędza^[1].

Toponimia

Nazwa lasu "Obora" wywodzi się od "obory" czy pomieszczenia dla bydła. Podejrzewa się, że w lesie znajdowały się schronienia dla zwierząt, które były wypasane na pobliskich łąkach. Na takie pochodzenie tego słowa wskazuje Augustyn Weltzel. W języku czeskim słowo to oznacza jednak "zwierzyniec"^[a]. W lesie tym, który był ogrodzony, trzymano zwierzynę na królewskie polowania. Takie przeznaczanie tego terenu wskazywałoby na czeskie pochodzenie tej nazwy. W latach 30. XX wieku wprowadzono nazwę Stadtwald, ale się ona nie przyjęła^[6].

Historia

Wczesnośredniowieczne skupisko kurhanowe

Już w czasach wczesnego średniowiecza na terenie lasu znajdowało się cmentarzysko ciałopalne datowane na okres od VI do IX wieku. Obora już od dawnych czasów była kojarzona z Raciborzem. To właśnie ze źródeł wody pitnej znajdujących się w tym lesie korzystał zamkowy browar, ale również miasto. Jeszcze na planach z XIX wieku widoczne jest położenie tych wodociągów^[6].

Las ten należał do dóbr zamkowych. Później przetrzymywano w nim zwierzynę, która była przeznaczana na królewskie polowania^[6]. Las był miejscem niedzielnych wycieczek wielu mieszkańców miasta. W wyniku plebiscytu, który miał miejsce 21 marca 1921 roku las na Widoku, będący własnością miasta znalazł się w granicach Polski, natomiast miasto w granicach Rzeszy Niemieckiej. Magistrat podejmował niedane próby odzyskania lasu, tak aby znalazł się w granicach Rzeszy. W związku z tym miasto chciało przejąć Oborę^[7].

Las Obora wschodził w skład dóbr książęcych. Teren był ogrodzony i pilnowany przez strażników leśnych księcia Wiktora III von Ratibor. Alfons Proske, nadprezydent prowincji górnośląskiej w latach 1923–1929, Hans Piontek, starosta prowincji górnośląskiej oraz Adolf Kaschny, nadburmistrz Raciborza w połowie lat 20. XX wieku prowadzili rozmowy z księciem na temat przejęcia lasu. Książę zgodził się na odsprzedaż tych terenów, a wydział leśnictwa rządu prowincjonalnego w Opolu oszacował ich wartość na 45 000 marek^[7].

W 1928 roku Adolf Kaschny oraz Adolf von Scharzkopf, prezydent komory książęcej mający upoważnienie samego księcia zawarli umowę notarialną kupna terenu o powierzchni 164 ha za 200 000 marek. Istniejącą w Oborze leśniczówkę zaadaptowano na restaurację leśną, na całym terenie wytyczono i zrobiono ścieżki spacerowe oraz urządzono place zabaw dla dzieci. W okresie zimowym korzystano z wytyczonego toru saneczkowego. Do lasu można było się dostać kolejką wąskotorową ze stacji Ratibor Plania wysiadając na stacji Lukasine^[7], a także na otwartym później przystanku Ratibor Stadtwald, który znajdował się przy drodze prowadzącej do restauracji^[8][9].

W 1830 roku zebrano w Oborze okazy rzadkich roślin, które znajdują się w zbiorach Uniwersytetu Wrocławskiego. Według naukowców, mimo 80–letniego użytkowania tego terenu jako obszar rekreacyjny, to zachował on liczne okazy rzadkich roślin^[7]. W 2000 roku powstało Arboretum Bramy Morawskiej, które swoim zasięgiem objęło cały obszar lasu komunalnego Obora^[1][2][3]. Arboretum Bramy Morawskiej jest członkiem Rady Ogrodów Botanicznych^[5].

Przyroda

Siedliska dominujące to: las mieszany zajmujący 127 ha (88% powierzchni), las świeży o powierzchni 14 ha (10%) oraz ols jesionowy – 3 ha (2%)^[2]. Gatunkami dominującymi w lesie są sosna zwyczajna, która zajmuje 79 ha, świerk pospolity oraz dąb szypułkowy. Na obszarze lasu znajduje się 5-hektarowy obszar, na którym rosną 160-letnie sosny i dęby, lipy i świerki oraz ponad 100-letnie lipy i graby. Na terenie Obory występują rośliny podlegające ochronie, m.in. skrzyp olbrzymi, wawrzynek wilczełyko, bluszcz pospolity, kalina koralowa, storczyk męski^[2].

Staw Żabi

W lesie znajdują się również dwa zagospodarowane stawy: Żabi i Cienisty^[4], w których żyją liczne gatunki roślin wodnych i przybrzeżnych^[10]. Na wysepce stawu Cienistego rosną paprocie, azalie, tawułki, a na stromych obrzeżach zbiornika rośliny wodne. Łagodne brzegi stawu Żabiego sprzyjają roślinom siedlisk podmokłych, wokół stawu znajdują się rododendrony, a na wysepce funkie, irysy, tawułki^[10].

Staw Cienisty

Rekreacja

Mini-zoo

W Oborze oprócz części botanicznej znajduje się także minizoo, w którym zgromadzono ok. 100 zwierząt^[2][5], a wstęp do niego jest bezpłatny. Oprócz tego na terenie lasu znajduje się wczesnośredniowieczne kurhanowe cmentarzysko ciałopalne. Na terenie Obory wytyczone zostały ścieżki spacerowe^[2]. Zimą można korzystać ze znajdującego się na terenie lasu toru saneczkowego i skoczni narciarskiej^[11]. Przy Oborze mieści się także kąpielisko miejskie oraz miejsce kempingowe dla zwiedzających las i miasto^[5]. Przy wejściu do lasu wydzielono dla turystów bezpłatny parking^[11], dostępna jest też znajdująca się na terenie ogrodu restauracja. Wzdłuż dolnej granicy arboretum wytyczona została trasa rowerowa^[10]. Od 2008 roku działa również park linowy^[12].

Uwagi

1. Język ten był również językiem urzędowym w Raciborzu

Przypisy

1. Urząd Miasta Racibórz: Arboretum Bramy Morawskiej. [dostęp 2009-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 stycznia 2012)]. (pol.).
2. Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004-2015. Racibórz: marzec 2004, s. 37.
3. yoosta: Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu. [dostęp 2009-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 maja 2009)]. (pol.).
4. Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu. [dostęp 2009-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 lutego 2008)]. (pol.).
5. Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006-2015. Racibórz. s. 47.
6. Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. s. 334.
7. Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. s. 335.
8. Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. s. 340.
9. Arkusz 5975 Ratibor. W: Topografische Karten (Meßtischblätter) 1:25 000. Das Reichsamt für Landesaufnahme.
10. Mariola Solich: BIP Arboretum Bramy Morawskiej. [dostęp 2009-02-08]. (pol.).
11. Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu. [dostęp 2009-02-08]. (pol.).
12. Raciborz.com.pl: Park linowy w Oborze. [dostęp 2009-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].

Bibliografia

• Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008. ISBN 978-83-89802-73-6. (pol.). Brak numerów stron w książce
• Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu. [dostęp 2009-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 lutego 2008)]. (pol.).
• Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006-2015. Racibórz. Brak numerów stron w książce