Wieś położona w lesistym i pagórkowatym krajobrazie pojeziernym, na szlaku łączącym Olsztynek z Morągiem, 8 km na północ od Olsztynka. W pobliżu wsi jest niewielkie jezioro. We wsi jest sklep, szkoła, remiza strażacka, kościół i poczta.
Historia
Fragment wsi z kościołem
W czasach krzyżackich wieś pojawia się w dokumentach w roku 1344, podlegała pod komturię w Olsztynku, były to dobra krzyżackie o powierzchni 60 włók[4]. W czasie wojny polsko-krzyżackiej, w 1410 r. uległa zniszczeniu. Wieś lokowana w 1340 roku na prawie chełmińskim, na 60 włókach, przez komtura dzierzgońskiego Aleksandra von Kornre. Nadanie otrzymali: Maneke, Nausete i Jone. Nazwa wsi wzięła się od imienia najstarszego z zasadźców. W 1344 wieś podlegała pod komturstwo w Ostródzie (wykazywano 60 łanów). W 1397 r. komtur ostródzki, Gernold Mench, odnowił przywilej lokacyjny, zakładając wieś kościelną. Na potrzeby kościoła i parafii przeznaczono 4 włóki. Kościół w 1525 r. przeszedł w ręce ewangelików.. W 1594 r. wybudowano nowy kościół. Drewniana wieża (dzwonnica) z ośmiobocznym gontowym dachem, zbudowana przez cieślę Hansa Weicherta, pochodzi z 1685 r. (Wierna kopia wieży znajduje się w skansenie w Olsztynku, przy kopii kościoła z Rychnowa). Kolejną przebudowę i odnowienie kościoła wykonano w 1770 r. (obecnie istniejący).
Szkoła państwowa w Mańkach powstała w 1880 roku. W 1939 w Mańkach mieszkało 248 ludzi. Po drugiej wojnie światowej pozostało część ludności mazurskiej, która z biegiem lat wyjeżdżała na stałe do Niemiec. Na ich miejsce osiedlono kilkanaście rodzin ukraińskich, wywiezionych z Bieszczadów w ramach akcji „Wisła”.
W roku szkolnym 1946/47 w szkole w Mańkach był tylko jeden nauczyciel, a dzieci uczyło się w tym czasie 102. Od 1954 w Mańkach znajdowała się siedziba gromady, a wieś znajdowała się w powiecie ostródzkim. W 1955 Mańki podlegały pod urząd stanu cywilnego w Biesalu. W 1960 r. zlikwidowano gromadę w Mańkach. Około 1970 roku wyremontowano i rozbudowano budynek szkolny.
W 1987 r. zmarł ostatni pastor tutejszej parafii ewangelickiej, Józef Kułak. Został pochowany na cmentarzu przykościelnym. W 1991 r. kościół przejęty przez katolików po kilkuletnim użytkowaniu przez wyznawców prawosławia, został wyremontowany w 1992 r. W 1997 roku w Mańkach mieszkały 104 osoby, w 2005 już tylko 96 osób.
we wsi znajduje się kościół ewangelicki, zbudowany w roku 1685 a rozbudowany w 1770. W kościele znajdują się namalowane na balustradach nazwiska poległych w czasie pierwszej wojny światowej mieszkańców parafii[5], z miejscowości: Kąpity (Kompitten), Biesal (Biessellen), Tomaszyn (Tomascheinen), Mańki (Manchengut), Mycyny (Meitzen), Zezuty (Sensutten), Gębiny (Heinrichsdorf), Makruty (Makrauten), Spoguny (Spogahnen), Guzowy Piec (Gusenofen), Witułty (Witulten), Jadaminy(Adamsgut), Samagowo (Sabangen), Śródka (Mittelgut), Zezuj (Sensujen). Z dwóch dzwonów jeden pochodzi z 1845 roku.
obok kościoła znajduje się stary, mazurski cmentarz z XVII wieku. Na przykościelnym cmentarzu znajduje się mogiła pięciu żołnierzy armii niemieckiej, poległych w 1914 r.
↑Cz. Baszyński: Osadnictwo komturstwa ostródzkiego do połowy XV w. Zapiski historyczne, t. 25, 1960, str.: 103-118, za Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
↑Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 234
Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom II, MieczysławM.Wieliczko, BronisławB.Magdziarz (red.), JaninaJ.Bosko, Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999, ISBN 83-912605-0-X, OCLC831022246. Brak numerów stron w książce
.jpg)
.jpg)
