Królestwo Neapolu

Królestwo Neapolu

Regno di Napoli

1282–1799 1799–1816
Herb Flaga
Ustrój polityczny	monarchia
Stolica	Neapol
Data powstania	1282
Data likwidacji	12 grudnia 1816
Władca	Ferdynand I Burbon
Położenie na mapie świata Królestwo Neapolu
40,83°N 14,25°E

{{Państwo infobox}} Przestarzałe pola: "wysokość".

Flaga Królestwa Neapolu i Sycylii w latach 1738–1799, 1799–1805 i 1815–1860 (Królestwo Obojga Sycylii)

Domenico Caracciolo (1715–1789)

Królestwo Neapolu (wł. Regno di Napoli) – nieformalna nazwa państwa istniejącego w latach 1282–1816 (z przerwą w 1799) na obszarze dzisiejszych południowych Włoch; oficjalnie jego władcy posługiwali się tytułem królów Sycylii. Przed 1282 była to kontynentalna część Królestwa Sycylii; jednak w wyniku powstania ludności Sycylii władza króla Karola Andegaweńskiego została ograniczona do kontynentalnej części królestwa, podczas gdy wyspa przeszła pod panowanie króla Aragonii Piotra III. Z czasem Neapol połączył się z Sycylią unią personalną, a następnie realną.

Historia

XIII–XV wiek

Do 1435 pod władzą Andegawenów (bocznej linii francuskich Kapetyngów wywodzącej się od Karola Andegaweńskiego). W 1435 po śmierci królowej Joanny II Królestwo Neapolu przeszło pod panowanie młodszej linii Andegawenów (linia Anjou-Valois, boczna linia Walezjuszów) w osobie René I Andegaweńskiego; jednak roszczenia do tych terenów wysunął też Alfons V Aragoński, który po wieloletnich walkach ostatecznie opanował Królestwo Neapolu w 1442. Po śmierci Alfonsa V w 1458 Neapol odziedziczył jego nieślubny syn, Ferdynand I (Ferrante I). Po wymarciu młodszej linii Andegawenów w 1481 ich roszczenia do Neapolu przejęła Francja; roszczenia te podniósł król Francji Karol VIII Walezjusz, który w 1494 wkroczył na czele silnej armii do Włoch, a w lutym 1495 zajął Neapol. Jednak w wyniku zawiązania się antyfrancuskiej koalicji państewek włoskich, Hiszpanii i Cesarstwa, jeszcze w tym samym roku Karol VIII zmuszony został do wycofania się z powrotem do Francji i porzucenia Neapolu, gdzie na tron wrócił Ferdynand II, wnuk Ferdynanda I.

XVI–XVII wiek

W 1500 król Francji Ludwik XII Walezjusz i król Hiszpanii Ferdynand zawarli układ w Grenadzie, na mocy którego dokonali rozbioru Królestwa Neapolu; jego północna część – z miastem Neapolem – miała znaleźć się pod władzą Francji, południowa – pod władzą Hiszpanii. Wojska francuskie i hiszpańskie opanowały Królestwo Neapolu w 1501; wkrótce jednak doszło do sporów francusko-hiszpańskich o podział królestwa, które doprowadziły do wojny między Francją a Hiszpanią. Hiszpanie odnieśli w 1503 zwycięstwa pod Cerignolą i nad Garigliano, a w 1504 ostatnie oddziały francuskie w Królestwie Neapolu skapitulowały w Gaecie. Tym samym całość Królestwa Neapolu znalazła się pod kontrolą Hiszpanii, która utrzymała je do 1707.

XVIII wiek

W 1707, w toku wojny o sukcesję hiszpańską, Królestwo Neapolu zostało zajęte przez wojska koalicji antyburbońskiej; w wyniku tej wojny Królestwo Neapolu przeszło pod panowanie Austrii.

W wyniku wojny o polską sukcesję od 1735 Królestwa Neapolu i Sycylii znalazły się pod panowaniem młodszej linii Burbonów hiszpańskich (w osobie Karola, syna króla Hiszpanii Filipa V). W latach 1734–1759 Królem Neapolu był Karol VII (Carlo VII), który w 1734 (jeszcze jako Don Carlos) podbił na czele armii hiszpańskiej austriacki wówczas Neapol.

Gdy Karol VII został w 1759 roku królem Hiszpanii (jako Karol III), pozostawił władzę w ręku swego małoletniego syna Ferdynanda IV (panował 1759–1806 i 1816–1825) i jego opiekuna pierwszego ministra Bernarda Tanucciego, byłego profesora uniwersytetu w Pizie. Był to minister-reformator. W jego programie reform uczestniczył także Leopoldo de Gregorio, markiz Esquilache, którego Karol III Hiszpański zabrał ze sobą do Madrytu.

Tanucci nałożył w 1741 roku podatki na Kościół neapolitański, a uzyskane fundusze przeznaczył na budowę dróg i pałaców reprezentacyjnych i siedzib urzędów. Ministrowie Karola (Santostefano, Montealgre i Tanucci) utworzyli Real Giunta di Sicilia (Radę Królewską Sycylii) według wzorów hiszpańskich, by ułatwić nadzór stolicy – Neapolu nad wyspą i by zabezpieczyć jej autonomię. W 1776 roku znajdujący się w niełasce Tanucci uciekł z Neapolu. Jego następca Domenico Caracciolo był raczej nieudanym reformatorem.

Ferdynand (z siedziby na Sycylii) i jego żona (od 1768) Maria Karolina Habsburg odważnie wystąpili (1799) przeciw agresji Napoleona i jego ogromnej armii. Do walki królewską parę namówili dowódca neapolitańskiej floty, Anglik z pochodzenia John Acton, 6. baronet Acton (od 1779 minister marynarki) i ambasador brytyjski w Neapolu William Douglas Hamilton Dysproporcja sił był jednak tak wielka, że Napoleon zdołał podbić państwo.

XIX wiek

Na początku 1799 Królestwo Neapolu zostało na krótko opanowane przez wojska rewolucyjnej Francji, co Francuzi wykorzystali, by proklamować tam Republikę Partenopejską; jednak jeszcze w tym samym roku Francuzi zostali wyparci z Neapolu przez wojska II koalicji antyfrancuskiej. W 1806 Napoleon Bonaparte zajął Królestwo Neapolu, osadzając na jego tronie swego starszego brata Józefa, a po objęciu przez niego tronu Hiszpanii w 1808 – swego szwagra Joachima Murata. W 1815 Królestwo Neapolu zostało odzyskane przez Burbonów z Sycylii, a w 1816 formalnie połączone z Królestwem Sycylii w jedno Królestwo Obojga Sycylii.

Królowie Neapolu

• Władcy Neapolu i Sycylii

Literatura

• Giuseppe Bonomo, Pitrè la Sicilia e i siciliani, Sellerio, Palermo 1989.
• Isidoro La Lumia, Palermo, il suo passato, il suo presente, i suoi monumenti, Antares editrice, 2004, 1° edizione Pedone Lauriel, 1875.
• Francesco Renda, Storia della Sicilia, Sellerio, Palermo, 2003.
• Rosario Romeo, Il risorgimento in Sicilia, La Terza, Bari, 1982.
• Giuseppe Pitrè, La vita in Palermo cento e più anni fa, Editrice Il Vespro, Palermo, prima edizione Barbera, Firenze, 1904.
• Leonardo Sciascia, Le Parrocchie di Regalpetra – Morte dell’Inquisitore, La Terza, Bari, 1982.

Kontrola autorytatywna (państwo historyczne):

• ISNI: 000000012190826X
• VIAF: 155695791
• LCCN: n79063272
• GND: 4041478-4
• NKC: ge686042
• J9U: 987007564353005171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: place/Kingdom-of-Naples
• Treccani: regno-di-napoli
• Catalana: 0045401