Wieś położona wśród lasów, przy dawnej granicy Warmii z Mazurami, przy ujściu rzeki Łyny z jeziora Kiernoz Wielki. Jest to wieś letniskowa, w okresie wakacji licznie odwiedzana przez turystów. W sąsiedztwie wsi liczne domki letniskowe i pola namiotowe. We wsi znajduje się kościół katolicki (fila parafii Orzechowo).
We wsi znajduje się siedziba leśnictwa Kurki (Nadleśnictwo Nidzica).
W kierunku Ząbia, tuż za granicą wsi znajdują się kancelarie Leśnictwa Orzechowo i Dzierzguny (Nadleśnictwo Nowe Ramuki) podległe administracyjnie pod wieś Swaderki.
Historia
Wieś powstała na dawnym obszarze Galindii i prawdopodobnie w miejscu kultu pruskiej bogini urodzaju Kurko (Curche). W 1341 r. w Kurkach odbyło się spotkanie wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Dietricha von Altenburga z wójtem krajowym biskupstwa warmińskiego celem ustalenia południowej granicy Warmii (ziem należących do diecezji warmińskiej). W czasach krzyżackich wieś pojawia się w dokumentach w roku 1411, podlegała pod komturię w Olsztynku, były to dobra krzyżackie[4]. W 1538 r. była to wieś czynszowa na 60 łanach, sołtysem był niejaki Jan a osadnicy byli polskiego pochodzenia (najpewniej z Mazowsza).
W XVIII w. wybudowano barokowy kościół. Erygowany 14 września 1753 r. Do 1855 roku kościół w Kurkach był filią parafii w Żelaźnie. Szkoła wiejska powstała na początku XIX w. W 1906 roku przeprowadzono remont tutejszego kościoła. W 1939 r. we wsi było 120 mieszkańców (sami Mazurzy). W tym czasie we wsi była szkoła, sklep, leśniczówka, karczma, kościół ewangelicki, posterunek żandarmerii. W 1945 r. szkoła została spalona.
W 1958 r., w Kurkach, przebywający na spływie kajakowym ks. Karol Wojtyła, na wezwanie kardynała Stefana Wyszyńskiego, na samochodzie wiozącym bańki z mlekiem i worki, rozpoczął podróż do Warszawy. Za kilka dni, już jako biskup pomocniczy w Krakowie, wrócił aby kontynuować spływ kajakowy rzeką Marózką wraz z młodzieżą. W 1944 roku parafia ewangelicka w Kurkach liczyła 1500 osób. W 1997 roku mieszkało we wsi 70 osób. W 2005 r. we wsi było 70 mieszkańców, sklep, poczta, kościół, dwie leśniczówki, mała stadnina koni. W 2012 r. w miejscowość miała 78 mieszkańców[5]
Zabytki
cmentarz ewangelicki, założony w XVIII wieku.
kościół, dawniej ewangelicki, obecnie katolicki (wykupiony od gminy ewangelickiej), pw. św. Maksymiliana Kolbe, wybudowany w połowie XVIII w. Budowla jednonawowa z rozbudowanym chórem (typowe dla kościołów ewangelickich). Wysoka wieża zwieńczona dachem w kształcie hełmu. W wyposażeniu wnętrza witraże prawdopodobnie z końca XVIII w. lub z początków XIX w[6]. Z małych organów pozostał portyk organowy oraz pojedyncze piszczałki. We wnętrzu kościoła jest epitafium (w języku niemieckim) poświęcone poległym mieszkańcom parafii w czasie pierwszej wojny światowej, z nazwami miejscowości: Dąb, Marózek, Lipowo Kurkowskie, Kurki, Maróz, Swaderki.
↑Cz. Baszyński: Osadnictwo komturstwa ostródzkiego do połowy XV w. Zapiski historyczne, t. 25, 1960, str.: 103-118, za Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
↑Piotr Skurzyński „Warmia, Mazury, Suwalszczyzna” Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 233
Bibliografia
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, WaldemarW.Mierzwa (red.), AnnaA.Błaszczyk, Dąbrówno: Retman, 2008, ISBN 978-83-923991-6-2, OCLC233516660. Brak numerów stron w książce
Bogumił Kuźniewski, Olsztynek. Miasto i gmina. Towarzystwo Przyjaciół Olsztynka, Olsztynek, 2007, 223 str. ISBN 978-89151-31-5
MieczysławM.WieliczkoMieczysławM., JaninaJ.BoskoJaninaJ., BronisławB.MagdziarzBronisławB., Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom I. Święta Warmia, Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999, ISBN 83-86926-07-4, OCLC831022259. Brak numerów stron w książce
.jpg)
.jpg)
