Korek drogowy – czasowe zatrzymanie lub znaczne spowolnienie ruchu (zator) na drodze, które spowodowane jest najczęściej przez awarię, wypadek czy nadmierny ruch drogowy[1][2].
Korek powstaje, kiedy liczba pojazdów opuszczających odcinek drogi w określonym kierunku jest mniejsza od liczby pojazdów nań wjeżdżających. Brak możliwości opuszczenia drogi przez pojazdy w przewidzianym czasie może być spowodowany niedrożnym skrzyżowaniem, ograniczeniem prędkości na odcinku lub liczby dostępnych pasów ruchu[3]. Zjawisku kongestii towarzyszą zwiększone emisje hałasu i gazów[4].
Powody utrudnień drogowych
Do głównych przyczyn zatorów ulicznych zaliczane są następujące procesy zachodzące w przestrzeni miejskiej[5]:
wzrost udziału komunikacji indywidualnej kosztem zbiorowej
wzrost ruchu w strefie podmiejskiej, w okolicach wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (WOH), oraz między miastem a strefą podmiejską
nierównomierny rozkład dobowy ruchu (dojazd i powrót z pracy) oraz tygodniowy (szczyt weekendowy).
Zapobieganie powstawaniu korków
Intuicyjne rozwiązanie problemu korków – budowa dodatkowych dróg i poszerzanie istniejących – okazuje się w analizie naukowej niewłaściwe. W praktyce zachodzi bowiem zjawisko opisane przez paradoks Bressa oraz prawo Lewisa-Mogridge'a. Dodatkowe drogi paradoksalnie zwiększają korki, ponieważ prowadzą do ich intensywniejszego skupienia w najwęższych gardłach systemu. Paradoks Downsa-Thomsona opisuje ponadto, że największy wpływ na redukcję korków ma sprawność publicznego transportu zbiorowego: średni czas przejazdu prywatnym samochodem jest bezpośrednio proporcjonalny do średniego czasu przejazdu komunikacją zbiorową. Z tego powodu działania ukierunkowane na bezpośrednie, miejscowe zmniejszanie kongestii przynoszą krótkotrwały efekt. Nowa przepustowość jest impulsem do wzrostu natężenia ruchu, czego następstwem jest ponownie osiągana krytyczna przejezdność[6].
Do inwestycji, które mogą złagodzić utrudnienia w ruchu drogowym, należy zaliczyć:
realizacja restrykcyjnej polityki parkingowej – poprzez np. budowę parkingów Park&Ride
Korki pojawiają się regularnie w większych miastach czy na najbardziej uczęszczanych odcinkach autostrad. Według badań amerykańskiej firmy INRIX(inne języki), najbardziej zakorkowanymi miastami na świecie są od lat są metropolie europejskie oraz amerykańskie[14][15]. Lista najbardziej zakorkowanych miast oraz państw[16] na świecie:
W Stanach Zjednoczonych ekonomiczne koszty zatorów ulicznych, zużytej energii i straconego czasu, oszacowano na blisko 150 miliardów dolarów rocznie (tyle co roczne PKBWęgier). Koszty związane ze zdrowiem społeczeństwa oszacowano na kolejne 300 miliardów dolarów[17][18].
ECF informuje, że całkowite koszty zatorów komunikacyjnych dla gospodarki Unii Europejskiej (UE) szacuje się na ponad 240 mld EUR rocznie, czyli prawie 2 % Produktu Krajowego Brutto UE[8].
Polska
Raport Deloitte i Targeo.pl (2014) wskazał, że biorąc za kryterium czas i koszty, najbardziej narażeni na korki są kierowcy w Krakowie, Wrocławiu i Poznaniu. Straty finansowe spowodowane korkami w 7 największych miastach Polski są szacowane na 3,46 mld zł rocznie. Według raportu średni dzienny koszt na kierowcę spowodowany korkami w 2013 r. wynosił 11 złotych[19].
W rankingu TomTom z 2019 roku najbardziej zakorkowanych miast świata, 7 polskich miast znalazło się w pierwszej setce na 400 badanych. Najbardziej zakorkowana w Polsce jest Łódź, która ulokowała się globalnie na 15 miejscu. Pozostałe 6 z pierwszej setki to: Kraków, Poznań, Warszawa, Wrocław, Bydgoszcz i Trójmiasto[20]. Według badań kierowcy tracą dodatkowo od 8 do 26 min. na dojazdy ze względu na korki[20].
Znaki drogowe
Znak drogowy A-33
Polskie prawo o ruchu drogowym obejmuje znak drogowy „A-33 - Zator drogowy”, informujący o tworzeniu się zatorów. Znak ten stawiany jest przed odcinkami dróg, na których ze względu na wzmożony ruch pojazdów często ma miejsce tamowanie ruchu, a unieruchomione samochody mogą nie być wtedy w odpowiednim czasie zauważone przez kierowców pojazdów, które nadjeżdżają[21]. Często jednak znak ten ustawiony jest „na stałe”, niezależnie od rzeczywistej sytuacji drogowej, w miejscach szczególnie często tworzących się korków drogowych[22].
Ciekawostki
Najdłuższym zanotowanym korkiem na świecie był zator w São Paulo23 maja2014 roku. Sięgał on długości 344 kilometrów[23].
