Państwo frankijskie

Państwo frankijskie

Regnum Francorum

481–843
Ustrój polityczny	Monarchia patrymonialna
Stolica	Akwizgran[1]
Data powstania	481
Data likwidacji	843
Władca	Karol I Wielki
Waluta	denar
Język urzędowy	łacina
Religia dominująca	katolicyzm
Ekspansja państwa frankijskiego
Położenie na mapie

{{Państwo infobox}} Przestarzałe pola: "wysokość".

Państwo frankijskie, in. Królestwo Franków (łac. Regnum Francorum) – początkowo plemienne państwo Franków, następnie jedno z najsilniejszych^{[według kogo?]} państw we wczesnośredniowiecznej Europie. W 800 r. na jego bazie utworzone zostało odnowione Cesarstwo Karola I Wielkiego.

Panowanie Chlodwiga I

Galia w roku 481

W V wieku Frankowie saliccy pod wodzą Childeryka podbili Galię. Po jego śmierci w 481 r. panowanie objął jego syn Chlodwig I. W momencie wstąpienia na tron był on jednym z wielu władców plemiennych, a jego władza ogniskowała się wokół Tournai. W ciągu kilku lat udało mu się pokonać innych wodzów, co uczyniło go jedynym królem. W 486 r. w bitwie pod Soissons pokonał rzymskiego wodza Syagriusa, który po upadku cesarstwa rzymskiego ustanowił dominium w północnej Galii (Państwo Syagriusza). Po tym zwycięstwie Chlodwig rozciągnął swą władzę nad jego państwem i ustanowił stolicę w Soissons. W 492 roku poślubił siostrzenicę króla Burgundów Chrodechildę, która starała się przekonać męża do konwersji na chrześcijaństwo, starania te jednak spełzły na niczym^[2].

Dalsze lata panowania Chlodwiga to ciąg sukcesów wojskowych: odparcie najazdu Alemanów w 496 roku, ingerencja w wewnętrzne spory wśród Burgundów w 500 r., podbój Akwitanii w 506 r. Zdobyczom tym towarzyszyło ciągłe rozciąganie władzy nad innymi państwami frankijskimi w kierunku Renu^{[potrzebny przypis]}.

Szczególne znaczenie dla przyszłości i charakteru państwa frankijskiego miało przyjęcie przez Chlodwiga chrztu w czasie kampanii przeciw Alemanom. Legenda głosi, że król przysiągł przed decydującą bitwą, że w razie zwycięstwa dokona konwersji^[3]. W odróżnieniu od innych władców barbarzyńskich, w większości arian, Chlodwig przyjął chrzest w obrządku katolickim. Miało to duże znaczenie dla spoistości państwa frankijskiego, gdyż większość mieszkańców Galii należała do Kościoła katolickiego^{[potrzebny przypis]}.

W 507 r. wybuchła wojna z królestwem wizygockim. W tym konflikcie wspierał Chlodwiga król burgundzki. Bitwa stoczona z Wizygotami pod Vouille, w pobliżu Poitiers, przyniosła zwycięstwo Chlodwiga. Zginął wizygocki władca, Alaryk II, a akwitańskie prowincje królestwa wizygockiego znalazły się w rękach Franków. Ze względu na oddalenie od Cesarstwa Bizantyjskiego cesarz łaskawszym okiem patrzył na Franków niż Ostrogotów. Cesarz Anastazy I uznał władzę Chlodwiga i w 508 r. przyznał mu konsulat honorowy. Pod koniec życia Chlodwig podporządkował sobie małe królestwa frankońskie w Kolonii, Therouanne, Cambraii Le Mans. Chlodwig zmarł 27 listopada 511^{[potrzebny przypis]}.

Podział państwa po śmierci Chlodwiga I

Podział Galii w 511 r.

Po śmierci Chlodwiga stworzone przez niego państwo uległo podziałowi między jego czterech synów:

• Teodoryka – tereny Franków Rypuarskich, a także wschodnia Akwitania, stolica w Metz^[4] lub w Reims^[5].
• Chlotara – tereny położone nad dolną i środkową Loarą, wokół Poitiers, Bourges i Orleanu, ze stolicą w tym ostatnim mieście.
• Childeberta – tereny Franków Salickich (na zach. od Sommy), Normandia i Bretania, stolica w Paryżu.
• Chlodomera – tereny Franków Salickich (na wsch. od Sommy), zachodnia Akwitania, stolica w Soissons^{[potrzebny przypis]}.

Podbój Burgundii

Z państwami frankijskimi od południowego zachodu sąsiadowało silne państwo Burgundów, którego władcy cieszyli się dużymi wpływami na dworze bizantyńskim. Byli oni spokrewnieni (przez Chrodechildę) z Merowingami, a od 515 r. tak jak i oni wyznawali katolicyzm^[6]. Dobrze zapowiadające się panowanie nowego władcy Zygmunta zostało zachwiane przez oskarżenia rzucone przez jego żonę pod adresem Sigeryka, syna Zygmunta z pierwszego małżeństwa. Podburzony tym król udusił własnego syna. Chlodomer skorzystał z kłopotów wewnętrznych Burgundów i w 523 r. najechał ich państwo. Po krótkiej kampanii pojmał i zamordował Zygmunta i jego rodzinę^[7]. W roku następnym powrócił do Burgundii, gdzie władzę objął brat zmarłego Godomar, któremu w 524 roku udało się odeprzeć najazd króla Soissons. W walkach tych zginął Chlodomer, a jego królestwo zostało podzielone między Childeberta i Chlotara, którzy zabili dwóch synów zmarłego, a trzeciego uczynili księdzem^[8]. Dzieło rozpoczęte przez Chlodomera dokończyli jego bracia, Chlotar i Chilbert, którzy podbili Burgundię w 534 roku^[5].

Burgundia została podzielona między trzech braci i Teodeberta, syna Teodoryka, który nie brał udział w wyprawie na Burgundów, gdyż ożeniony był z córką Zygmunta^[9]. Tak więc Teodebert otrzymał północną część królestwa, Childebert – środkową z Lyonem i Vienne, a Chlotar – południową^{[potrzebny przypis]}.

Polityka Teodoryka

W czasie walk młodszych braci o Burgundię Teodoryk działał na północno-zachodniej granicy ich wspólnego dziedzictwa. Jego pierwszym wrogiem byli Duńczycy, którzy tamtejsze terytorium uczynili terenem swoich ekspedycji. W walce tej wspierali go Sasi i Fryzowie, którym w pewnym momencie narzucił zwierzchnictwo^[10]. Teodoryk ingerował także w sprawy państwa Turyngów, którym rządzili bracia Hermanfrid i Berthar. Pierwszy z nich zaproponował Teodorykowi połowę królestwa w zamian za usunięcie brata, nie dotrzymał jednak obietnicy. Wobec tego Teodoryk postanowił użyć siły: wraz z bratem Chlotarem w 531 r. najechał Turyngów, zabił króla i anektował jego królestwo, a jego siostrzenicę Radegund pojmał Chlotar^[5]; możliwe, że później została ona jego żoną^[10]. W czasie walk w Burgundii (najprawdopodobniej tych z 524 roku)^[11] Teuderyk wyprawił się na Owernię, która stała się zarzewiem buntu (cześć możnowładców chciała poddać się władzy Childeberta)^[8].

Podboje synów Chlodwiga I

Mimo podejmowanych prób zbliżenia Merowingów z panującymi w Hiszpanii i południowej Galii Wizygotami, czego wyrazem było małżeństwo siostry Merowingów z wizygockim królem Amalrykiem, w późniejszym okresie Frankowie napadali na ziemie Gotów. Największą i ostatnią była wyprawa podjęta przez Childeberta i Chlotara w 541 r., zakończyła się ona jednak klęską^[10].

Ostatnią wielką zdobyczą synów Chlodwiga było zajęcie Prowansji. Czynu, który nie udał się ojcu na drodze wojennej, synowie dokonali za pomocą dyplomacji. W zamian za pomoc w walce z Bizancjum Ostrogoci zrzekli się władzy nad Prowansją i terenami alemańskimi nad Górnym Renem. Frankowie jednak nie poprzestali na tym i pod wodzą Teodeberta w 539 roku udali się do Italii, gdzie, walcząc zarówno z Bizantyńczykami, jak i z Ostrogotami, złupili kraj^[12].

Państwo Franków po śmierci Chlotara I

W 561 r. nastąpił rozpad państwa na Austrazję, Neustrię, Burgundię i Akwitanię. Ponowne zjednoczenie kraju dokonało się w 613 roku za sprawą Chlotara II. W latach 639–751 trwał okres tzw. gnuśnych królów. Powstanie potęgi frankijskiej nie byłoby możliwe, gdyby nie władca europejski przełomu VII i VIII wieku, Karol Młot. Nie tylko niepodzielnie władał on praktycznie całą zachodnią częścią kontynentu (nie licząc Wysp Brytyjskich i Półwyspu Iberyjskiego), ale dzięki swej zdecydowanej polityce przeciwko muzułmanom z Hiszpanii wdał się w łaski papiestwa. Przydomek swój zawdzięczał zwycięskiej bitwie pod Poitiers; nigdy jednak nie przyjął tytułu królewskiego, pełniąc funkcję majordoma na dworze Merowingów. Syn Karola, Pepin Krótki, objął władzę już jako król w 751 r., detronizując Merowingów. Zacieśnił on więzi z papieżem, tworząc w Italii Państwo Kościelne.

Państwo Karola Wielkiego

Po śmierci Pepina w 768 r. na tronie zasiadł jego syn, Karol Wielki. 25 grudnia 800 został koronowany przez papieża Leona III na cesarza rzymskiego^[13]. Bizancjum uznało tytuł cesarski Karola w 812 r. W 814 r. następnym władcą karolińskim został Ludwik I Pobożny, lecz w wyniku słabych rządów Cesarstwo Karolińskie uległo rozpadowi^[14]. W 843 r. traktat w Verdun podzielił państwo frankijskie na trzy części: zachodnią, środkową oraz wschodnią. Podział ten dał początek królestwom: Francji, Włoch oraz Niemiec^[15]. Z dwóch ostatnich Otton I Wielki odtworzył ponownie Święte Cesarstwo Rzymskie w 962 r.^[16]. Natomiast Frankowie zachodni ulegli romanizacji i zasymilowali się z tubylczą ludnością galo-romańską^[17].

Przypisy

1. Brak stałej siedziby władcy i nominalnej stolicy. Akwizgran był miejscem koronacji władców i rezydencją Karola I Wielkiego.
2. I. Wood, The Merovingian Kingdoms, s. 41.
3. Grzegorz z Tours, Historie. Historia Franków, I, 30.
4. Historia Europy, red. A. Mączak, s. 75.
5. I. Wood, The Merovingian Kingdoms, s. 50.
6. I. Wood, The Merovingian Kingdoms, s. 51.
7. Grzegorz z Tours, Historie. Historia Franków, I, 5.
8. The New Cambridge Medieval History, T. 2, C. 700–c. 900, red. R. McKitterick, s. 201.
9. The New Cambridge Medieval History, T. 2, C. 700–c. 900, red. R. McKitterick, s. 199.
10. The New Cambridge Medieval History, T. 2, C. 700–c. 900, red. R. McKitterick, s. 200.
11. I. Wood, The Merovingian Kingdoms, s. 52–53.
12. The New Cambridge Medieval History, T. 2, C. 700–c. 900, red. R. McKitterick, s. 200–201.
13. Encyklopedia PWN ↓, Karol Wielki.
14. Encyklopedia PWN ↓, Ludwik I Pobożny.
15. Encyklopedia PWN ↓, Verdun.
16. Encyklopedia PWN ↓, Otton I Wielki.
17. Encyklopedia PWN ↓, Frankowie.

Bibliografia

• Grzegorz z Tours, Historie. Historia Franków, oprac. D.A. Sikorski, Tyniec 2002. ISBN 83-7354-037-7.
• Historia Europy, red. A. Mączak, Wrocław 2006. ISBN 83-04-04851-5.
• Manteuffel T., Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2004. ISBN 83-01-13836-X.
• The New Cambridge Medieval History, T. 2, C.700–c.900, red. R. McKitterick, Cambridge 2004. ISBN 0-521-36292-X.
• Wood I., The Merovingian Kingdoms, Londyn 1994, ISBN 0-582-21878-0-CSD.
• Karol Wielki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-04-06] .
• Ludwik I Pobożny, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-04-07] .
• Frankowie, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-04-07] .
• Otton I Wielki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-04-07] .
• Verdun, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-04-07] .

Kontrola autorytatywna (państwo historyczne):

• VIAF: 241440362
• GND: 4071332-5
• NKC: ge138164

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3902600
• Britannica: place/Francia-ancient-region-France